Vlagtwedde en Bourtange
Ooit samen aan,
nu samen op de wijste weg
Ten tijde van de opstand tegen Spanje, de zogenaamde Tach
tigjarige Oorlog en nog lang daarna werd het landschap in het
noordoosten van ons land gevormd door onafzienbare en on
toegankelijke moerassen. Een uitgestrekte barrière langs onze
grens, een gebied dat slechts op enkele plaatsen de mogelijk
heid bood om van oost naar west of noord over te steken. Er
leidden slechts enkele wegen doorheen, onder andere naar de
stad Groningen, waardoor ongewenst grensverkeer - door
vijandelijke troepen bijvoorbeeld - vrij eenvoudig te verhinde
ren was. Het was een eis van goed veldheerschap dat de enke
le wegen door verdedigingswerken konden worden afgegren
deld. Bourtange (Boertange) was zo n uiterst belangrijk werk.
Nieuwe bron van welvaart
hoekig plein met daarop uitlopend tien
straatjes, die ook onderling weer door
straatjes verbonden waren.
In de loop der tijd verloor Bourtange haar
functie als verdedigingswerk. In plaats van
de verdwenen militairen kwamen steeds
meer burgers in de ontmantelde vesting
wonen. Door het optredende verval bleef
van de vestingwerken hoegenaamd niets
meer over. Zo werden de vestingwallen
goeddeels afgegraven en in de diepe
grachten gedeponeerd. Gelukkig bleven de
lindebomen op het plein gespaard. In
1 964 begon men met een zo getrouw mo
gelijk reconstructie van de vesting. Inmid
dels is men zover gevorderd dat de 'oude'
vesting weer duidelijk herkenbaar gewor
den is. Vele belangstellenden hebben de
weg daarheen reeds gevonden en werden
niet teleurgesteld. Met deze reconstructie
van het oude frontierstadje Bourtange
hoopt men een belangrijk cultuurhisto
risch monument te realiseren en tevens
een nieuwe bron van welvaart te scheppen.
Nieuwe bronnen van welvaart heeft het
noordoosten van ons land hard nodig. Het
behouden en bevorderen van die welvaart
was en is een zaak waarbij de Coöperatieve
Rabobank Vlagtwedde-Bourtange zich ten
zeerste betrokken voelt. Ook nu er een tot
voor kort onvermoed verschijnsel aan de
dag treedt. De bodem van de provincie
Groningen blijkt namelijk ieder jaar iets
dieper weg te zakken ten gevolge van het
inklinken door het winnen van enorme
hoeveelheden gas. Daardoor stroomt wa
ter uit de wijde omgeving naar deze lager
wordende bodem, met alle gevolgen van
dien. De Provincie Groningen, Water
schappen en de Noordelijke Ontwikkelings
Maatschappij trachten nu reeds door het
en gedeelte van de meest belang-
rijke weg door het moeras - via
Slochteren, Winschoten, Wedde
en Vlagtwedde naar Oldenburg -
bestond uit een zandrug, een
'tange', die indertijd door de boe-
ren van de Walinghuysermarke in
Westerwolde werd onderhouden
en daardoor de naam 'Bauertange' kreeg.
Op een plaats waar twee wagens elkaar
zonder risico konden passeren werd in op
dracht van Willem van Oranje een vrij om
vangrijke 'schans' (verdedigingswerk) aan
gelegd, bestaande uit vijf bastions. Veld
heer Diederik Sonoy ving met de aanleg
aan; Willem Lodewijk van Nassau, stad
houder en kapitein-generaal van Friesland,
voltooide de sterkte. Bourtange is dus niet
gevormd door een bestaande plaats met
muren en bastions te omringen, maar was
vanaf de eerste spade verplaatste grond
direct als vesting bedoeld. Een vesting die
nooit in vijandelijke handen is gevallen. Uit
het oorspronkelijk eenvoudige 'schansje'
groeide een markante structuur. Een vijf-
Structuur en
instrumentarium van een
verdedigingswerk uit
vervlogen tijden.