Prof. dr. N. H. Douben na bezoek aan Polen:
Grote belangstelling voor
Rabobankorganisatie en
coöperatief gebeuren in ons
land
In financiële
en wetenschappelijke
kringen in Polen
bestaat grote belangstelling
voor het functioneren
van onze coöperatieve
Rabobankorganisatie en
voor het coöperatieve ge
beuren in Nederland. De
Polen willen graag kennis
nemen van de Nederlandse
'know-how' op het gebied
van coöperaties en
coöperatief bankieren en
daar door middel van het
onderhouden van
wederzijdse contacten in
eigen land hun voordeel
mee doen.
Deze indruk heeft prof. dr. N. H.
Douben, hoogleraar sociale eco
nomie in Nijmegen, tevens lid van
onze Raad van Beheer, overgehouden aan
een bezoek, dat hij onlangs aan Polen heeft
gebracht op üitnodiging van de nationale
bank van Polen, Naradowy Bank Polski.
De Poolse belangstelling kwam onder
meer naar voren in discussies over de le
zingen van prof. Douben in Warschau en
Rzeszow (Zuid-Polen).
In Warschau gaf Douben op het Poolse
Coöperatie Instituut een uiteenzetting over
de coöperatie als ondernemingsvorm in
Nederland. Deze werd gevolgd door een
inleiding over de structuur van het Neder
landse bankwezen en over de betekenis
van de landbouw voor de Nederlandse
economie. Vervolgens werd voor een ge
hoor van hoogleraren, vertegenwoordigers
van de Poolse nationale bank en vertegen
woordigers van de centrale Poolse coöpe
ratieve bank, Bank Gospodarki Zywnoscio-
wej, die vrijwel geheel in handen is van de
Poolse staatsbank en het ministerie van Fi
nanciën, een inleiding gehouden over de
rol die het coöperatieve bankwezen zou
kunnen spelen bij de schaalvergroting van
de Poolse landbouw.
Deze is, in tegenstelling tot andere secto
ren in de Poolse economie, waarin de staat
het voor het zeggen heeft, vrijwel geheel in
particuliere handen. Maar ze is nog heel
kleinschalig opgezet en vertoont volgens
Douben 'het beeld van de Nederlandse
Kempen uit dejaren veertig'. Eén derde van
de Poolse landbouwbedrijven heeft de be
schikking over minder dan 5 hectare
grond; weer een derde heeft tussen de 5 en
10 hectare; en de rest zit daarboven, welis
waar met een gemiddelde van maar 12
hectare.
Douben wees in zijn lezing op de grote rol
van onze coöperatieve banken bij de ont
wikkeling en schaalvergroting van de Ne
derlandse landbouw. Het spreekt vanzelf
dat het kijken door de Nederlandse bril bij
de toehoorders voor de nodige discussie
stof zorgde. En het was vooral bij deze
gelegenheid - niet verwonderlijk gezien de
coöperatieve bankvertegenwoordigers in
het gehoor - dat de al genoemde belang
stelling voor onze Rabobankorganisatie
het duidelijkst naar voren kwam. Een zaak
die bijvoorbeeld zeer tot de verbeelding
sprak is onze hele overlegstructuur en het
stelsel van adviezen en richtlijnen voor de
aangesloten banken.
Een en ander mondde uit in een verzoek
voor stagemogelijkheden ten behoeve van
medewerkers van de Poolse coöperatieve
bank bij onze organisatie. Dat is door
geleid naar Rabobank Nederland, waar
stappen zijn ondernomen om dit verzoekte
honoreren. De verwachting is dat begin
1984 één of meer Polen van deze stage
mogelijkheden gebruik gaan maken.
Bij dezelfde gelegenheid bleek dat de Po
len ook graag kennis willen vergaren bij
westerse banken over de giralisering van
het betalingsverkeer. Het binnenlandse
betalingsverkeer vindt daar voor een groot
deel nog op chartale wijze plaats en er
zijn plannen om daar geleidelijk aan veran
dering in te brengen.
De structuur van het coöperatieve bankwe
zen in Polen met een centrale coöperatieve
bank en plaatselijke banken lijkt op het
eerste gezicht op die van onze Rabobank
organisatie. Er is ook een algemene verga
dering van de centrale voor de afgevaar
digden van de plaatselijke banken. Deze
wordt echter maar eens in de vier jaar ge
houden.
De overheidsinvloed op het coöperatieve
bankwezen is zeer groot. Zoals gemeld is
de centrale coöperatieve bank feitelijk een
verlengstuk van de nationale bank. Ook
worden de directeuren van de de plaatselij
ke banken benoemd door de centrale. De
plaatselijke banken hebben wel zelf geko
zen besturen. In de leiding van de Poolse
nationale bank zitten overigens mensen
die de centrale coöperatieve bank wat
meer van de nationale bank zouden willen
loskoppelen, maar of dit politiek haalbaar
is, is nog zeer de vraag.
Hoewel de overheidsinvloed dus groot is,
hebben de plaatselijke banken in hun
werkgebied toch een behoorlijke bewe
gingsvrijheid. Deze komt onder meer tot
uitdrukking in de betrokkenheid met aller
lei plaatselijke coöperatieve organisaties,
maar ook in het gegeven dat ze geen liqui
diteit hoeven aan te houden bij de centrale
coöperatieve bank.
Opvallend is voorts dat de plaatselijke coö
peratieve banken optreden als de officiële
makelaars van de staat, voornamelijk bij
grondaankopen door de boeren. Deze aan
kopen mogen ook alleen maar door deze
plaatselijke banken worden gefinancierd.
Prof. Douben, die inmiddels is uitgenodigd
om volgend jaar enkele gastcolleges te
gaan houden aan de universiteiten van
Warschau en Lublin, is van mening dat het
continueren van de contacten met de Polen
een nuttige zaak is, ook voor onze organi
satie. Deze heeft overigens het afgelopen
jaar, na bemiddeling door prof. Douben,
via de Stichting Steun door Rabobanken
een gedeelte van het verblijf van een Pool
se wetenschapper in ons land bekostigd.
Hij heeft een studie gemaakt van het Ne
derlandse bankwezen, in het bijzonder de
coöperatieve banken, alsmede van de ont
wikkeling van het agrarische en niet-agra-
rische midden- en kleinbedrijf.
'De uitwisseling van ideeën en ervaringen
omtrent de ontwikkeling van landbouw,
midden- en kleinbedrijf, coöperaties en
bankwezen is zeer verfrissend geweest.
Ondanks belangrijke verschillen in politie
ke en maatschappelijke stelsels tussen
Polen en Nederland, bestaan er zoveel pa
rallellen vanuit economisch opzicht be
schouwd, dat continuering van de contac
ten en uitwisseling van kennis zeer de
moeite waard is', aldus Douben. JD