eld- en kapitaalmarkt
38
Ondanks een voortdurend meevallende
ontwikkeling van de geldhoeveelheid in de
Verenigde Staten, waardoor de onmiddel
lijke angst voor een verkrappend beleid van
de Fed werd weggenomen, is de Ameri
kaanse rente niet gedaald. De onstuimige
geldgroei was lange tijd één van de facto
ren die lagere tarieven in de weg stonden.
Nu de monetaire ontwikkeling zich vast
binnen de normen beweegt moet echter
niet worden verwacht dat de Fed meteen
tot een verruimend beleid zal overgaan.
Men zal geen voedsel willen geven aan de
hier en daar al geuite vrees dat de inflatie
door de sterke economische groei weer zal
oplopen. Diezelfde hoge groeicijfers van
de Amerikaanse economie vormen ook
geen aanleiding tot een renteverlagend
beleid. Het is waarschijnlijker dat de Fed
zal proberen de door het verhogen van het
basisbedrag geaccepteerde monetaire ex
pansie in het eerste halfjaar alsnog voor
een deel af te bouwen.
Het zeer omvangrijke Amerikaanse begro
tingstekort en de verwachting dat de over
heid ook in de komende jaren veel meer
zal uitgeven dan zij ontvangt, vormden
evenzeer een beletsel voor een lagere ren
te. Het tekort in het op 30 september
geëindigde fiscale jaar 1 983 bleek 1 95
miljard te hebben bedragen tegen 111
miljard het jaar ervoor. De officiële raming
voor het lopende jaar bedraagt 1 80 mil
jard. Het Amerikaanse tekort is weliswaar
niet zo groot in verhouding tot het nationa
le inkomen (6 maar daar staat een lage
spaarquote (5%) tegenover.
Mede door de hoge rente in de Verenigde
Staten blijft ook de, op grond van de lage
inflatie en het groeiende tekort op de
lopende rekening van de betalingsbalans,
lang verwachte daling van de dollarkoers
uit. Maar er zijn ook andere factoren die de
dollar zijn kracht geven. Internationale po
litieke spanningen en de sterke voorkeur
vanuit landen met zeer zwakke munten,
zoals in Zuid-Amerika, voor liquiditeitsbe
legging in de dollar als vluchtvaluta zijn er
slechts twee.
De sterke dollar hield in oktober vooral de
Westduitse mark onder druk, waardoor de
koers ervan in het EMS voortdurend onder
de spilkoers ten opzichte van de gulden
lag. Dat stelde de Nederlandsche Bank in
Drs. H. J. Leliveld
Algemeen Economisch
Onderzoek
staat de geldmarkt ruimschoots van de
benodigde hulp te voorzien. In september
had de Nederlandsche Bank de geldmarkt
al via dollarswaps (f 0,9 miljard) voor een
maand verruimd. Belangrijker waren ech
ter de speciale beleningen, waarbij de ban
ken en andere geldmarktpartijen tegen be
taling van 5%% rente extra krediet van de
Centrale Bank kregen. Dat rentepercenta
ge lag 14% boven de voorschotrente, het
geen de banken in staat stelde begin okto
ber de extra-opslag op de debetrente voor
rekening-courantkredieten weer af te
schaffen. Dit instrument was half augustus
van stal gehaald, omdat de geldmarktrente
zelfs uitsteeg boven het promessediscon
to, waaraan vooral bij de algemene banken
het tarief voor rekening-courantkrediet is
gekoppeld.
De steun van de Nederlandsche Bank zorg
de ervoor dat het recordtekort op de geld
markt, dat op 17 oktober exclusief de
discoteringen f 11,1 miljard bedroeg, niet
leidde tot een stijging van de rente. Het
driemaands interbancaire tarief fluctueer
de in oktober rond 6^le°/o.
De Agent van Financiën verkocht in okto-
bervoorf 335 miljoen aan schatkistpapier,
hetgeen het totaal voor dit jaar tot nu toe
bracht op f 2 628 miljoen. Omdat er in
1983 voor f 3 033 miljoen aan schatkist
biljetten vervalt, resteert er bij een volledig
neutrale financiering van het overheidste
kort nog een ruimte van f 405 miljoen, die
ook kan worden gebruikt voor een intering
op het saldo van de Schatkist bij de Neder
landsche Bank of het opnemen van korte
leningen.
Op de kapitaalmarkt was het renteniveau
in ons land eind september gedaald tot het
Westduitse niveau van 8,3%. Gedurende
oktober kwam daarin verandering omdat
de Nederlandse rente vooral tegen het
einde van de maand weer opliep naar
8,5 terwijl de rente bij onze oosterburen
toen constant bleef op 8,2
Op de retailmarkt ontstond beroering toen
de banken in het begin van de maand in
een vrijwel algemene ronde hun hypo
theektarieven omlaag brachten. Aan de
andere kant van de balans stond de rente
op spaarmiddelen daarentegen onder een
opwaartse druk, die echter nog goeddeels
werd weerstaan.
Op de obligatiemarkt stonden de inschrij
vingen op 6 emissies open. Daarvan waren
er maar liefst 4 van een niet in Nederland
gevestigde debiteur, waaronder de op Cu-
racao gevestigde financieringsmaat
schappij van de VNU, die een lening uit
schreef ter grootte van f 60 miljoen. Bij
iedere obligatie behoort een warrant die
gedurende 3 jaren recht geeft op het ko
pen van 6 gewone aandelen VNU van f 20
nominaal tegen een prijs van f 126. De
couponrente op de obligaties bedroeg
63A%, zodat de meer speculatief ingestel
de beleggers op wie met een warrant-le
ning wordt gericht, ongeveer 2%-punt
rente voor hun optie moesten inleveren.
Ongeveer tegelijkertijd kon namelijk ook
worden ingeschreven op een lening van
het Franse Staatsbedrijf Electricité de
France, die een coupon van 83/4% bood.
Océ-van der Grinten emitteerde met suc
ces een converteerbare achtergestelde
obligatielening, groot f 100 miljoen met
een couponrente van 6,5%.
Het gunstige beursklimaat stelt steeds
meer niet-financiële bedrijven in staat een
beroep te doen op de openbare kapitaal
markt. Weliswaar moet de belegger nog
met snoepjes, zoals warrants en conver
sies worden verleid, maar tot voor kort wa
ren industriële bedrijven niet of nauwelijks
op de openbare kapitaalmarkt te vinden.
Dat bedrijven ter noodzakelijke aanvulling
van hun eigen vermogen weer op de open
bare markt terecht kunnen is een verheu
gende ontwikkeling.
