Een procureur-generaal van de Heilige Synode op
bezoek bij Jan Berkvens en Ger/acus van den Etsen in 1906
Vertaling
21
'Ik vind dat dit boek bij de Rabobank thuishoort'. Met deze woorden overhandigde
dr. ir. J. W. Lackamp een zéér bijzonder boek aan de heer C. G. A. Mertens, vice-voor-
zitter van de Raad van Beheer. Lackamp is directeur geweest van kwekerij 'Zeider',
waarvan Mertens president-commissaris was.
Hoe bijzonder dat boek is, legt Lackamp in dit artikel omstandig uit. Het exemplaar,
dat hij via de heer Mertens aan Rabobank Nederland ten geschenke gaf, is het exem
plaar, waarover de auteur het in het begin van zijn artikel heeft. Namelijk
dat met de opdracht aan 'Den Zeer Eerwaarden Heer Berkvens'. Na voltooiing van
het hier gepubliceerde artikel, dook het verloren gewaande boek toch nog op.
Het boek krijgt een plaats in de Oudheidkamer van Rabobank Nederland. Dit archief
krijgt langzaam maar zeker een behoorlijk aanzicht. De geschiedenis van de Rabo-
bankorganisatie wordt hier gekoesterd. Mede door een geschenk als dat van
Lackamp wordt dat verleden steeds completer.
Rabobank Nederland houdt zich voor andere archiefstukken van harte aanbevolen.
De redactie van dit maandblad wil graag als intermediair fungeren.
Pauwen, Pruis en baron van Wijnbergen.
Alle namen foutloos gedrukt temidden van
de in de oude orthografie gezette Russi
sche tekst.
Ik heb over dit boek een artikel geschreven
dat in 1 964 in het blad Boer en Tuinder is
verschenen. Daarop kwam een reactie van
de Centrale Boerenleenbank in Eindhoven.
Men wilde op aanraden van professor Ce
rutti wel een Nederlandse vertaling uitge
ven. Hans Schönzeler heeft vervolgens die
vertaling gemaakt. Ik heb er een beetje be
schaafd Nederlands van gemaakt. De Boe
renleenbank heeft er echter niets van ge
maakt. De papieren werden in een bureau
lade gestopt. Het manuscript is nog steeds
zoek.
Een historicus, wiens mening over het
boek was gevraagd, oordeelde negatief
over publikatie. Volgens hem stonden er
geen nieuwe of opzienbarende zaken in
vermeld. Indirect een compliment aan
Sabler en zijn informanten. Alles klopte.
Voor ingewijden stond er niets nieuws in.
Een tweede reactie op het artikel kwam van
Pater Stokman, een Norbertijn van de abdij
van Berne te Heeswijk. We hebben ons
beiden boos zitten maken op de Boeren
leenbank. Pater Stokman nam het boek
mee naar Berne. Wellicht konden de paters
er iets mee doen. Zij leenden het boek uit
aan de redactie van een historisch tijd
schrift 'Spiegel Historiael', dat in 1967 een
interessant nummer wijdde aan de Russi-
Dr. ir. J. W. Lackamp
ge inleiding over het socialisme, dat de
schrijver met grote angst en afschuw ver
vulde. De overige hoofdstukken behande
len verschillende arbeiders- en boerensyn
dicaten in West-Europa.
Van pagina 83 tot 141 beschrijft Sabler
het ontstaan van verschillende boerenor-
ganisaties, waaronder de leenbanken, in
Brabant. Het verhaal is bijzonder gedetail
leerd en vol van herinneringen aan per
soonlijke contacten met coryfeeën van de
boerenstandsorganisaties.
Het was een merkwaardige ervaring om in
een oud Russisch boek, geschreven in een
Rusland dat net de bloedige gebeurtenis
sen van een mislukte revolutie achter de
rug had, geconfronteerd te worden met fi
guren als Frans van Dam, Troelstra,
Schaepman, Van den Eisen, Berkvens, Van
den Heuvel. Ridder de van der Schueren,
sche Revolutie. Vanaf dat moment ben ik
het boek uit het oog verloren. Niemand kon
het meer vinden en iedereen was het kwijt.
Ik vergat de hele geschiedenis in de veron
derstelling dat mijn boek verloren was ge
raakt. Tot ik in het najaar van 1983 een
uitgave in handen kreeg van de Heemkun
dekring 'De Kommanderij Gemert'. Het
was het boekje 'Boerenapostel Pater Ger-
lacus van den Eisen, 1853-1925', ge-
