Revolutie in de
Verenigde Staten?
Cü
dik
De uitslag was over
duidelijk. De zittende
Republikeinse president
Ronald Reagan behaalde
een grootse overwinning,
in de twintigste
eeuw slechts overtroffen
door die van Franklin
Roosevelt (1936), Lyndon
Johnson (1968) en
Richard IMixon (1972).
Diepgaand zelfonderzoek
Verandering strategie
onvermijdelijk
e geestdrift en teleurstelling
die behoren bij verkiezingen
geven vaak een tijdelijk ver
wrongen beeld van de werke
lijkheid. Reagans overwinning
is vooral een persoonlijk suc
ces, geënt op de grote bewon
dering van vele Amerikanen
voor zijn persoonlijkheid, stijl en charme.
Reagans overwinning vertegenwoordigt
echter geenszins een conservatieve poli
tieke aardverschuiving in Amerika. Sterker
nog, was er bij de verkiezingen van 1 980
inderdaad sprake van een verschuiving, in
1984 ontstond een duidelijke patstelling.
De Democratische partij behield een grote
meerderheid in het Huis van Afgevaardig
den en verkleinde haar achterstand in de
Senaat zelfs met twee zetels. De Democra
ten scoorden eveneens goed bij gelijktijdi
ge stemmingen over plaatselijke en regio
nale aangelegenheden, waarbij pragmatis
me de overhand had en niet de door de me
dia beklemtoonde ideologische verschil
len. We kunnen dan ook concluderen dat,
net als in Europa, sinds het begin van
de jaren tachtig in Amerika de behoefte
aan zakelijkheid en realiteitsbesef over
heerst, als reactie op de woelige, soms
dramatische jaren zeventig: de Vietnam-
oorlog, het Watergate-schandaal en het
gijzelingsdrama in Iran.
De verkiezingsuitslag maakte duidelijk dat
de versplinterde Democratische partij aan
diepgaand zelfonderzoek en ingrijpende
wijzigingen toe is. De partij kent twee
hoofdstromingen, waarvan de ene klaar
blijkelijk is afgeschreven en de andere
mogelijk een voorspoedige toekomst tege
moet gaat. De versleten stroming leverde
van oudsher de presidentskandidaten en is
de erfgenaam van de door Franklin Roose
velt tijdens de diepe depressie van dejaren
dertig gevormde coalitie tussen zuidelijke
Democraten, noordelijke industriearbei
ders, vakbonden en intellectuelen. Dit is de
stroming van hechte belangengroeperin
gen en vertegenwoordigers van de tegen-
.JÊkiSA, Drs. N. Streefkerk
P Internationaal
i Onderzoek
cultuur van de jaren zestig en zeventig. Zij
domineerden afgelopen zomer de Demo
cratische Conventie in San Francisco en
bepaalden het programma waarmee Wal-
ter Mondale zich tot de kiezers wendde. Dit
is de stroming van de Kennedy's, Wood-
stock en de topuniversiteiten aan de oost
kust. Hun hang naar verleden tijden bleek
onlangs uit een televisiespot die op beden
kelijk suggestieve wijze de angst voor een
kernoorlog probeerde om te zetten in poli
tieke steun. Als achtergrondmuziek diende
het lied 'Teach your children' ('Onderwijs
uw kinderen') van de tien jaar geleden ra
zend populaire popgroep Crosby, Stills,
Nash and Young. De stemgerechtigden
onder de kinderen lapten de belerende vin
ger van de partij-activisten aan hun laar
zen, stemden in grote getale (60 procent)
op president Reagan en dansten na afloop
op de eigentijdse muziek van Michael
Jackson. De nieuwe Democratische stro
ming, van bijvoorbeeld Mario Cuomo, gou
verneurvan de staat New York, en de sena
toren Bradley en Gephardt, formuleert wel
degelijk een eigentijds antwoord op de
huidige Amerikaanse sociale, economi
sche en politieke uitdagingen en kwam uit
stekend uit de verkiezingen te voorschijn.
Deze stroming beseft dat economische
groei het smeermiddel van een moderne
parlementair-democratische staat is en
dat het zwaartepunt van economische en
politieke macht niet langer ligt in de verou
derde, door vakbonden gedomineerde in
dustriegebieden in het noorden en noord
oosten (de 'roest- of sneeuw gordel') maar
in het dynamische zuiden en zuid-westen
(de 'zonnegordel'). De moderne vleugel
van de Democratische partij speelt in op de
realiteiten van veranderde economische
structuren en machtsverhoudingen en
gaat er van uit dat de toekomstige kiezer
veel minder partijgebonden is dan voor
heen.
Ook de Republikeinse partij zal ongetwij
feld bij zichzelf te rade gaan. Een verande
ring van de strategie is onvermijdelijk,
wanneer geen belangrijke politieke terrein
winst kan worden geboekt in een tijd van
economische voorspoed, in Amerikaanse
ogen betrekkelijk geringe internationale
spanningen en een razend populaire Repu
blikeinse president. Het - gezien de sa
menstelling van het congres, waar de De
mocraten de overhand hebben - gebrek
D
