ar
Met grote landbouwprodukten als graan
en melk is het al net zo!'
markt, ondanks een structurele achter
stand vergeleken bij institutionele
beleggers op dit terrein en ondanks
margeverkrapping door toegenomen
concurrentie en lagere rente-niveau s.
Deze negatieve punten vonden echter
voldoende tegenwicht in een aantal po
sitieve die alles bij elkaar 1985 voor ons
tot een goed jaar maken: gestegen
marktaandeel, minder verliezen, hogere
netto winst. Als ik het woord goed hier
in de mond neem, doe ik dat met niet
zoveel reserves.'
Minder verlies. Dat betekent dat de be
ruchte afboekingen van verliezen op de
VAR minder omvangrijk zijn geworden?
Dat betekent ook dat het met de solva
biliteit van onze organisatie zeer goed
blijft gaan en dat wij in dit opzicht uit
1985 zelfs versterkt naar voren ko
men? Dit zal de Nederlandse monetaire
autoriteiten prettig in de oren klinken,
want De Nederlandsche Bank blijft na
drukkelijk aandringen op versterking
van de eigen vermogenspositie van ons
bankwezen.
'Inderdaad, de omvang van de verliezen
op onze kredietportefeuille is teruggelo
pen en de verliesr/sico's zijn een stuk
verbeterd. Mede daardoor konden we
het afgelopen jaar onze eigen vermo
genspositie weer verder versterken. Na
tuurlijk onderschrijf ik, gezien de
teruglopende solvabiliteit die het bank
wezen in het algemeen, ook internatio
naal, al een tijdje vertoont, de zorgen
van De Neder/ansche Bank. De winst
gevendheid van vele banken moet weer
een peil bereiken, waarop gezonde re
serves kunnen worden gevormd. Aan
zulke reserves, en dan bedoel ik reser
ves die een werkelijk solvabiliteitsniveau
scheppen, hecht de Rabobankorganisa-
tie vanouds bijzonder hoge waarde. Het
gemiddelde solvabiliteitsniveau van ons
Nederlandse bankwezen is zeker niet
onbevredigend, maar het is geen ge
heim, dat de Rabobankorganisatie dat
gemiddelde wel positief beïnvloedt.'
Een jaar geleden verwachtte u dat de
melk- en mestproblematiek in de vee-
resp. varkenshouderij een slagscha
duw zou werpen op de agrarische kre
dietverlening in 1985. Waarom is die
door u gevreesde terugval uitgebleven?
'Ik denk dat er hier sprake is van een
time-lag, een in tijd vertraagd effect. In
het kader van de Interimwet voor de
veredelings-landbouw zaten er nog zo
veel vergunningen in de pijplijn, dat je
met name bij de varkens in plaats van
een vermindering in 1985 een extra
groei hebt gekregen. Een zekere afvlak
king in de groei, of enige achteruitgang,
van de agrarische kredietverlening zal
zich echter in de naaste toekomst nog
wel openbaren.
Bij de superheffing op melkproduktie is
ook nog iets anders gebeurd. Door bij
stellingen van de regelingen in geval van
aankoop van land, en een daaraan ge-
1985 is een goed jaar geweest voor
de Rabobankorganisatie
koppeld melkquotum, en doordat een
groeiend aantal veehouders de super
heffing als een blijvertje is gaan zien,
kwam de grondprijs in de lift. Een effect
dat door de rentedaling enigszins werd
versterkt. Uit de rundveehouderij-sector
is daardoor een groeiende kredietvraag
op ons afgekomen, vooral voor de finan
ciering van bedrijfsovernames. Beter ge
zegd, voor de aankoop van gronden. Dit
effect op de grondprijs is geen reden tot
paniek, maar met enige zorg kijk ik er
wel tegen aan.
Mijn indruk is, dat er wat de agrarische
kredietverlening betreft in 1986 per sal
do niet zo heel veel zal veranderen. Ik
verwacht dat de investeringsbereidheid
in de veehouderij, met name in de inten
sieve varkenshouderij zal afvlakken.
Maar de tuinbouw, met name de bloe-
mensector, heeft het in 1985 goed ge
daan, en er is een vlotte kans dat dat
ook in 1986 nog doorloopt. De onrust
over de energieprijzen is duidelijk gemil
derd. Je ziet weer dat nieuwe kassen
worden gebouwd. In grotere mate dan
wij een paar jaar geleden hadden
voorzien.'
Het landbouwbeleid lijkt onder aanvoe
ring van het Groenboek van Andries-
sen een nieuwe slogan te voeren: voor
de (wereld-)markt produceren. Is dat
voor de boeren iets nieuws? Zal het
een schokeffect op het boerenbedrijf
hebben?
'Dat is helemaal niet zo nieuw als het
lijkt. Het grootste gedeelte van de Ne
derlandse landbouw heeft altijd al voor
de markt geproduceerd. De bedoeling Is
thans dat enkele grote produkten, zoals
graan, melk en suiker, die nog altijd een
behoorlijke prijsbescherming hebben,
meer moeten worden afgestemd op de
vraag en prijsvorming van de markt. Die
lijn geldt dus alleen voor een aantal ba
sisprodukten. Niet voor de tuinbouw,
niet voor de varkens of de kippen, niet
voor de aardappelen, niet voor fruit, ui
en, etc. Ook de Nederlandse akkerbouw
haalt zijn inkomen zeker voor de helft
uit, wat je noemt, vrije produkten.
Ik verwacht daarvan geen zware schok
ken in onze landbouw. Dat mag ook niet
gebeuren. Versta het zo: het wordt
waarschijnlijk een geleidelijk proces,
waarin het beleid meer markt-conform
wordt. De Brusselse autoriteit grijpt
minder in, ondersteunt minder een voor
zichtiger vastgesteld prijzenpakket.
Maar deze produkten worden niet echt
aan vrijhandel blootgesteld, althans de
basisprodukten niet. Het is een nuance
verschil, niet wit/zwart maar een nuan
ce grijs. De afhankelijkheid van de markt
wordt wat groter en de afhankelijkheid
van de interventiebureaus wat minder.
De mate van die verschuiving zal ook af
hangen van de omvang van de produk-
tie in een bepaald oogstjaar. Ook in de
Verenigde Staten wordt het beleid ge
richt op het opruimen en voorkomen
van grote agrarische overschotten. De
grote vraag is dan hoe de individuele
