Iedere Nederlander
Technologie voorop
Chip-kaart
Branchevervaging
Persoonlijker, deskundiger
betalingsverkeer schrikbarend toegeno
men. Nieuwe elektronische diensten
zullen op korte termijn dit effect verster
ken. Deze ontwikkeling vervult de ban
ken met zorg, omdat de betaaldiensten
voor de particuliere markt tot nu toe
vrijwel gratis worden verstrekt.
De strijd om de markt voor de betaalre
keningen heeft ertoe geleid dat op dit
moment vrijwel iedere Nederlander over
één of meer betaalrekeningen beschikt.
Het mag duidelijk zijn dat de moderne
elektronica ook een hoofdrol speelt bij
het snel en efficiënt verwerken van boe
kingen op meer dan twaalf miljoen
privé-rekeningen.
De Postbank en de Rabobank hebben
hierbij verreweg het grootste markt
aandeel.
De sterke positie van de Rabobankorga-
nisatie in het particuliere betalingsver
keer is niet in de laatste plaats toe te
schrijven aan het uitgebreide vestigin-
gennet. Haast altijd is op loopafstand
een Rabobank te vinden waar de reke
ninghouder terecht kan om geld cp te
nemen en betalingsopdrachten te ver
strekken.
Nieuwe technische vindingen vloeien
vaak voort uit concreet levende wensen
bij producent of consument. In de sfeer
van het particuliere betalingsverkeer
loopt de technologie nogal eens voorop.
Technisch is al veel meer mogelijk dan
op zeer korte termijn zal worden door
gevoerd.
Geldautomaten worden nu alleen ge
bruikt voor het opnemen van contant
geld, maar met de nodige aanpassingen
kunnen diverse functies worden toege
voegd. Zo zou informatie verstrekt kun
nen worden over het saldo op de reke
ning, terwijl de GEA ook kasstortingen
zou kunnen ontvangen. Technisch is het
zelfs denkbaar dat de automaat wordt
gebruikt voor het geven van betalings
opdrachten, maar het is twijfelachtig
of de gemiddelde cliënt op een zater
dagnamiddag naar de bank zal gaan om
enkele gewenste overboekingen in te
toetsen.
Voor elektronisch betalen bij winkels
e.d. zijn betaalautomaten nodig. In
plaats van of naast een kassa wordt een
zogenaamde point-of-sale-terminal ge
plaatst, waarin een Eurocheque- of
bankpas kan worden gestoken. Het in
toetsen van de PIN-code en een druk op
de toets 'betalen' is voldoende om het
te betalen bedrag direct op de rekening
van de leverancier te laten over
schrijven.
In november 1985 zijn banken, postgiro
en oliemaatschappijen gestart met een
betaalautomatenproef. Bij circa 80 ben
zinestations in de regio Tilburg-Eind-
hoven kan met een magneetstrippas
worden betaald zonder dat daar che
ques of bankbiljetten aan te pas komen.
De technische ontwikkelingen gaan zo
snel dat al een nieuwe proef werd aan
gekondigd voordat het experiment in
Brabant goed en wel was begonnen. Bij
deze test, waarbij een aantal detaillisten
in een beperkt proefgebied zal worden
betrokken, wordt de magneetstrippas
vervangen door een chip-kaart. Deze
nieuwe vinding heeft de proef in de re
gio Tilburg-Eindhoven overigens niet
overbodig gemaakt, omdat met name
het onderzoeken van de publieksaccep-
tatie niet afhankelijk is van het toege
paste kaartsysteem.
De meest moderne pas bevat in de
vorm van een chip een complete micro
computer. Het is technisch mogelijk dat
de administratie van de betaalrekening
volledig in die chip wordt bijgehouden.
Dat betekent dat er vanaf de geld- en
betaalautomaten niet in alle gevallen
dure lijnen hoeven te lopen naar een
centrale computer. Er kan namelijk via
de chip worden gecontroleerd of het
saldo nog toereikend is om bepaalde
transacties te verrichten.
De hiervoor vermelde verworvenheden
van de moderne technologie staan
rechtstreeks ten dienste aan de particu
liere afnemer van betaalprodukten.
Maar de elektronica schept tevens mo
gelijkheden voor het zakelijke betalings
verkeer (zoals bijvoorbeeld het aanleve
ren van betaalopdrachten op een disket
te, cashmanagementsystemen e.d.) en
beïnvloedt zeker ook de verwerking van
het betalingsverkeer bij de banken. Wat
dit laatste betreft ligt een zekere decen
tralisatie van die verwerking voor de
hand en dat zou met name goed aan
sluiten bij de structuur van de Rabo-
bankorganisatie.
In de aanhef van dit artikel werd ge
constateerd dat tot nu toe de behoefte
aan nieuwe betaalvormen in ons land
beperkt is. Dit mag er echter niet toe lei
den dat we de elektronische mogelijk
heden voor kennisgeving aannemen en
overgaan tot de orde van de dag. Bezien
moet worden of met de nieuwe toepas
singen de efficiency kan worden ver
groot, waardoor de enorme kosten van
het betalingsverkeer kunnen worden
verminderd. Ook dient te worden voor
komen dat verdere ontwikkelingen in
het buitenland ons in een geïsoleerde
positie plaatsen.
Een nog belangrijker overweging om ac
tief op de nieuwe technologie in te spe
len is de tendens dat bedrijven buiten de
huidige groep van financiële instellingen
een deel van het betalingsverkeer willen
overnemen. Nu al zien we een branche
vervaging, die mede mogelijk wordt ge
maakt door de elektronica. De door on
der meer warenhuizen uitgegeven
'vaste-klant-kaart' is een voorbeeld, de
(buitenlandse) aanbieders van credit
cards pogen eveneens een aandeel te
verwerven. Op de bancaire markt opere
ren steeds meer partijen - op zoek naar
de krenten in de pap - met aantrekke
lijke tarieven, maar een beperkt produk-
tenpakket. En uiteraard hopen zij dat
juist de rendabele cliënten zich gevoelig
zullen tonen voor dergelijke prijsbe
wuste aanbiedingen.'
De nieuwe concurrentie moet voor onze
organisatie een uitdaging zijn om offen
sief te opereren. Onze produkten moe
ten niet alleen beter zijn, ze dienen ook
persoonlijker en deskundiger te worden
aangeboden. Onze decentrale structuur
met zelfstandige, lokale banken dient
daarbij zoveel mogelijk te worden benut.
In de sfeer van het betalingsverkeer be
tekent dit bijvoorbeeld dat iedere Rabo
bank kan beslissen of en zo ja, hoe een
geldautomaat kan worden gebruikt.
Ook zou in de toekomst plaatselijk kun
nen worden bekeken of al dan niet initi
atieven op het gebied van point-of-sale-
projecten kunnen worden ontplooid.
Ook als uit de huidige proefnemingen
blijkt dat sprake is van een goede ac
ceptatie bij consument en ondernemer,
zal het nog wel een paar jaar duren
voordat de diverse vormen van het elek
tronisch betalingsverkeer op grote
schaal ingang hebben gevonden in de
markt. Maar het is beslist geen overbo
dige luxe om nu al te overwegen welke
gevolgen de ontwikkelingen kunnen
hebben voor het beleid en het functio
neren van een Rabobank. Zo is tot nu
