Desoriëntatie rond
hoofdzetel na fusie
De Croeselaanse uitdaging
stuurs- en directieleden waren zichtbaar,
want 'het gouden laantje' mocht dan
enigszins opzij liggen, de grote en de kleine
bestuurskamer mondden uit op een galerij,
ledereen kende iedereen van gezicht, al
thans de eerste jaren, en wist ongeveer wat
de ander deed. Zelfs de buitendienst, de in
spectie, kreeg je te zien, als ze hun weke
lijkse bespreking hadden, eerst op zater
dagmorgen later op vrijdagmiddag.
Maar toen het eenmaal goed op gang
kwam, groeiden we in tal en last. We barst
ten haast letterlijk uit dat eens zo royaal
opgezette gebouw. Eerst redden we ons
nog met een grote 'semi-permanente' aan
bouw, later kwam de 'Overkant' en kwa
men er verschillende nederzettingen in de
buurt. Want, er werd zacht gezegd nogal
wat nieuwe activiteit ontplooid. Ik noem
willekeurig maar een aantal activiteiten:
het rapport landbouwkrediet en alles wat
daaraan vast zat - kredietadvisering! -, as
surantie- en reisbemiddeling, opleiding,
publiciteit en PR, en natuurlijk de opkomst
van de automatisering, voorafgegaan door
mechanisering. Opmerkelijk was dat het
persoonlijk contact tussen onze banken en
de mensen van de centrale bank opbloei
de. De auto maakte directeuren (eerst nog
'kassiers') en besturen mobiel en de Ja-
cobsstraat werd een open huis. Echt een
centrumadres voor de organisatie.
Die Jacobsstraat staat de slopershamer te
wachten. Het gebouw zelf had het nog best
eeuwen kunnen uithouden. Stoer regen,
wind en zon trotserend. Helaas, het wordt
geen 'monument duurzamer dan koper'.
Dat had het verdiend. Je zou het nu al
kunnen bezingen om wat zijn muren heb
ben geherbergd. Maar iets van de nestgeur
uit dit vroegere huis van onze stam is toch
overgewaaid naar de Croeselaan. En dat is
belangrijk!
De grote fusie bracht een, gelukkig korte,
periode van desoriëntatie rond onze
hoofdzetel. Zowel in Eindhoven als in
Utrecht. We weken uit naar Amsterdam en
omgeving. Daarzouden we nieuwe wortels
schieten. Dr. Verhage, hoofdman van de
nieuwe constellatie in wording, trok met de
heer Klarenbeek en secretaresse mevrouw
Telkamp naar de Herengracht 110. 'Een
wonderlijk huis', schreef Klarenbeek bij het
afscheid van Verhage. Dat was het eerste
deel van het 'zetel-intermezzo'. Het vol
gende speelde zich een jaar lang (1971-
1 972) af in Amstelveen aan de Prof. E. M.
Meyerslaan. Over de huisvesting aldaar
geen kwaad woord. Die was prima. Alleen,
de zetel kwam niet tot leven. Daar hebben
we ervaren, dat we vooral als organisatie
georiënteerd zijn op Utrecht en Eindhoven.
Hoezeer Amsterdam ook voor ons het fi
nanciële centrum is, in ander zeer gewich
tig opzicht bleek die stad voor ons te ex
centrisch. De Centrale Rabobank kon er
niet tieren. De knoop werd daarom doorge
hakt en de 'zetel van raad van beheer en
hoofddirectie' naar Utrecht overgeplaatst:
'voorlopig' aan de Beneluxlaan.
Plannen om in Amstelveen de zetel in een
groot en heel hoog kantoorgebouw te zet
ten, verdwenen zonder een spoor na te la
ten. En allengs werd er ook steeds minder
benadrukt, dat de nieuwe Rabobankorga-
nisatie over twee of zelfs drie hoofdkanto
ren beschikt. Want ook mentaal ging de fu
sie vorderingen maken. We hadden Am
stelveen niet meer nodig om de afstand
tussen Eindhoven en Utrecht te overbrug
gen! De zetel van de Rabobankorganisatie
moest eenvoudig daar zijn, waar hij het ge
makkelijkst bereikbaar is. Geografisch is
dat in ons land Utrecht en dan nog liefst
aan het spoor. Het is geen wonder dat
er in Eindhoven dat tweede hoofdkantoor
staat. Ook dat ligt voor grote delen van ons
land binnen bereik en, merkwaardig, vlak
bij het station. Het is alsof Rabobank Ne
derland in zijn zetel- en kantoorkeuze intuï
tief de structuur van haar organisatie laat
meespreken.
De Beneluxlaan heeft zo'n 5 jaar (1973-
1 978) 'gediend'. Wie er 'gezeten' heeft zal
er heel goede herinneringen aan hebben.
Ik denk ook, dat die Beneluxlaan een be
langrijke bijdrage geleverd heeft aan het
hecht in elkaar smeden van die ene centra
le bank, die uit de fusie is ontstaan. Maar
de Beneluxlaan was geen blijvertje, was
daar ook nooit voor bedoeld. Er moest een
veel en veel grotere kantoorruimte komen.
Liefst een, waar we zelf de Centrale-Kring
vergadering en allerlei andere gezelschap
pen konden ontvangen. Voor eigen nieuw
bouw was de tijd misschien nog niet rijp,
ook al omdat de praktische gevolgen van
de fusie en de in gang gezette expansie
enorm veel aandacht opeisten, ledereen
kent het vervolg. We trokken in 1978 Hoog
Catharijne binnen. Vele buitenstaanders,
en zelfs bezoekers, hebben vermoedelijk
nooit geweten hoeveel ruimte in dat ont
zaglijk grote complex wel door Rabobank
Nederland bezet werd. Aan de Hoog-Ca-
tharijne-passanten viel het nauwelijks op
dat er boven, onder en opzij van hen in het
Gildekwartier een compleet Rabohoofd-
kwartier aan het werk was. Hoog Catharij
ne is indertijd niet met veel enthousiasme
betrokken: zo groot en zo druk. Ik geloof
ook niet, dat de jongste verhuizing naar de
Croeselaan afscheidssentimenten heeft
losgemaakt. Aan de typische gevoelswaar
de die je aan 'ons' kantoor verbindt, is
Hoog Catharijne in ieder geval niet toege
komen. De plek was daar te ongrijpbaar, te
onomvatbaar voor. Maar gezegd moet
worden: Hoog Catharijne was beter dan we
eerst dachten. Het is meegevallen. Toen
we eenmaal binnen waren, gewend en
georiënteerd tussen en in de 'torens' met
de doorloop naar het 'witte gebouw', ont
stond daar toch een zekere 'Rabosfeer',
waar de meesten van ons zich best thuis-
voelden. We hebben er ten slotte in die vijf
jaar het een en ander beleefd! Ook als
organisatie, want er zijn een heel stel span
nende Centrale-Kringvergaderingen ge
houden.
Wat nu over de Croeselaan als werkplek te
zeggen? Alles zit erop en eraan, maar
eigenlijk is het nog een onbeschreven blad
papier. Blanco, clean, met een paar fraaie
en warm aangeklede gedeelten. Efficiency
is het motto en de vele verdiepingen, gan
gen en kamers lijken alleen in nummers en
het kleurtje van elkaar te verschillen. Dat is
voor een modern groot kantoor dat aan
zo'n 1 700 mensen onderdak moet bieden
ook vanzelfsprekend. Over zo'n gebouw ga
je waarschijnlijk ook niet praten, of denken
zoals vroeger over de knusse Kromme
Nieuwe Gracht, of over de gezellige Ja
cobsstraat. Daarvoor zit de schaalvergro
ting mentaal en fysiek te veel in de weg.
Betekent dit, dat er zich onder de bewoners
van Rabobank Nederland geen eigen
'Croeselaan-cultuur en -sfeer' zal kunnen
ontwikkelen? Zal de Croeselaan alleen
maar als iets cleans en efficiënts worden
ervaren? Geen vrees, dat zal ons niet over
komen! Want, wie binnen de glazen wan
den doordringt hoort oude vertrouwde
klanken. Geluiden die net als vroeger de
Rabobankorganisatie in al zijn facetten
voor de geest brengen. Goed, het zal wel
even duren eer die overgeërfde traditie, die
iedere medewerker van jong tot oud be
wust of onbewust een beetje meedraagt,
haar stempel op die kapitale zetel heeft
gezet. Maar reken erop dat die traditie zich
vroeg of laat ook in de nieuwe omgeving
voelbaar zal gaan manifesteren! Met Hoog
Catharijne waren we ten slotte ook al een
heel eind op weg. Het zal anders gebeuren
dan vroeger, maar op een aparte manier
onmiskenbaar. Hoe? Dat weet niemand.
Dat is de uitdaging. Het wordt in ieder ge
val op z'n Croeselaans met nestgeur en
al. JRH
