Landbouw en biotechnologie
15
Biotechnologie is één van
de technologieën waarvan
in de komende decennia
veel wordt verwacht om
vernieuwing in diverse
industrietakken in te
voeren. Het wordt
gebrandmerkt als een
tweede industriële golf
naast de micro-elektronica.
In meer eenvoudige termen
omschreven komt
biotechnologie neer op het
kweken van bacteriën,
gisten, schimmels, cellen
van planten en dieren of
delen daarvan voor het
vervaardigen van
produkten. Deze toepassing
is in feite niet iets nieuws,
maar wordt reeds van
oudsher door de mens
bedreven. De produktie van
wijn. bier en kaas (de
voedingsmiddelenindustrie)
zijn daar voorbeelden van.
Van meer recente datum
zijn de produktie van
antibiotica, vitamines,
vaccins, hormonen,
enzymen en verder
processen zoals de
zuivering van afvalwater.
m
Genetische manipulatie
Resultaten
e ontwikkeling van de biotech
nologie is in een stroomver
snelling geraakt door recente
nieuwe ontwikkelingen in de
moleculaire biologie, de erfe
lijkheidsleer en andere aanver
wante wetenschappen. Onder
meer kan genoemd worden de
vooruitgang van de kennis op het gebied
van het kweken van losse cellen of delen
daarvan in een 'reageerbuis'. Voorts de
Ir. A. R. Sjauw-Koen-Fa
Bedrijfsta konderzoek
ontwikkeling van methoden en van instru
menten om delen van cellen te isoleren en
te identificeren en verder nog de ontwikke
ling van methoden om erfelijke eigen
schappen te combineren zonder gebruikte
maken van de geslachtelijke weg. Dit laat
ste bijvoorbeeld door de zogenaamde re
combinant DNA-techniek, waardoor er
nieuwe soorten kunnen ontstaan. DNA
(desoxyribose nucleinezuur) is de chemi
sche benaming van de stof waaruit het er
felijk materiaal is samengesteld.
Bacteriën en schimmels bestaan uit éèn
cel, terwijl planten, dieren en mensen uit
miljarden cellen zijn opgebouwd. In elke
individuele cel zit het erfelijke materiaal
(voornamelijk) opgesloten in de celkern
waarin zich de chromosomen bevinden
die opgebouwd zijn uit DNA. De nieuwe
ontwikkelingen op het gebied van de erfe
lijkheidsleer vinden vooral hun oorsprong
in de ontdekking van stoffen (restrictie-en
zymen) om (delen van) DNA-moleculen
open te 'knippen' en te 'plakken'. Indien
men erin slaagt om bepaalde eigenschap
pen (bijvoorbeeld de resistentie tegen een
bepaalde ziekte) op DNA te lokaliseren,
dan zou men in principe deze eigenschap
pen kunnen isoleren en overzetten naar
een andere soort die daarmee resistent ge
maakt wordt. Zodoende kan men met deze
zogenaamde recombinant DNA-techniek
gerichte eigenschappen overbrengen.
Naast deze techniek bestaan er nog andere
genetische manipulatietechnieken. Te
noemen vallen onder andere het fuseren
Het is mogelijk nieuwe eigenschappen in
planten in te bouwen met betrekking tot
kruisingen of genetische manipulatie. Als
uit dit materiaal weer hele planten zijn gere
genereerd, kunnen ze in steriele weefsel
kweek omstandigheden vegetatief ver
meerderd worden. Hier worden uit een vol
gegroeide pot de individuele nieuwe scheut
jes verzameld om of in weefselkweek verder
te groeien of (om) in het veld of in de kas op
te groeien voor commerciële doeleinden.
van cellen of delen daarvan en het trans
planteren van celdelen. Bij deze laatst ge
noemde genetische manipulatietechnie
ken kunnen echter niet op een gerichte
manier gewenste erfelijke eigenschappen
overgebracht worden.
In theorie is het met de nieuwe genetische
manipulatietechnieken ook mogelijk erfe
lijke eigenschappen tussen verschillende
soorten van organismen over te brengen.
Kortgeleden is de overdracht van bacterië-
le eigenschappen op planten aangetoond.
In de praktijk stuit men met de toepassing
nog op talrijke barrières.
De eerste produkten die op de markt wor
den gebracht, komen voornamelijk uit de
hoek van de farmaceutische industrie en
de geneeskunde. Bekend hierbij is de cate
gorie stoffen (monoklonale antilichamen)
die in diagnostische testen worden toege
past, vaccins (geelzucht en kinderverlam
ming), groeihormonen en enzymen.