inspelen op veranderingen
Produktie en afzet landbouwwerktuigen
x f 1 min.
1 200
1 100
binnenlandse
verkopen
1 000
binnenlandse
produktie
import
bande ssaldo
export
Bron: CBS 197 7
1978
1979
1980
1981 1982
komstig gedaald. De laatste vijf jaren ech
ter is een duidelijke afzwakking van de pro-
duktiviteitsgroei ten gevolge van mechani
satie te onderkennen. Dit tekent zich af in
de ontwikkeling van de bewerkingskosten.
Dat zijn de kosten van arbeid, werktuigen
en werk door derden. Tot circa 1980 kon
de stijging van de arbeidskosten en werk-
tuigprijzen nog meer dan goedgemaakt
worden door een produktiviteitsverhoging.
Het gevolg was een jaarlijkse daling van
het percentage bewerkingskosten in de to
tale kosten. Na een vertraging in die daling
tussen 1975 en 1980 blijven de bewer
kingskosten nu constant, namelijk 53% in
de akkerbouw en 44% op de weidebedrij-
ven. Het ziet er naar uit, dat de grenzen van
de mechanisatie bij de huidige stand van
de techniek grotendeels bereikt zijn.
Stagnatie van de afzet
Dat de afzet van landbouwwerktuigen de
laatste jaren stagneert, blijkt duidelijk uit
de grafiek. Op de binnenlandse markt daal
den de verkopen vanaf 1979 in een snel
tempo. Tegelijkertijd steeg de export. De
producenten zochten compensatie op de
buitenlandse markt en wisten hun omzet
(althans in nominale termen) vrijwel con
stant te houden. De importen daalden
daarnaast zodanig, dat het negatieve saldo
op de handelsbalans praktisch tot nul werd
teruggebracht. In 1982 heeft zich echter
een tegengestelde ontwikkeling voorge
daan. De binnenlandse produktie steeg
met 1 3 een toename die vrijwel volledig
gen van 1 979 en later vervangen worden,
waarin weinig was geïnvesteerd, zodat ook
de vervanging op een lager niveau zal lig
gen. Bij dit alles moet wel worden bedacht,
dat de ontwikkeling van het agrarisch inko
men en de rente onzekere factoren zijn, die
de verkopen zowel in positieve als in nega
tieve zin kunnen beïnvloeden. Zo is de om
zetstijging van 1 982 grotendeels te dan
ken aan een verbetering van de agrarische
inkomens en de aanzienlijk gedaalde ren
testand.
Het voorgaande overziend kunnen we stel-
functie vervult, terwijl een kwart zich -
naast de produktie-activiteiten - bezig
houdt met import. Door de importen wordt
het mogelijk om een volledig assortiment
aan te bieden.
Behalve producenten zijn er ook zo'n 50
groothandelsbedrijven die zich bezighou
den met de import.
De laatste schakel in de distributiekolom is
het landbouwmechanisatiebedrijf, ook wel
dealer in landbouwwerktuigen genoemd.
Volgens opgave van vakorganisaties zijn er
nog circa 800 van dergelijke bedrijven in
ons land. Het dealerschap van de land-
op de binnenlandse markt werd afgezet.
De export nam slechts fractioneel toe. De
importen stegen daarboven circa 10%,
zodat het handelssaldo weer verslechter
de.
Voor 1983 wordt op de binnenlandse
markt nog slechts een geringe omzetstij
ging verwacht. De export krijgt daardoor
weer meer aandacht en zal waarschijnlijk
weer verbeteren. Na 1983 zal de binnen
landse markt gekenmerkt worden als een
vervangingsmarkt. Voor de jaren 1984/
1 985 zal deze vervanging zich op een be
hoorlijk niveau bevinden, omdat dan de
machines vervangen moeten worden, die
zijn aangeschaft in de hausseperiode voor
1 979. Voor trekkers ligt dit op zo'n 7 500
stuks per jaar. Na 1 985 zullen de jaargan-
len, dat de landbouwwerktuigensector op
de wat langere termijn aangewezen is op
technische verbeteringen en op exportmo
gelijkheden. Welke van de twee de nadruk
zal krijgen, is afhankelijk van de plaats in de
distributie van landbouwwerktuigen. Glo
baal gesproken is er in deze sector een
drietal marktpartijen: producenten, impor
teurs en dealers of landbouwmechanisa-
tiebedrijven. Hierbij is afgezien van de uit
eindelijke gebruikers, de land- en tuin
bouwbedrijven en de loonbedrijven.
De bijna 100 landbouwmachinefabrieken
hebben als hoofdactiviteit de produktie
van land- en tuinbouwmachines. Daar
naast echter speelt de buitenlandse handel
een belangrijke rol. Gebleken is, dat bijna
80 van de grotere bedrijven een export-
bouwmechanisatiebedrijven komt tot
uiting in het feit, dat service en onderhoud
een belangrijke rol spelen.
Automatisering
De importeurs en de dealers zijn voor het
grootste gedeelte afhankelijk van de bin
nenlandse markt, die tot 1 986 niet of nau
welijks zal groeien. In vergelijking echter
met de omzetdalingen over de periode
1979/81 is dat een relatieve verbetering.
Het verdient aanbeveling voor deze bedrij
ven de periode tot 1 986 met een relatief
hoge vervangingsvraag te gebruiken om
orde op zaken te stellen. Hierbij valt te den
ken aan het afstoten van niet rendabele be
drijfsonderdelen en het rechttrekken van
scheefgegroeide balansverhoudingen. De