De plaats van de voorzitter
'De Raad van Beheer voelt zich vooral ver
antwoordelijk voor wat op de verhouding
centrale bank-aangesloten banken be
trekking heeft. Om dat goed te kunnen
Als we Venlo naderen merk ik dat bij Mer-
tens de Midden-Limburger boven komt.
Daarom een ommetje langs de boerderij
waar hij is opgegroeid. Een vriendelijk ka
pelletje langs de weg hoort erbij. De na
oorlogse nieuwbouw is overigens tot heel
dichtbij opgedrongen. Symbool van de
emancipatie van het katholieke platteland?
Mertens eigen loopbaan wijst helemaal in
die richting. Het begon met de jonge boe-
renvereniging ter plaatse en met wat men
in de oorlog de Katholieke Actie noemde.
Direct na de oorlog werd hij voorzitter van
de plaatselijke LLTB en lid van de gemeen
teraad van Venlo. Tot eigen verbazing koos
men hem even later als lid van het hoofd
bestuurvan de (provinciale) LLTB. Hij werd
daarvan een van de ondervoorzitters en in
1947 voorzitter. Toen kwam meteen het
landelijke: bestuurslid van de KNBTB en lid
van de toenmalige Stichting van de Land
bouw. Mertens betrad daarmee het 'Haag
se circuit', vooral doordat hij lid van de Eer
ste Kamer werd en kort daarna voorzitter
van de KNBTB.
Al met al een mooie leerschool voor
iemand, die met recht een soort beroeps
voorzitter genoemd kan worden.
Bij Mertens thuis, voor het gemak om een
ronde tafel gezeten, komt zonder moeite het
gesprek op gang. Wat is de plaats van de
voorzitter van de Raad van Beheer in het ge
heel? U, meneer Mertens, hebt in meer dan
10 jaar een zekere traditie gevormd en daar
zit natuurlijk ook uw eigen kijk achter.
Mertens gaat even terug in het verleden. 'Ik
was in 1957 net voorzitter geworden van
de Raad van Toezicht van de Eindhovense
centrale bank en werd gevraagd om de
voorzitter van het bestuur op te volgen.
Daar voelde ik niet veel voor, want zo'n
voorzitter en bestuur konden naar mijn me
ning hun verantwoordelijkheid nauwelijks
waar maken. Deze omvatte namelijk ook
de bancaire zaken. Ik vond, dat ik die ver
antwoordelijkheid niet kon dragen. In Eind
hoven is het toen tot een reorganisatie ge
komen: een Raad van Beheer, een directie
en een Raad van Toezicht. Helemaal geluk
kig was ik er niet mee zoals dat toen func
tioneerde. Onze huidige structuur is een
soort compromis tussen wat vlak voor de
fusie in Utrecht en in Eindhoven bestond.
Daar zijn we het toen over eens geworden.
En het is in de praktijk toch geen slechte
greep gebleken.
Over Mertens schrijven in ons blad heeft één
nadeel: iedereen kent hem al. Dat krijg
je met een man, die al meer dan vijfentwin
tig jaar in de organisatie meeloopt en die als
eerste sinds de fusie van '7 7/'72 de voorzit
terszetel in onze Raad van Beheer bezet. We
hebben Mertens zo vaak horen spreken, of
zelf met hem gesproken, dat hij voor nie
mand onzer meer vreemd is.
Voor die bekendheid is nog een andere re
den. Want al is Mertens een uitblinker, hij
blinkt op een ogenschijnlijk heel gewone
manier uit. Dat maakt hem voor iedereen
herkenbaar. Mertens is geen boven de mas
sa zwevende diep beschouwende denker,
geen geniale visionair, ook niet het type van
de alleen maar vlijmscherp analyserende in
tellectueel. Nee, de kracht van Mertens ligt
in de combinatie van gewone eigenschap
pen, die vele anderen in meer of minde
re mate ook hebben. Inderdaad, we herken
nen die eigenschappen zonder moeite in de
figuur van Mertens. Alleen, het is bij Mer
tens wel een uitzonderlijk rijke combinatie!
Het maakt hem tot een man met een excep
tionele bestuurskracht en kunde.
Natuurlijk een verbazend grote dosis gezond
verstand, van het soort dat we nuchter noe
men, maar er komt veel meer bij: verant
woordelijkheidsgevoel, vasthoudendheid,
eerlijkheid en trouw, de gave om te relative
ren, om naar anderen te luisteren en vooral
om in redelijkheid het juiste evenwicht te
vinden. Mertens is een man van stijl en
maathouden. Zijn gevoel voor verhoudingen
is heel sterk ontwikkeld. Hij heeft voorat een
bijzonder fijn zintuig voor wat op een gege
ven ogenblik kan, of juist niet kan. In de goe
de zin van het woord kun je hem een tacticus
noemen, als je maar niet vergeet, dat hij in
de strategie een taaie vasthouder kan zijn!
Daar heeft hij ook het geduld voor. Dat zin
tuig van Mertens wijst hem gewoonlijk de
goede weg en als hij zich blijkt te hebben
vergist - wat natuurlijk ook wel gebeurt -
dan is dat geen reden tot wrok. Mertens is
een open man, zonder kunstmatige facade,
toegankelijk, een man die zich het ene ogen
blik zonder moeite serieus op de kern van
een zaak kan concentreren en het andere
ogenblik met een hartelijke lach zijn gevoel
voor humor laat blijken. Bij al zijn reële
nuchterheid heeft hij iets spontaans en hij is
ook zeker niet helemaal vrij van een stukje
idealisme. Ook het gevoelsmatige hoort bij
Mertens.
Al dat 'gewone', dat ons in Mertens zo ver
trouwd voorkomt, maakte hem bij uitstek
geschikt als voorzitter van de Raad van Be
heer in zekere zin de hoogste representant
van de Rabobank te zijn. Maar tegelijk
kwam niemand ooit op de gedachte te zeg
gen: Mertens is de Rabobank. Dat past niet
bij onze organisatie en ook helemaal niet
bij Mertens zelf. Het is eenvoudig zo, dat een
man als Mertens precies voor ons geschikt
is.
In vele opzichten was de voorzittersfunctie
na de fusie geheel nieuw. Mertens heeft
in zijn tien jaar daar inhoud, stijl en karakter
aan gegeven. Eigenlijk een enorme pres
tatie. Maar we vinden het gewoon, omdat
het bij ons allemaal zo vertrouwd overkomt.
Noem dat maar de geheime kracht van Mer
tens.
Foto:.bij Mertens thuis, v.l.n.r. de heer C. G.
van de heer Mertens.
A. Mertens, mr. J. R. Haverkamp, mevr. A. J. Mertens en mevr. C. M. Giezeman, secretaresse
