nterview
ir. P. J. Lardinois.
Het zal het jaar der
waarheid moeten worden.
Met die woorden brengt ir.
P. J. Lardinois, voorzitter
van onze hoofddirectie,
voorzichtig zijn
verwachtingen en ook zijn
zorgen betreffende 1984
naar voren. En dat is
veelszins kenmerkend voor
de huidige situatie. Want na
de somberheid van de
laatste jaren heeft 1983
weer een paar lichtpuntjes
laten zien. Eerste tekenen
van een zich herstellende
bedrijvigheid, zowel buiten
onze grenzen, alsook in
eigen land. Misschien
mogen we daarom van een
licht optimisme spreken,
maar anderzijds is er de
zorg of onze hoop
bewaarheid zal worden. In
ieder geval, zo zei ons
Lardinois kort voor de
jaarwisseling: 'We lijken
weer wat uit de put
omhoog te gaan klimmen.
Het jaar 1984 zal leren
hoever we komen.
Anders dan in Amerika is dat herstel
in Europa eigenlijk nog maar net enigs
zins op gang gekomen. Pas de laatste
maanden was er ook bij ons iets van te
merken. Zal het in 1984 doorzetten
Lardinois: 'Ik verwacht het eigenlijk wel, al
kun je er moeilijk met zekerheid over spre
ken. Het financieringstekort van de over
heid blijft zeer zorgelijk, maar door de ge
nomen maatregelen lijkt, voorzichtig ge
zegd, de trend zich naar beneden te rich
ten. De inflatie zullen we wel de baas kun
nen blijven, maar de reële rente is mij veel
te hoog. Een reëel rentepercentage van
6 op de kapitaalmarkt is in Nederlandse
verhoudingen eigenlijk torenhoog, ook
historisch gezien. De kansen op daling van
het renteniveau schat ik overigens niet
hoog, want als de investeringen in het be
drijfsleven zullen gaan toenemen, zoals we
'1984,
het jaar
van de
waarheid'
hopen, zullen we waarschijnlijk tegen het
probleem van snelle verkrapping van de
middelen bij de banken oplopen. Ook wan
neer het overheidstekort iets naar beneden
komt.
'Ook andere ontwikkelingen kunnen een
herstel nadelig beïnvloeden. Denk aan wat
er op Europees niveau met de landbouw
gaat gebeuren. Dat kan ook zijn weerslag
vinden binnen onze Rabobanken.'
Bent u somber over de toekomst van
de land- en tuinbouw na het mislukken
van de topconferentie in Athene?
'Nee, toch niet. Ik heb wel hoop en ver
wacht dat men in de eerste helft van 1 984
tot resultaat zal komen bij de onderhande
lingen. We zeggen wel eens dat in de
Rabokring de besluitvorming lang duurt,
maar in de EG is het echt zo. Ik ben althans
blij dat ik bij ons niet tegen allerhande ob
stakels van nationalisme, chauvinisme en
politiek oploop. Maar goed, die EG heeft
tijd nodig om uit de ingewikkelde proble
men te komen. Ik geloof, dat men straks
onder Frans voorzitterschap, onder de in
vloed van alles wat Frankrijk in de EG
vertegenwoordigt, de politieke kracht zal
opbrengen om tot aanvaardbare compro
missen te komen. Ons vertrouwen als fi
nancier van het agrarisch bedrijfsleven
in Nederland staat nog geheel overeind.'
In ons bedrijf zagen we de krediet-
vraag duidelijk weer wat aantrekken.
Dat zou een teken kunnen zijn dat we
het diepste punt van de recessie gepas
seerd zijn.
'Na de medio 1 979 ingezette terugval in de
kredietvraag heeft de tweede helft van
1 983 in ieder geval voor ons een keerpunt
betekend. De vraag herstelde zich, er zit
weer leven in. In de landbouw en ook in het
midden- en kleinbedrijf konden wij duide
lijk een zekere opleving van de investerin
gen bespeuren. Ik denk, dat de toename
van de kredietverlening bij ons nog duide
lijker zal zijn dan in het algemeen bij het
Nederlandse bankwezen. Dat komt waar
schijnlijk door de samenstelling van ons
cliëntenbestand. Ook hebben we wat nieu
we produkten gebracht, die bijvoorbeeld
op het terrein van de woninghypotheken
ons marktaandeel weer hebben doen stij
gen. We herwinnen momenteel vrij snel
hetgeen we vorig jaar als marktaandeel
verloren. Onze Rente-Stabiel-Hypotheek is
mijns inziens een goed produkt. De teke
nen duiden er op, dat deze nieuwe finan-
cieringsvorm in de huidige marktsituatie
sterk aanslaat, vooral bij particulieren met
een vast inkomen.
'Al met al schat ik dat onze uitzettingen in
1 983 in de vorm van nieuwe verplichtin
gen zo'n 35% meer zijn toegenomen dan
in 1 982. Dat is 3 van het totale bestand
van de uitzettingen. Maar als die toename
in 1984 echt doorzet komt er weer een
ander probleem in het zicht.'
Vervolg op pagina 10
