Interview met Van Zeil en Wijffels
Hoe staat het met die motorfunctie
van het MKB voor onze economieWat
kan de bijdrage zijn aan het econo
misch herstel? Kan het MKB ons uit het
economisch dal trekken?
Van Zeil: 'Het midden- en kleinbedrijf is
een erg belangrijke factor voor de econo
mie voor onze samenleving als geheel,
omdat - en dat zou ik graag even op voor
hand willen zeggen - de betekenis van het
MKB niet alleen in economische, maar ook
in kwalitatieve zin is te vertalen. Het mid
den- en kleinbedrijf is een onderneming
naar de menselijke maat, waarin mensen
duidelijk worden aangesproken op hun
eigen en medeverantwoordelijkheid voor
de gang van zaken. Het is een onderne
ming waarin direct contact bestaat met de
consument, met de afnemer, en waaruit
dientengevolge ook een stukflexibiliteit en
dynamiek voortvloeit, zoals het direct in
spelen op veranderde en veranderende be
hoeften en vragen.
'Het midden- en kleinbedrijf speelt dus bij
de realisering van het economisch herstel
een belangrijke rol, maar het is niet de
enige kant vanwaar dat herstel te verwach
ten is. Dat zou een overschatting van de
mogelijkheden zijn.'
Aan welke sectoren binnen het MKB
moeten we in dit verband vooral den
ken?
Van Zeil: 'Ten eerste - we praten steeds
over de noodzaak van herindustrialisatie
en technologische vernieuwingen - geloof
ik dat de midden- en kleinbedrijven in de
industriële sector van groot belang zijn
voor het herstel. De noodzaak tot techno
logische vernieuwingen appeleert aan de
inventiviteit en creativiteit van mensen die
wat kunnen en wat willen ondernemen, die
wat durven uit te zoeken. En dat zijn ten
slotte allemaal zaken die kenmerkend zijn
voor ondernemers in het MKB.
Ten tweede, de sector van de commerciële
dienstverlening. Recente onderzoeken wij
zen uit dat Nederland op dit gebied een be
langrijke rol speelt en nog kan gaan spelen.
Ik denk bijvoorbeeld aan op- en overslag
functies, het havengebeuren in Rotterdam,
de luchthaven Schiphol. Maar ook aan de
hele toeristensector als onderdeel van de
commerciële dienstverlening. En dan niet
te vergeten, het hele computergebeuren,
de automatisering.
'En ten derde de ambachtelijke sector en
het ambacht zelve. Ik plaats deze opzette
lijk naast het MKB in de meer industriële
betekenis. Deze tijd vraagt om soberder
gebruik van grondstoffen en materialen.
En dan hebben we het over opnieuw ge
bruiken, recycling, maar ook over reparatie
en vernieuwing. Dat is toch zeker ambach
telijk werk. Maar er liggen ook kansen voor
het ambacht in de herindustrialisering, als
toeleverancier van grotere ondernemingen
die aan dat herindustrialisatieproces mee
doen.'
De heer Wijffels onderschrijft deze
analyse, maar wil er graag nog wat aan
toevoegen.
Wijffels:'Het economische proces waar we
op het ogenblik inzitten, zie ik als een her
structureringsproces. Erzijn bepaalde acti
viteiten die al een aantal jaren in ons land,
maar ook niet alleen hier, aan het afbrokke
len zijn. Er is aan de ene kant een stuk eco
nomische basis, een stuk economische
structuur, dat afkalft. Waar we nu aan be
zig zijn en waar we in de komende jaren
nog versterkt aan moeten werken, is het
aan de andere kant toevoegen van nieuwe
elementen aan die economische structuur.
Het is een mutatieproces waarbij per saldo
de laatste jaren zeker sprake is van een iets
verminderende welvaart.
'Dat vernieuwende stuk, zeg maar het aan
groeien aan de voorzijde, ter compensatie
van wat er aan de achterzijde afbrokkelt,
gebeurt overwegend in bedrijven die je
midden- en kleinbedrijven moet noemen.
Dus, bijna nooit zijn het grote projecten,
waar honderden mensen bij betrokken zijn.
Het vernieuwingsproces is als het ware van
nature een proces waar midden- en klein
bedrijven bij betrokken zijn. In die zin is de
bijdrage van het MKB aan het economisch
herstel misschien minder een zaak van be
staande bedrijven, alswel van het ontstaan
in die sector van nieuwe bedrijven.
'Een tweede element waar ik op wil wijzen
is dit. Eén van de in het bedrijfsleven uit de
jaren zestig en zeventig getrokken lessen
is, dat het onderbrengen van zaken in grote
structuren, waarin individuele mensen zich
onvoldoende terug kunnen vinden, zeer
veel nadelige effecten, zeg maar vervreem
dingseffecten heeft. Dit leidt er toe, dat
veel grote ondernemingen hun eigen orga
nisatiestructuur aan het veranderen zijn, in
die zin dat daar ook met veel kleinere
eenheden wordt gewerkt. Dit gaat gepaard
met het afstoten van allerlei diensten, bij
voorbeeld huisdrukkerijen en dat soort za
ken. Op dat gebied ontstaat dan ook een
stukje nieuwe MKB-structuur. En ten twee
de zijn ze veelal bezig intern de zaken zo te
organiseren dat er meer met profit-centers
wordt gewerkt.
herstructureringsproces
'Als ik in dit verband dan nog een opmer
king over onze eigen organisatie mag ma
ken. Ik zie de Rabobank eigenlijk meer als
een verzameling van midden- en kleinbe
drijven dan als één grote bank. Althans, dat
element zit er bij ons heel sterk in, en dat
vind ik ook altijd een groot voordeel voor
onze toekomstvastheid.'
Als je dat zo hoort komt het midden-
en kleinbedrijf naar voren als een toon
beeld van flexibiliteit en aanpassings
vermogen, als een potentieel stuw
meer vol met vernieuwingsmogelijhe-
den. Maar kan het MKB alléén de hand
schoen opnemen? Is er voldoende
know-how? Moet het niet geholpen
worden? Wie kan wat doen?
Van Zeil: 'Ik wil, wat dit aangaat, graag
even opmerken dat wij vanuit Economi
sche Zaken, mede op mijn verzoek, al enige
tijd geleden begonnen zijn met een onder
zoek naar de mogelijkheden om studie- en
researchresultaten van Technische Hoge
scholen en van het TNO met name meer
toegankelijk te maken voor de kleine on
dernemer en de startende ondernemers
die een idee hebben, dat zij op de markt
willen brengen. HetTNO en deTechnische
Hogescholen hebben nog hele hoge drem
pels voor veel mensen. Daarom zijn we nu
aan het zoeken hoe je datgene wat daar
ligt, wat daar opgeslagen is, wat daar ge
beurt, ook toegankelijk kunt maken voor
dat midden- en kleinbedrijf.
'Je ziet in Twente met die Twentse Ideeën-
bank daar al zo'n voorbeeld van. Een aantal
mensen van de TH Twente en verder juris
ten, economen, mensen uit het bankwe-
