I
plaatsgevonden. Wanneer computers bij
de mogelijkheid om te registreren wie
Het elektronisch betalingsverkeer
voor de afhandeling van verliezen die kun
nen ontstaan in het betalingsverkeer zelf
dan wel als gevolg van het door betrokken
partijen niet meer kunnen voldoen aan be
talingsverplichtingen. Hierbij is problema
tisch dat nationale wetgevingen sterke ver
schillen vertonen, bijvoorbeeld op het punt
van het vaststellen van het tijdstip van een
betaling. Niet is steeds duidelijk welke wet
geving van toepassing is en welke rechter
haar moet toepassen. De in een internatio
naal verband samenwerkende financiële
instellingen kunnen afspraken maken over
inperking of verdeling van aansprakelijk
heden, over toepasselijk recht en bevoeg
de rechters. Echter, in een aantal nationale
wetgevingen bestaat de mogelijkheid der
gelijke afspraken geheel of gedeeltelijk te
negeren. Bovendien kunnen andere be
trokken partijen dan de financiële instel
lingen zelfstandig acties instellen soms
zelfs in diverse jurisdicties. Bij toewijzing
van claims zal steeds nagegaan moeten
worden wat de feitelijke en (daarna) de
juridische verhaalsmogelijkheden zijn, met
name indien de in het ongelijk gestelde
partij geen verhaalsmogelijkheid biedt in
het land van de eisende partij.
Communicatie-infrastructuur mmmmmmm
Het elektronisch betalingsverkeer wordt
afgehandeld via zogenaamde data-com
municatie infrastructuren. Concreet: tele
foon-, telegraaf-, telex- en datanet alsme
de huurlijnen, (coax)-kabel, glasvezel. Op
dit lijnennet wordt apparatuur aangesloten
variërend van een simpele telefoon tot
complexe bedrijfstelecommunicatie-in-
stallaties en computersystemen.
Het transport van de informatie zelf, de
toelating van randapparatuur alsmede het
gebruik van transportnet en randappara
tuur wordt geregeld in een complex stuk
wetgeving. Dit bestaat uit de telegraaf- en
telefoonwet van 1904, de aanwijzingswet
PTT, rijkstelefoonreglement, telexbesluit,
telegraafbeschikking en datanetbesluit.
Aan het geheel zijn diverse reeksen alge
mene voorwaarden opgehangen.
De telecommunicatiewetgeving staat op
het ogenblik sterk in de belangstelling.
Knelpunten zijn onder meer de mate van
vrijheid om randapparatuur op het net aan
te sluiten en de beperkingen die met name
in algemene voorwaarden worden gesteld
aan het gebruik van transportnet en rand
apparatuur.
Voor wat betreft nieuwe bancaire produk-
ten is het een probleem dat beheer en ex
ploitatie van kabelnetten niet duidelijk zijn
geregeld. Dat geldt dan met name als het
gaat om niet in de omroepsfeer vallende
toepassingen. De status van viewdata toe
passingen is evenmin geheel duidelijk. Al
hoewel sprake is van pure datacommuni
catie die dus zou moeten vallen onder de
normale regels voor gebruik van telefoon
net of datanet, wordt desalniettemin ge
suggereerd dat sprake is van een speciaal
fenomeen. Zo speciaal zelfs dat destijds
minister Van Doorn het aan de omroepwet
heeft willen ophangen. Deze laatste drei
ging hangt overigens nog als een schaduw
boven een andere vorm van datacommuni
catie: teletekst.
Computercrime
Als de Officier van Justitie iemand voor een
misdrijf wil vervolgen moet hij precies aan
geven volgens het jargon van het Wetboek
van Strafrecht welk strafbaar feit heeft
het delict betrokken zijn is dat soms erg
moeilijk: in het wetboek wordt frequent
gesproken over goederen. Echter wat is
een goed? Is kennis een goed? Hoe zit het
met PIN-codes, wachtwoorden, gegevens
verzamelingen? Is het copiëren van be
standen diefstal? Er is immers niets gesto
len. Ook het begrip poging is moeilijk
in te vullen wanneer computers in het spel
zijn. Iemand die probeert in te breken in
een computer teneinde snel rijk te worden
is tijdens de inbraakoperatie zelf minder
goed te vervolgen wegens poging dan de
ouderwetse inbreker die tijdens het inklim
men wordt betrapt. Verandering van gege
vens in databestanden of programma's:
vernieling of niet? Het stiekum gebruik van
computers voor eigen doeleinden: diefstal
of niet? Op grond van een oud arrest wel
licht vervolgbaar als diefstal van elektrici
teit! Conclusie: computercrime is een tak
van sport die niet alleen boeiend is, maar
ook moeilijk te ontdekken, vervolgen en
bestraffen. Aanpassing van wetgeving
ware gewenst. Hierbij valt overigens ook te
denken aan aanpassing van de Nederland
se telecommunicatiewetgeving die geen
speciale strafbepalingen kent voor inbreu
ken op openbare netten.
Privacy
De privacyproblematiek kan in twee onder
delen worden verdeeld. Enerzijds zijn er de
gewone privacyproblemen, die zich ook
voordoen bij de mechanisering/automati
sering van willekeurig welke administratie:
de bedreiging die uitgaat van het ontstaan
van geautomatiseerde persoonsregistra
ties, ook al bevatten ze dezelfde gegevens
als in de tijd van de handmatige verwer
king; en de bedreiging door de grotere
koppelingsmogelijkheden en het schijn
baar oncontroleerbare van de verwerkin
gen.
Anderzijds zijn er de extra problemen die
kunnen ontstaan door de opkomst van de
apparatieve betaalvormen. Deze openen
wanneer waar is geweest en hoeveel geld
hij heeft opgenomen en wat hij waaraan
besteed heeft. Deze uitvoerige transactie-
gegevens kunnen verzameld, verwerkt en
eventueel misbruikt worden.
Tot op heden is de privacymaterie nog niet
bij algemene wet geregeld. Zolang geen
wettelijke regeling tot stand is gekomen,
kan bij de bepaling van wat wel en wat niet
geoorloofd is op het gebied van het ge
bruik van persoonsgegevens worden te
ruggevallen op het burgerlijk recht. Hierbij
zijn met name van belang de algemene be
palingen over contracten (o.a. goede trouw
en wanprestatie), onrechtmatige daad (on
zorgvuldig handelen t.o.v. personen). De
algemene bankvoorwaarden leggen de
verplichting op om 'bij de uitvoering van
alle opdrachten van cliënten de nodige
zorgvuldigheid in acht te nemen en daarbij
naar beste vermogen met hun belangen re
kening te houden'.
Bij de bepaling van wat zorgvuldig is, kan
men te rade gaan bij codificaties of neer
leggingen van normen betreffende de eer
biediging van de persoonlijke levenssfeer.
Bronnen zijn dan de privacywetten in om
ringende landen, het privacyverdrag van
de Raad van Europa, de OECD-privacy-
guidelines, het VN-verdrag inzake burger
en politieke rechten, het Verdrag van
Vervolg op pagina 30