+Tk Ondanks een licht herstel van de economie blijft de werkgelegenheid in ons land dalen. Met tegelijkertijd een forse toevloed van nieuwe arbeidskrachten neemt de werkloosheid daardoor steeds grotere vormen aan. Tegen deze achtergrond is herverdeling van de bestaande arbeid door middel van arbeidsduurverkorting actueel. Argumenten voor Argumenten tegen Ruimte voor arbeidsduurverkorting De arbeidsduur verkort W 1 Drs. A. J. A. M. Kuijpers Algemeen Economisch Onderzoek Vooral vanuit maatschappelijk gezichts punt is arbeidsduurverkorting (ADV) een wenselijke ontwikkeling. Het ligt daarom voor de hand dat vele argumenten die wor den gebruikt ter verdediging van ADV ap peleren aan sociale factoren: Het is rechtvaardiger om de lasten van werkloosheid over meer mensen te ver delen. Herverdeling van arbeid voorkomt dat de maatschappij wordt gespleten in een groep van werkenden, de bevoordeelden, en een groep van niet-werkenden, die voor hun inkomen zijn aangewezen op de solidariteit van de eerstgenoemden. Door deze tweespalt kan maatschappe lijke onrust ontstaan als niet tot herverde ling van arbeid wordt overgegaan. Ook wordt aangevoerd dat ADV de emancipatie bevordert, omdat er dan meer deeltijdbanen beschikbaar komen, waar voor vooral gehuwde vrouwen interesse hebben. Naast deze sociale argumenten wordt er wel gesteld dat bij herverdeling minder sprake is van ontscholing en dat een korte re arbeidstijd leidt tot een stijging van de arbeidsproduktiviteit per uur en een daling van het ziekteverzuim. Daar staat tegenover dat het huidige eco nomische bestel grotendeels is ingericht op een arbeidstijd van 40 uur per week. Verandering hierin roept weerstanden op die door tegenstanders van ADV veelal worden geuit met verwijzing naar econo mische factoren: ADV leidt tot een hogere kostprijs per arbeidsuur, bijvoorbeeld door gelijkblij vende personeelskosten en door extra or ganisatorische kosten. ADV zal een verdergaande nivellering tot gevolg hebben in het geval de lagere in komens worden ontzien bij inlevering van loon. O De bereidheid om loon in te leveren voor rendementsherstel van het bedrijfsleven zal afnemen als het inkomen reeds daalt als gevolg van ADV. Er wordt extra arbeidsaanbod uitgelokt bij een groter aanbod van banen met een kortere arbeidstijd. Enerzijds zijn er men sen die niet voor 40 uur per week maar wel voor korter willen werken. Anderzijds lijkt de geneigdheid bij vele werknemers groot om in dat geval een bij baantje te zoeken. Ook wordt wel aangevoerd dat de feite lijke stijging van het aantal banen als ge volg van ADV zwaar wordt overschat. Vanuit maatschappelijk oogpunt is ADV wenselijk, maar economisch gezien kleven hieraan nogal wat bezwaren. Bovendien kan men zich afvragen of het wel mogelijk is om een blijvende ADV in te voeren, zon der dat hierdoor een belemmering wordt gevormd voor een verdere welvaartsgroei in de toekomst. Op dit moment bestaat de beroepsbevol king uit ongeveer 5,3 miljoen personen (gemeten in hele arbeidsjaren) en maakt daarmee 37 van de totale bevolking uit. Uit de bevolkingsprognose van het CBS en een vooruitberekening van het trendmatig arbeidsaanbod door het CPB blijkt, dat in het jaar 201 0 het inwonertal 1 5,8 miljoen zal bedragen en het arbeidsaanbod 5,9 miljoen: ofwel eveneens 37 °/o van de tota le bevolking. De verhouding tussen de be roepsbevolking en de totale bevolking, waarover de door de beroepsbevolking geproduceerde goederen en diensten wor den verdeeld, is daarmee in 2010 gelijk aan nu. Echter, mede onder invloed van de technische ontwikkeling zal de arbeidspro duktiviteit over deze reeks van jaren fors stijgen. Een arbeider in 2010 heeft voor dezelfde produktie nog slechts een ge deelte van de tijd nodig die een arbeider daarvoor in 1 983 besteedt. Rekening hou dende met de stijgende arbeidsproduktivi teit vormt het aantal beschikbare arbeids krachten daarom ook bij een aanzienlijke verkorting van de arbeidsduur geen be-

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Rabobank' | 1983 | | pagina 14