op de
Markante wijzigingen
financiële markten
Liberalisering kapitaalmarktbeleid
In de financiële pers is de afgelopen tijd veelvuldig en uitvoerig aan
dacht geschonken aan de zogenaamde liberalisering van het kapi-
taalmarktbeleid. De monetaire autoriteiten hebben door deze dere
gulerende maatregelen de financiële markten duidelijk in beweging
gebracht. Tot voor kort op de binnenlandse markt onbekende pro-
dukten, zoals bijvoorbeeld 'commercial paper', 'certificates of depo-
sit' en pandbrieven met een variabele rente deden hun intrede. In dit
artikel zal allereerst het traditionele kapitaalmarktbeleid in het kort
onder de loep worden genomen. Vervolgens zal een toelichting wor
den gegeven op de belangrijkste veranderingen daarin. Ten slotte zal
worden ingegaan op de mogelijke consequenties van deze funda
mentele aanpassing van het beleid.
Traditioneel kapitaalmarktbeleid
Nieuw kapitaalmarktbeleid
Bij het monetaire beleid van de Neder-
landsche Bank (DNB) is in het verleden
geprobeerd om duidelijke scheidslijnen
aan te brengen tussen geld- en kapitaal
markt. Op de geldmarkt staat het
kortstondig opnemen en uitzetten van
financiële middelen centraal. De ge
dachten gaan daarbij bijvoorbeeld uit
naar korte deposito's en kredieten.
Op de kapitaalmarkt is sprake van een
doorsluizing van gelden met een lange
looptijd van de aanbieder naar de vra-
gemiddelde looptijd voor lang papier
derhalve ten minste 5Vi jaar moest be
dragen. De consequentie van deze
vormvereisten was dat een zekere on
voorspelbaarheid bestond over de reste
rende looptijd, zodat de kans werd ge
minimaliseerd dat deze lange schuldti-
tels een liquide karakter zouden krijgen
en dus in de korte sfeer terecht zouden
komen. DNB streefde niet alleen naar
een duidelijke afbakening tussen geld
en kapitaalmarkt, maar ook naar een zo
ordelijk mogelijk marktbeloop. Zij han-
Door ontwikkelingen die zich de afgelo
pen jaren op de financiële markten vol
trokken, kwam het vasthouden aan bo
venstaande regels steeds meer onder
druk te staan. Er deed zich een toene
mende vervlechting voor van de
verschillende internationale financiële
markten, mede door steeds groter wor
dende technische mogelijkheden. Ook
de Nederlandse kapitaalmarkt was
daarbij nadrukkelijk betrokken. Het zal
duidelijk zijn dat een dergelijke groeien
de verwevenheid op gespannen voet
staat met het toepassen en handhaven
van allerlei specifieke nationale regel
geving.
Op de weg naar vrijheid hadden banken
nieuwe markten tot stand gebracht
waar in het geheel niet van reglemente
ring kon worden gesproken: de eurova
lutamarkten met als brandpunt Londen,
financieel centrum bij uitstek. Andere
Westeuropese financiële centra liepen
een achterstand op ten opzichte van
Londen, doordat in het Verenigd Konink
rijk een zeer liberale houding werd inge
nomen en er adequate investeringen in
mensen en systemen plaatsvonden. Dit
had in tal van landen een beleidsaan
passing tot gevolg, in die zin dat door
een liberalisering van de nationale finan-
ger. Duidelijke voorbeelden van produk-
ten op deze markt zijn spaargelden en
hypothecaire financieringen. De afbake
ning die DNB tussen geld- en kap taai-
markt heeft aangebracht is in hoofd
zaak gebaseerd op monetaire overwe
gingen. DNB houdt immers de ontwik
keling van de geldhoeveelheid (beter: li
quiditeitenmassa) nauwlettend in de ga
ten en probeert eventueel bij te sturen
indien dat gewenst is. Grofweg gezegd
komt het erop neer, dat korte gelden en
bepaalde kortlopende vorderingen in
handen van het publiek tot de geldhoe
veelheid worden gerekend, zulks in te
genstelling tot die op lange termijn.
Bij het tot dit jaar gevoerde kapitaal
marktbeleid golden bepaalde vormver
eisten voor guldenskapitaalmarktpa-
pier. Zo moest de langste looptijd mini
maal 7 jaar bedragen en diende het pa
pier door middel van een systeem van
uitloting in minstens vier jaarlijkse ter
mijnen te worden afgelost, waardoor de
teerde daartoe een zogenaamde emis
siekalender: een wachtlijst voor partijen
die een beroep willen doen op de Neder
landse kapitaalmarkt. De lijst werd naar
volgorde van binnenkomst afgehandeld,
met een absolute voorrangspositie voor
Drs. J. H. P. M. van
Lange
Algemeen Economisch
Onderzoek
de Staat. Lange tijd voordat een daad
werkelijk beroep op de kapitaalmarkt
kon worden gedaan, moesten vragers
van lange middelen zich reeds hebben
aangemeld, hetgeen de flexibiliteit ern
stig beperkte. Ook bestonden regels
voor het management bij emissies van
leningen, dat alleen mocht worden ver
vuld door binnenlandse banken.
ciële markten werd gepoogd een verder
terreinverlies te voorkomen.
De autoriteiten in ons land het mi
nisterie van Financiën en DNB - namen
het kapitaalmarktbeleid vorig jaar in her
overweging. Zij stelden zich ten doel de
positie van Amsterdam als financieel
centrum te behouden, alsmede om acti
viteiten in guldenspapier en de prijsvor
ming ervan zoveel mogelijk in Nederland
te laten blijven plaatsvinden. Na enig
overleg met het bankwezen resulteerde
een vergaande mate van liberalisering
van het kapitaalmarktbeleid. Dit zou niet
alleen een bijdrage leveren aan het be
reiken van de genoemde doeleinden,
maar ook tot een verhoging van de doel
matigheid van de financiële markten
kunnen leiden. Het voor zover mogelijk
handhaven van de grip op de monetaire
ontwikkeling fungeerde volgens de au
toriteiten daarbij als centrale randvoor
waarde. Met andere woorden: er werd
een zorgvuldige afweging gemaakt tus-
L
