eld- en kapitaalmarkt
Gedurende de maand november is de
Amerikaanse dollar vrijwel voortdurend in
waarde toegenomen. Dat leidde ertoe dat
in de tweede helft van de maand de note
ring steeds boven f3,- lag. De verklaring
voor de sterke dollar moet vooral worden
gezocht in de onzekere en politiek gespan
nen situatie. De voortdurende spanningen
in Libanon, het vastlopen van de Geneefse
onderhandelingen omtrent beperking van
het aantal nucleaire wapens in Europa en
de volstrekte onenigheid binnen de EEG
over de toekomst van Europa zijn duidelij
ke voorbeelden van zaken, die de vraag
naar dollars stimuleerden.
De wekelijks gepubliceerde groeicijfers
van de eng gedefinieerde geldhoeveelheid,
tot voor kort dé oorzaak achter de sterke
dollar, vielen voortdurend mee. Aan het
begin van de maand betekende een daling
van M1 zelfs een tijdelijke onderschrijding
van de laagste groeinorm (5 Overigens
verwachten marktpartijen niet dat de Fe-
deral Reserve Board haar beleid binnen
kort zal versoepelen. Een duidelijke daling
van de Amerikaanse tarieven wordt dan
ook niet verwacht. Eindelijk lijkt men zich
ervan bewust dat de Amerikaanse mone
taire autoriteiten hun beleid op meer dan
alleen M1 baseren. De Amerikaanse eco
nomie blijft voorspoedig groeien, waar
door bij een eventuele versoepeling van
het beleid de kans op een aantrekkende in
flatie aanzienlijk zou toenemen.
De grote belangstelling voor de dollar be
tekende tegelijkertijd dat de D-mark met
een bescheiden notering in het Europese
Monetaire Stelsel genoegen moest ne
men. De verhoudingen binnen dit stelsel
wijzigden zich nauwelijks. De Franse frank
eiste voortdurend de toppositie voor zich
op, onmiddellijk gevolgd door de Deense
kroon en het Ierse pond. De gulden nam
steeds een comfortabele positie in vlak
achter de koplopers. De Duitse mark volg
de op ruime afstand en slaagde er mees
tentijds niet in z'n spilkoers ten opzichte
van de gulden te bereiken. De Belgische
frank zat voortdurend helemaal onderin
het stelsel en moest regelmatig worden
gesteund. Een discontoverhoging met een
vol procentpunt door de Belgische mone
taire autoriteiten alsmede enige verlaging
van het Franse officiële interventietarief
boden slechts tijdelijk soelaas.
Gezien het gewicht van de Belgische frank
in het Europese Monetaire Stelsel alsmede
het feit dat zij als enige onderin het stelsel
zit is het niet waarschijnlijk dat op korte
termijn werkelijk spanningen binnen het
stelsel ontstaan. Enige tijd geleden werd
vrij algemeen verwacht dat het najaar een
nieuwe periode van valutaire spanningen,
Drs. G. Zwaan
Algemeen Economisch
Onderzoek
valuta-interventies, discontowijzigingen
en uiteindelijk nieuwe spilkoersaanpassin
gen zou worden. Thans lijkt dit tot na de
winter te zijn uitgesteld.
Ook in de maand november was sprake
van zeer omvangrijke geldmarkttekorten.
Uit de verkorte balans van de Nederland-
sche Bank per 7 november kon een geld
markttekort van bijna f 1 2,5 miljard wor
den berekend, hetgeen de hoogste stand
aller tijden was. De belangrijkste oorzaak
van de omvangrijke geldmarktekorten is de
ontwikkeling van het schatkistsaldo. Dit
saldo, dat gewoonlijk in oktober en novem
ber al hoge waarden aanneemt als gevolg
van belastingafdrachten, liep ditmaal nog
verder op doordat medio oktober de stor
ting plaatsvond van de zesde Staatslening
van dit jaar ten bedrage van f4 miljard. FHet
kost uiteraard enige tijd voordat dergelijke
bedragen weer naar de markt zijn terugge
vloeid. Ook de sociale onrust, die ons
land teisterde, miste via een verdere ver
groting van de bankbiljettencirculatie z'n
invloed op het geldmarkttekort niet.
De omvangrijke geldmarkttekorten kon
den niet binnen het contingent worden ge
dekt. De krachtige positie, die de gulden
voortdurend op de valutamarkt innam,
stelde de Nederlandsche Bank echter in
staat de noodzakelijke tijdelijke markt-
steun te verlenen in de vorm van speciale
beleningen tegen een rentepercentage,
dat voortdurend 5,75% bedroeg en daar
mee 0,25 boven de officiële voorschot
rente lag. Deze tijdelijke marktsteun zorg
de ervoor dat van de ongekende tekorten
geen opwaartse druk op de binnenlandse
rentetarieven uitging. Het tarief voor 3-
maands interbancaire deposito's bedroeg
steeds ongeveer 6,25%.
Toen medio november de contingentspe
riode afliep, stelde de Nederlandsche Bank
het bedrag voor de volgende 3-maands
periode vast op f6,2 miljard. Dit was welis
waar f0,9 miljard meer dan in de vorige
periode, maar gezien de omvang van de
(verwachte) geldmarkttekorten moest ook
het begin van de nieuwe contingentsperio
de met tijdelijke marktsteun worden bege
leid. Daarbij kan nog worden opgemerkt
dat het inschatten van de ontwikkeling van
het verwachte geldmarkttekort extra werd
bemoeilijkt door het feit dat de belasting
betalingen als gevolg van de poststaking
tijdelijk achterbleven. Dit leidde tot een
lager schatkistsaldo en een geringer geld
markttekort.
De kapitaalmarktrente is in november in
zeer bescheiden mate gedaald. Gaf de
middellange rentewijzer aan het begin van
de maand een niveau van 8,5% aan, aan
het eind was dat 8,3%. Daarmee was de
Nederlandse lange rente dicht tot het ni
veau van onze oosterburen genaderd.
Op de emissiemarkt was het aan het eind
van de maand druk. In een tijdsbestek van
1 5 dagen werden niet minder dan vijf forse
leningen aangekondigd. Het dakpansy
steem, waarbij nog voordat de inschrijving
op een lening is gesloten de volgende al
weer wordt aangekondigd, moest eraan te
pas komen om alles in goede banen te lei
den. Dit systeem kon overigens niet voor
komen dat op 29 november de inschrijving
op twee verschillende leningen gelijktijdig
openstond.
Naast traditionele leningen van drie ban
ken en de EEG, die alle redelijk succesvol
verliepen, kon worden ingeschreven op
een lening met warrants van de op Curacao
gevestigde financieringsmaatschappij van
het Ahold-concern. Deze warrants geven
gedurende een periode van 3 jaar recht op
verwerving van een combinatie van gewo
ne aandelen Ahold en participaties in
Ahold International. De uitoefenprijs van
de warrants bedroeg f178,- per gewoon
aandeel Ahold annex participatie. Het ren
tepercentage op deze lening bedraagt
5,25 waardoor men in ruil voor het om-
wisselingsrecht wel een aanzienlijke rente
derft.
Gist-Brocades heeft het aangedurfd met
een aandelenemissie te komen. Men heeft
gekozen voor een claimemissie, waarbij 7
oude aandelen recht geven op een nieuw
aandeel van nominaal f20,-. Daarnaast
geven twee nieuwe aandelen recht op één
warrant, ter verkrijging van een aandeel te
gen een speciale koers. Naar verwachting
zal de gehele operatie uiteindelijk f150
miljoen opleveren, hetgeen gebruikt zal
worden voor expansie van de onderne
ming.
Bovengenoemde emissies pasten uitste
kend in het beeld dat de Amsterdamse Ef
fectenbeurs vertoonde. Eind november,
begin december bereikten de koersen
nieuwe hoogtepunten. De ANP/CBS aan-
delenindex bereikte op 2 december een
historisch hoogtepunt op 146,9. Belang
rijke oorzaak voor de haussestemming op
de aandelenmarkt was de ontwikkeling op
de beurs in Wall Street, maar het feit dat de
ambtenarenstakingen aan het wegebben
waren is zeker ook van invloed geweest
