Ontwikkeling kleinschalige
industrie
Nog meer hervormingen
Perspectieven voor
Nederlandse
ondernemingen
ben produktie-eenheden meer beslis
singsbevoegdheid inzake investeringen en
is de hoogte van de produktie direct van in
vloed op het inkomen. Heel opmerkelijk is
ook dat het Maoïstische communesy
steem is afgeschaft en de grond weer in
eigen beheer van de boeren wordt gege
ven. Verder zal in de loop van dit jaar een
einde komen aan de verplichting van de
boeren een deel van de produktie aan de
staat te verkopen. Daarnaast wordt ge
streefd naar diversificatie van de land-
bouwproduktie.
De liberale economische hervormingen
hebben geleid tot een forse stijging van de
landbouwproduktie. Na in 1982 met 11
procent te zijn gestegen, nam de agrari
sche produktie in 1 983 met bijna 1 0 pro
cent toe. Vorig jaar heeft China voor het
eerst sinds het 35-jarige bestaan van de
republiek een overschot aan graan ge
oogst. De totale oogst aan granen bedroeg
in 1 984 naar schatting 400 miljoen ton te
gen 388 miljoen ton in 1983. Ook de
levensstandaard van de boerenbevolking
is door de hervormingen aanzienlijk ver
hoogd. Zo is het gemiddelde inkomen op
het platteland in 1983 met 1 0 procent toe
genomen. De Chinese landbouw is erg ar
beidsintensief. Per hectare landbouw
grond werken in China 3 boeren, tegen 1
boer in India.
Toenemende arbeidsproduktiviteit door
mechanisering in de landbouw zal moeten
leiden tot een geringer aandeel van de
beroepsbevolking dat werkzaam is in die
sector. Om een grote verschuiving van de
plattelandsbevolking naar de steden te
voorkomen, is het beleid van de Chinese
overheid er op gericht de ontwikkeling van
kleinschalige industriële projecten buiten
de reeds bestaande industriële centra aan
te moedigen.
Chinezen mogen sinds kort van werkkring
veranderen. Het gevolg hiervan is dat jon
ge landarbeiders er de voorkeur aan geven
werk te zoeken in de wat beter betalende
kleine industrieën die behoren bij of eigen
dom zijn van de plattelandsgemeenschap.
Deze industrieën kunnen variëren van
voedselverwerkende bedrijven, kleine ma
chine-, textiel-, en meubelfabrieken tot
ondernemingen waar componenten voor
elektronische apparaten worden gefabri
ceerd.
Behalve de landbouwproduktie groeide
ook de industriële produktie fors - ruim 10
procent in 1 983 - hetgeen voor een be
langrijk deel het gevolg was van de hoge
produktiegroei in de zware industrie. Dit is
niet overeenkomstig de plannen, want de
Chinese overheid wil juist de lichte indus
trie sneller laten groeien dan de energie- en
grondstofverslindende en tevens kapitaal-
opslokkende zware industrie.
Het voornoemde hoge stijgingspercentage
van de industriële produktie versluiert het
feit dat het produktieapparaat van China
sterk verouderd en inefficiënt is. Zo stamt
ongeveer de helft van de machines uit de
tijd van voor 1 960. In de industriële sector
zijn dus ook veranderingen noodzakelijk. In
oktober 1 984 keurde het Centraal Comité
van de Chinese communistische partij een
Drs. E. P. Boelens
Internationaal onderzoek
verregaand economisch hervormingspro
gramma goed. Een variant van het pro-
du ktie-verantwoordelij kheidssysteem dat
voor de agrarische sector geldt, zal nu ook
in de industrie worden doorgevoerd. Voor
de circa een miljoen staatsbedrijven bete
kent dit uiteindelijk meer vrijheid in het be
palen van het bedrijfsbeleid maar ook meer
gevoeligheid voor concurrentie. De centra
le planning zal worden teruggedrongen,
overheidssubsidies zullen geleidelijk wor
den afgeschaft en prijzen zullen meer tot
stand komen op basis van vraag en aan
bod. Voorts worden loonsverhogingen af
hankelijk van de produktiviteitsstijging en
krijgen de ondernemingen een grotere vrij
heid in het aannemen en ontslaan van
werknemers. Het systeem waarbij winst
volledig aan de staat wordt afgedragen,
wordt vervangen door een systeem van be
lastingbetaling over de winst.
Centrale planning zal in de toekomst be
perkt blijven tot een aantal produkten die
van essentieel belang zijn voor de nationa
le economie, zoals staal, kolen, cement en
kunstmest. Aangezien het invoeren van de
hervormingen in de industrie aanzienlijk
moeilijker zal zijn dan in de landbouw, ver
wacht de Chinese leider Deng dat het drie
tot vijf jaar zal duren voorde hervormingen
hun vruchten gaan afwerpen.
In de economische betrekkingen met het
buitenland probeert China het voor buiten
landse investeerders aantrekkelijk te ma
ken om er ondernemingen te vestigen.
Naast de bestaande vier speciale economi
sche zones zullen veertien kuststeden en
het eiland Hainan aan buitenlandse inves
teerders gunstiger voorwaarden bieden. In
die gebieden gelden voordelige belasting
tarieven en worden op investeringen sub
sidies gegeven.
Al met al zijn de Chinese leiders tot de con
clusie gekomen dat China te groot en te in
gewikkeld is om centrale economische
planning in detail door te voeren. Er zijn
echter ook gevaren aan de hervormingen
verbonden. De inflatie kan worden aange
wakkerd door de liberalisering van de prijs
vorming en het geleidelijk afschaffen van
de subsidies op onder meer levensmidde
len, terwijl de werkloosheid in de agrari
sche sector als gevolg van de toenemende
efficiëntie en produktiviteit zal stijgen.
Toch zijn de Chinezen met hun beleid om
te komen tot een gemengde economie op
de goede weg. De door Mao gevolgde
politiek van lage lonen en lage prijzen, die
mogelijk werd gemaakt door enorme over
heidssubsidies op primaire levensbehoef
ten, had slechts een minimale groei van het
nationaal produkt tot gevolg. In feite werd
alleen de armoede verdeeld.
De Nederlandse handel met China heeft
zich in de periode 1979-1982 ongunstig
ontwikkeld. De Nederlandse uitvoer naar
China daalde in die periode van f 320 mil
joen tot f 177 miljoen per jaar. Naast de
Taiwan-affaire werd de halvering van de
uitvoer naar China mede bepaald door de
aanpassing van China's te ambitieuze in
dustrialisatieplannen van 1978. In 1983
herstelde de uitvoer zich weer en beliep
f 378 miljoen. In 1 984 liep de uitvoer ver
der op tot f 488 miljoen.
Welke mogelijkheden biedt de Chinese
open-deurpolitiek nu voor Nederlandse
ondernemingen? Van de levering van eind-
produkten van de Nederlandse landbouw
en visserij worden weinig mogelijkheden
verwacht. De Chinezen zijn meer géinte-
R. M. van der Poel
Area-manager
