'Handel met China
/<westie van lange adem'
'Aan de deur wordt niet gekocht'
Slechte infrastructuur
Ambitieus en pragmatisch
Financiering
middelde inkomen per hoofd bedraagt niet
meer dan 300 dollar. Er bestaat een uiterst
bescheiden welvaartsniveau, dat alleen
ruimte laat voor voeding en kleding.
'Ik heb', zegt Wijffels, 'maar een klein deel
van het land bezocht. We werden bovendien
ook in officiële kanalen gehouden. Maar in
de grote steden heb ik toch veel mensen ge
zien. En ik heb de indruk dat ze goed gevoed
en gekleed rondlopen. De basisvoorzienin
gen zijn wel gerealiseerd. Alleen de huisves
ting is nog onder de maat. Vandaar dat er in
Peking en elders enorm wordt gebouwd.
Maar ik moet eraan toevoegen, dat naar
mijn mening de Chinezen aan comfortabele
huisvesting niet de hoogste prioriteit toe
kennen.
is een vrij wezenlijke inbreuk te maken op
het communistische systeem. In dat op
zicht zijn ze beslist niet dogmatisch. Je
merkt het aan de mensen, die wij ontmoet
hebben. En dat zijn toch Heden van een be
hoorlijk niveau, ministers en zo. De 'nieu
we' generatie - dat zijn de vijftigers en naar
Chinese verhoudingen relatief jonge men
sen - maakt op mij een hele pragmatische
indruk. President Deng laoping geeft hen
ook volop kansen. Een mooie kreet van
hem, die kenmerkend is voor de situatie van
dit moment, is: 'het kan mij niet schelen of
een kat wit of zwart is, a/s ie maar muizen
vangt.
Het type pragmatici, dat nu aan het bewind
is, is bovendien bijzonder ambitieus. Dat
Maar als ze inderdaad de komende jaren
een groeitempo gaan realiseren van een
procent of 15, dan gaat het wel hard.
De belangrijkste prioriteiten liggen de ko
mende jaren bij transport en energie, land
bouw en technologie. De ontwikkeling van
de sectoren transport en energie wordt
steeds in één adem genoemd. Men ziet het
ontwikkelen van deze basisvoorzieningen
in sterke onderlinge samenhang. Op deze
terreinen bestaan, zeker op langere ter
mijn, grote plannen. China beschikt vooral
in het noorden over zeer omvangrijke ener
giereserves, die men zo snel mogelijk tot
De indruk die Wijffels van de economische
groei heeft gekregen, wordt bevestigd
door 'China-experts', waarmee hij in Hong
Kong uitgebreid heeft gesproken.
'De huidige ontwikkeling is wellicht te ver
klaren als een reactie op de culturele revolu
tie. Ik heb gemerkt - en de mensen hebben
mij dat ook persoonlijk verteld - dat ze ge
weldig genoeg hadden van dat eindeloze
gedoe van ideologie en heropvoeden. Er
ontstond een sfeer van: laten we gewoon
weer aan het werk gaan en zorgen dat de
mensen het beter krijgen.
In dit streven worden belangrijke politieke
vernieuwingen niet geschuwd. Zo is er een
proces van decentralisatie van bevoegdhe
den naar regionale en plaatselijke besturen
op gang gebracht. Maar ook ondernemin
gen worden zelfstandiger en het verbete
ren van managementtechnieken wordt
sterk gepropageerd.
'Er is een soort liberalisatie van economi
sche krachten aan de gang, die heel duide
lijk effect sorteert. Dat komt sterk tot uiting
in kleine bedrijvigheid en in de agrarische
sector. Het komt erop neer, dat boeren en
kleine ambachtslieden in overwegende ma
te voor zichzelf mogen gaan werken. De in
voering van het zogenaamde responsibility-
systemgeeft met name een enorme impuls
aan het platteland. Met succes kennelijk,
want de landbouwproduktie neemt de laat
ste jaren in snel tempo toe en daarmee de
welvaart van de boeren,' aldus Wijffels.
'Wat mij het meest overtuigd heeft en wat
de huidige ontwikkeling ook zo geloofwaar
dig maakt, is dat ook de leiding bereid
blijkt wel uit de doelstellingen die men zich
heeft gesteld. In twintig jaar (van 1 980 tot
2000) willen de leiders middels vijf-jaren
plannen het Bruto Nationaal Produkt ver
viervoudigen. Dat is een groei van 700 tot
2800 miljard yuan (één yuan is ongeveer
f 1,50). De periode 1980-1990 wordt
vooral gezien als een van aanpassing en
hervorming. Daarin moet de basis gelegd
worden voor een zeer fors groeitempo dat
in de jaren negentig méet worden gereali
seerd. Het lopende vijf-jarenplan mikt nog
op een groei van 4 a 5 procent. Men wil
duidelijk niets overhaasten. In 1983 nam
overigens zowel de industriële als de
graanproduktie met ruim 7 procent toe.
Toch is er nog een lange weg te gaan.
'Maar', zegt Wijffels, 'voor ik naar China
ging was mijn opvatting over Azië, dat daar
al een aantal belangrijke polen van econo
mische ontwikkeling aanwezig waren, zoals
Japan, Taiwan, Singapore en Hong Kong.
China zag ik daarin nog niet als een factor
van betekenis. Maar als ik zie wat ze op dit
moment aan het klaarstomen zijn, dan be
gin ik steeds sterker te geloven in het Verre
Oosten als de belangrijkste economische
groeipool in de wereldeconomie. Als inder
daad de uitgestippelde beleidslijnen 5 a 10
jaar worden voortgezet, dan wordt China
een economische macht van betekenis.
'Dat versterkt de ontwikkelingen die in dat
deel van de wereld aan de gang zijn en dat
doet mij zeggen, dat het zaak is voor Neder
land daar goede stekken uit te zetten. Het
betekent hoe dan ook, dat er nieuwe mark
ten ontstaan. Nu is China's rol in de wereld
economie nog bescheiden. In 1983 be
droeg hun buitenlandse handel 44 miljard
dollar, nog altijd minder dan van Nederland.
exploitatie wil brengen; primair voor bin
nenlands gebruik, maar ook voor export.
Ontwikkeling van een adequaat transport
systeem is daarvoor een absolute vereiste.
Men spreekt in dat verband over het (uit)-
bouwen van havens, het beter bevaarbaar
maken van rivieren en het uitbreiden en
elektrificeren van het spoorwegnet. Dat
daar nog heel veel aan moet gebeuren
maakte vice-premier Li Peng, belast met
energie en infrastructuur, tijdens een bij
eenkomst in Peking duidelijk. 'Onze han
delsexpansie wordt gehinderd door de
toestand waarin onze havens zich bevin
den. In Chinese havens moeten schepen
vaak te lang wachten op laden en lossen',
aldus Peng.
Wijffels daarover: 'Wij hebben Kanton be
zocht, een haven 120 kilometer landin
waarts aan de Peartriver, een forse rivier
waar ook containerschepen op kunnen va
ren. Als je dan kijkt naar de wegen waarover
de containers moeten worden afgevoerd,
dat is ondoenlijk. Wat er nu gebeurt is, dat
die containers in de haven worden uitgela
den waarna de lading op kleine gammele
vrachtauto's het achterland worden inge
voerd'.
Hij geeft nog een ander voorbeeld van de
slechte infrastructuur: de weg tussen Pe
king en Sjanghai, beide miljoenensteden.
'Dat is nog een tweebaansweg, soms nog
een karrespoor, waarover alle soorten ver
keer rijden tot geitenkarren toe.
Om al die geweldig ambitieuze plannen te
kunnen realiseren moet China wel een be
roep doen op het buitenland. Wijffels heeft
