eld- en kapitaalmarkt
38
De Amerikaanse dollar vertoont al sinds
begin dit jaar een stijgende tendens tegen
over de meeste andere valuta's. Dit wordt
met name veroorzaakt door de relatief ho
ge Amerikaanse rente, die in stand wordt
gehouden door omvangrijke begrotingste
korten, die naar het zich laat aanzien in de
eerstkomende jaren zullen blijven bestaan,
en door het relatief krachtige conjuncture
le herstel, dat de Verenigde Staten thans
doormaken. Deze factoren maken het voor
beleggers aantrekkelijk in de dollar te
gaan.
Medio juli trad een versnelling in de stij
ging van de dollarkoers op, toen de ver
wachting postvatte dat de voortdurend te
genvallende geldgroeicijfers een verkrap-
ping van het monetaire beleid onvermijde
lijk maakten, met alle gevolgen van dien
voor de rente. Begin augustus achtte een
aantal centrale banken het moment aange
broken om tot dollar-interventies over te
gaan ten einde het zichzelf versterkende
proces van koersstijging, dat onmisken
baar op gang was gekomen, te doorbre
ken. Aanvankelijk leidde dit tot een stabili
satie van de dollarkoers, maar later brak de
dollar toch door de f 3-grens heen om op
een niveau van f 3,06 op 11 augustus zijn
hoogste waarde sinds ruim 1 0 jaar te be
reiken.
Medio augustus sloeg het marktsentiment
om. De geldgroeicijfers bleken nu eens
mee te vallen, terwijl voorspellingen lieten
zien dat het conjuncturele herstel tegen
het einde van het jaar zou afzwakken. Dit
laatste deed de angst verminderen dat
overheid en bedrijfsleven op de kapitaal
markt in een heftige concurrentiestrijd om
de beschikbare middelen verwikkeld zou
den raken. De dollar daalde tot f 2,93, maar
steeg aan het eind van de maand onder in
vloed van opnieuw tegenvallende geld
groeicijfers wederom tot een niveau van
f 3.
Zowel de Bundesbank als de Nederland-
sche Bank bleken begirv augustus niet be
reid om aan de stijging van de dollarkoers
een halt toe te roepen via het doorvoeren
van een discontoverhoging. Dat zou, zo re
deneerde men, het schoorvoetend inzet
tende conjuncturele herstel te zeer frustre
ren en bovendien de Franse monetaire au
toriteiten in moeilijkheden kunnen bren
gen. Gezien de fundamenteel zwakke posi
tie van de Franse frank zou een disconto
verhoging in met name West-Duitsland
een scherpe stijging van de Franse geld
marktrente tot gevolg kunnen hebben.
Drs. G. Zwaan
Algemeen Economisch
Onderzoek
In de Bondsrepubliek lagen de geldgroei
cijfers echter al sinds begin van dit jaar bo
ven de voor 1 983 geldende zone van 4
tot 7 Toen bleek dat de geldgroei in au
gustus uitbundig was geweest en de infla
tie enigszins was aangetrokken, besloot de
Bankraad op 8 september tot een verho
ging van de Lombardrente met '/2% tot
5'/2%. Uit angst voor een verslechtering
van de D-mark-guldenverhouding volgde
de Nederlandse Bank onmiddellijk met een
verhoging van de officiële tarieven over de
gehele linie met eveneens Vi Het wissel
disconto, de voorschotrente en het pro
messedisconto werden met ingang van 9
september gesteld op 5, 5'/2 resp. 6%.
De Nederlandsche Bank heeft, daartoe in
staat gesteld door de stabiele positie van
de gulden in het EMS, al het mogelijke ge
daan om een stijging van de binnenlandse
geldmarkttarieven te voorkomen. Dit blijkt
uit de ruime mate van tijdelijke steunverle
ning waarmee zij de banken tegemoet
kwam bij de dekking van de gigantische
geldmarkttekorten, die zich sinds medio
juli voordoen als gevolg van de storting van
de jongste mammoet-staatslening (f 8,5
miljard). Het zal waarschijnlijk verschillen
de maanden duren voordat het geldmarkt-
verkrappende effect van de storting is
weggeëbd. Via verschillende dollarswaps
en opeenvolgende (en aan het eind van de
contingentsperiode zelfs elkaar overlap
pende) speciale beleningen werd het
bankwezen van de benodigde middelen
voorzien. Op 11 augustus bereikte de tijde
lijke steun een hoogtepunt. Via twee spe
ciale beleningen en een viertal dollarswaps
kwam de Nederlandsche Bank de markt op
die dag met niet minder dan f 9,2 miljard
tegemoet.
Op 1 8 augustus begon de nieuwe 3-maan-
delijkse contingentsperiode. De Neder
landsche Bank stelde het bedrag, waar
voor de banken in deze periode bij haar
mogen aankloppen, vast op in totaal f 5,3
miljard. Hierin is begrepen een bedrag
van f 1 miljard, dat valt binnen de eerste
overschrijdingszone, alsmede een speciaal
voor kleinere marktpartijen bedoeld be
drag van f 0,3 miljard. Hoewel het nieuwe
contingent f 0,9 miljard groter is dan het
vorige, was het gezien de historisch hoge
geldmarkttekorten aan het begin van de
nieuwe periode volstrekt onvoldoende om
in de volledige dekking van de tekorten te
voorzien. De Nederlandsche Bank zag zich
dan ook genoodzaakt het begin van de
nieuwe periode met de nodige tijdelijke
marktsteun te begeleiden.
In het kielzog van de internationale rente
ontwikkeling, die onder invloed van de ap
preciatie van de dollar een stijging ver
toonde, liep de Nederlandse geldmarkt
rente, gemeten aan de tarieven voor 3-
maands interbancaire deposito's, begin
augustus ruim '/2%-punt op tot een ni
veau van circa 6'/4%. Door deze hogere
tarieven en h'et afzien van een verhoging
van de officiële tarieven door de Neder
landsche Bank kwam de rente voor de kor
tere termijnen ongeveer 1 %-punt boven
de voorschotrente te liggen. Deze ontwik
keling noopte de banken tot het weer van
stal halen van de extra rente-opslag op de
tarieven voor debetsaldi in rekening-cou
rant. Op 11 augustus liet de Amro Bank
weten dat zij de extra opslag verhoogd had
van 0 tot V2%, waarna de andere algeme
ne banken vrijwel onmiddellijk dit voor
beeld volgden. De Rabobankorganisatie
stelde zich terughoudender op en ver
hoogde haar basisrente pas een week later
met V4 %-punt. In de tweede helft van au
gustus daalde de geldmarktrente licht.
De rente op de kapitaalmarkt is in augustus
per saldo niet veel veranderd. De middel
lange rentewijzer bevond zich steeds rond
8%%. Op de onderhandse markt bood de
Staat meestentijds 9%, een niveau waar
op enige affaire tot stand kwam.
Op de emissiemarkt werd het overigens
rustige beeld in augustus volledig door
banken bepaald. Nadat de Nationale Inves
teringsbank met een 9%-obligatielening
f 100 miljoen uit de markt had gehaald,
kwam de Amro Bank met een 9'A% kapi
taalobligatielening ter grootte van f 1 50
miljoen. Vlak daarna nam de ABN f 300
miljoen op via een 9% obligatielening.
Aan het eind van de maand kondigde van
Lanschot Bankiers de uitgifte van even
eens een 9 %-obligatielening aan, met een
bedrag van f 100 miljoen. Kennelijk heb
ben de banken de gunstige halfjaarcijfers
aangegrepen om een succesvol beroep op
de kapitaalmarkt te doen. Op de aandelen
markt bereikte de index algemeen op 22
augustus de hoogste waarde aller tijden
(143,4).
