Voorwaardelijke keuze
voor de markt
andbouwcommentaar
Inkomen en markt zijn in de landbouw
niet te scheiden. Een marktgericht land
bouwbeleid vraagt flankerende maatre
gelen. De landbouworganisaties vinden
dat minister Braks en de EG op dit punt
te kort schieten.
Om een inkomen te behalen zijn boeren
en tuinders aangewezen op het produce
ren van produkten, waarvoor een markt
bestaat. Een mooi landschap, groene
weiden en goudgele graanakkers wor
den door velen zeer gewaardeerd. Door
het ontbreken van een markt is deze
vorm van agrarische dienstverlening
geen inkomensbron. In bijzondere situa
ties wil de overheid weieens een vergoe
ding geven aan boeren die bij de bedrijfs
voering speciale aandacht geven aan het
landschap en de natuur. Het automatis
me van de markt, waarbij een gevraagd
kwaliteitsprodukt zijn prijs opbrengt,
geldt niet bij natuur en landschap. Het is
met deze functies van de landbouw als
met schone lucht: onmisbaar, maar wel
graag gratis.
32
Keuze onontkoombaar
Bij graan, groenten en vlees leidt inspanning bij de pro-
duktie, gericht op de wensen van de consument, tot een
betere marktpositie. En tot meer kans op inkomen. Deze fi
losofie van het marktgericht produceren brengt de agrari
sche sector al jarenlang in de praktijk. Produkten waarvoor
geen markt meer bestaat worden vervangen door nieuwe
produkten. Zo zijn in de afgelopen tientallen jaren verschil
lende produkten uit het produktieplan van de Nederlandse
landbouw goeddeels verdwenen. Bijvoorbeeld meekrap,
in de vorige eeuw een grondstof voor de verfindustrie, rog
ge, gerst en boekweit, ingrediënten voor een werkmans
menu, en produktie van haver voor de paarden.
Ir. J. H. Egberink
Door in te spelen op de markt zijn er nieuwe produkten
voor in de plaats gekomen; allerlei soorten groenten, bloe
men, bomen en heesters, mais, intensieve veehouderij. De
lijst van produkten, waaraan de Nederlandse land- en tuin
bouw op dit moment zijn inkomen ontleent, ziet er nogal
anders uit dan de lijst van de vorige generatie agrariërs. Zal
die lijst van Nederlandse agrarische produkten er over 30
jaar weer geheel anders uitzien?
Sommigen menen van niet. Het huidige produktiepatroon
dient in deze visie gestabiliseerd te worden. In enkele be
langrijke sectoren van de landbouw zijn grenzen bereikt.
Bij granen en melk stelt de markt grenzen. Bij deze agrari
sche produkten speelt de overheid, de EG, een belangrijke
financiële rol. De budgettaire grenzen zijn gesteld. In de in
tensieve veehouderij, varkens- en pluimveehouderij, vor
men de kosten van milieuproblemen een belemmering
voor groei.
De landbouw staat in Europa en in Nederland voor een
keuze. Vasthouden aan het beginsel van produktie voorde
markt leidt waarschijnlijk tot een aanzienlijke sanering en
afvloeiing van bedrijven en arbeidskrachten en tot een an
der produktiepatroon. Het alternatief voor een meer van
boven gestuurde landbouwontwikkeling kan dit proces
vertragen. Inkomen en werkgelegenheid kunnen daarbij