een impasse voorkomen
Er zijn vele argumenten waarom het finan
cieringstekort van de overheid moet wor
den teruggedrongen. Dekking van het te
kort leidt, zo niet direct dan toch wel indi
rect, tot monetaire financiering waardoor
het gevaar van inflatie weer groter wordt.
Daarnaast kan financiering van een groot
tekort ertoe leiden dat bedrijven op de ka
pitaalmarkt door de overheid worden ver
drongen waardoor een eventueel investe
ringsherstel in de kiem wordt gesmoord.
Ook zullen de toenemende rentelasten
noodzakelijke begrotingsuitgaven meer en
meer gaan verdringen. Maar los van het
bovenstaande kan men zich ook afvragen
of de overheid wel bij machte zal zijn om
grote tekorten te blijven financieren. Op dit
moment wordt er door de particuliere sec
tor zoveel gespaard, dat het overheidste
kort in principe geheel op de binnenlandse
kapitaalmarkt kan worden gedekt. Het is
echter onwaarschijnlijk dat de binnenland
se besparingen over een reeks van jaren
deze omvang zullen behouden. Als dat niet
meer het geval is en het Rijk noodgedwon
gen overgeleverd wordt aan buitenlandse
kapitaalverschaffers, dan 'degradeert ons
land naar een lagere divisie' met de woor
den van Zijlstra. Een economisch herstel
zal dan nog moeilijker worden.
Daar komt bij dat de overheid behalve ter
dekking van het financieringstekort ook
middelen moet aantrekken voor de herfi
nanciering van de bestaande staatsschuld.
De omvang van de staatsschuld is vooral in
de afgelopen jaren sterk toegenomen en
de gemiddelde looptijd is verkort. Het ge
volg hiervan is dat er voor het Rijk enorme
aflossingsverplichtingen voor de deur
staan.
In beginsel kan men stellen dat aan het ka-
pitaalmarktberoep uit hoofde van de herfi
nanciering weer voldaan kan worden uit
het extra aanbod dat ontstaat door herbe
legging van de aflossingen. Het is echter
allerminst zeker dat de afgeloste bedragen
weer opnieuw aan de overheid zullen wor
den uitgeleend. Indien de overheid niet in
staat zal blijken orde op financiële zaken te
stellen, dat wil zeggen het financieringste
kort terug te brengen, zal het voor haar
zeer moeilijk worden om de staatsschuld
te herfinancieren. Daarom zal het financie
ringstekort nu moeten worden terugge
drongen, zodat de staatsschuld minder
snel toeneemt en het vertrouwen in de
financiën van de overheid wordt gehand
haafd, om in de toekomst een impasse te
voorkomen.
De jaarlijkse bijeenkomst in Washington onder de vleugels van het Internationale Monetaire
Fonds en de Wereldbank is een tomeloze warwinkel. Formeel omvat zij de gezamenlijke
jaarvergadering van het IMF en de Wereldbankgroep, welke laatste bestaat uit de Internatio
nal Bank for Reconstruction and Development (IBRD) met de daaraan verbonden Internatio
nal Finance Corporation en International Development Association.
Gezamenlijk spannen die instellingen een netwerk van geldstromen over de wereld, ontwik
keld en onderontwikkeld, variërend van betalingsbalansfinanciering tot kredietverlening
voor infrastructurele projecten tot ontwikkeling van kapitaalmarkten tot zachte ontwikke
lingsfinanciering. Leden van die instellingen zijn ongeveer 150 nationale overheden. Dus
vind je delegaties van evenzovele ministeries van Financiën en van Ontwikkelingssamen
werking en nationale banken, en daarenboven de stafleden van de vier genoemde instellin
gen. En die vergaderen niet alleen met elkaar en over elkaar en zonder elkaar, maar ook in se
lecte groepen van rijke en arme en linkse en rechtse en groene en blauwe landen. En daarom
heen en daartussendoor bewegen zich vertegenwoordigers van talloze grote en kleine ban
ken van allerlei soort uit vrijwel alle landen. En die willen weer spreken, vooral met elkaar,
maar ook met hun minister of met hun centrale bank, of andersom, en journalisten weer met
hen, of andersom. Naar voorzichtige schatting wemelen daar zo'n twaalfduizend mensen
dooreen, allemaal met hun eigen bedoelingen, opvattingen, vragen, antwoorden, plannen en
afspraken, met of zonder kouwe drukte. Je ontmoet elkaar op lunches, recepties, diners, in
wandelgangen en wachtruimten, in hotels en restaurants, met of zonder afspraak, zelfs in
taxi's.
Kortom, een vijf dagen durende uitbarsting van contactgeweld, binnen de internationale fi
nanciële wereld. In Washington dit jaar.
En de neerslag? U hebt er in de kranten over kunnen lezen, zoveel dat daarop ternauwernood
nog iets valt aan te vullen. Toch ontmoet je vanzelfsprekend, weer rustig thuisgekomen, de
vraag: wat was je indruk? Oorverdovend, denk ik dan altijd, maar daar wordt niemand wijzer
van.
Welnu dan, heel kort. Nergens beter dan in zo'n jaarlijks monstercongres word je je bewust,
letterlijk lijfelijk, hoe menigvuldig en verweven de financiële lijnen zijn waarmee onderne
mingen, overheden, internationale financiële instellingen en banken op wereldschaal aan el
kaar zijn gebonden. De meeste van al die duizenden partijen in dat gigantische web zijn tege
lijk eikaars debiteur en crediteur, verhoudingen die - ook internationaal - in wezen berusten
op vertrouwen. En iedereen weet, dat als vertrouwen wordt beschaamd, er iets knapt. Dan
springt er een schakel in de keten. Dan worden diepe sporen getrokken die niet gemakkelijk
uitwisbaar zijn. Dan kunnen lawine-achtige reacties volgen.
De economische en financiële verhoudingen in de wereld staan strak gespannen. Hoe strak
precies, is altijd moeilijk meetbaar. Dat kan zelfs wisselen van dag tot dag. Wie in zo'n
massaal door-elkaar-heen-praten a/s wederom dit jaar in Washington de trillingsgetallen
goed meent te herkennen, kan zich nauwelijks iets geruster voelen. Want op de achtergrond
speelde de zoet gevooisde muziek van de weer oplevende economische groei. En die kan
waar worden, hopelijk, maar ook veel bemantelen.
Mr. H. J. A. M. Klarenbeek
