althans voorlopig, is voorkomen. Ondanks
nieuwe kredieten.
vuur uitgebreid tot belendende percelen.
Daaronder bevinden zich ook enkele van
de grootste debiteurlanden uit de Derde
Wereld, die samen nagenoeg de helft van
de totale bankschuld der ontwikkelings
landen op hun naam hebben staan.
Tot nu toe is men er gelukkig met ver
eende krachten in geslaagd voor al de
ze probleemgevallen een oplossing te vin
den, waardoor de brandhaarden redelijk
zijn bedwongen en een uitslaande brand,
de van geval tot geval uiteenlopende om
standigheden en dus ook verschillende be-
strijdingsmethoden, heeft zich bij deze
blussingsoperaties toch een min of meer
algemeen patroon ontwikkeld.
Opvallend kenmerk was daarbij allereerst
de nauwe samenwerking, vrijwillig of
noodgedwongen, tussen de verschillende
brandweerkorpsen. In afwachting van de
komst van de beroepsbrandweer met
groot materieel werden veelal met hand-
blusapparaten de eerste bluspogingen on
dernomen. Enkele particuliere of centrale
banken danwel schatkisten van de meest
betrokken crediteurlanden verstrekten
soms zeer kortlopende kredietfaciliteiten
om het debiteurland in staat te stellen
aan zijn lopende betalingsverplichtingen
te voldoen. Vervolgens werd vaak door een
aantal centrale banken gezamenlijk in het
kader van de Bank voor Internationale Be
talingen (BIB) een overbruggingskrediet
van enkele maanden verstrekt, vooruitlo
pend op de afsluiting van een kredietover
eenkomst met het Internationale Mone
taire Fonds (IMF). Intussen werden ook on
derhandelingen over schuld(her)financie-
ring gevoerd met particuliere banken en
soms ook met officiële crediteuren. Een
tweede karakteristiek van de nieuwe aan
pak van de schuldproblemen was inder-
'Een coöperatieve organisatie, zoals de
Rabobank, weet heel goed wat het is om
tegen economische tegenwind te vechten.
Dezelfde omstandigheden lagen aan haar
ontstaan ten grondslag, toen de boeren
zich aan het einde van de vorige eeuw aan
eensloten om soortgelijke problemen als
waar de ontwikkelingslanden nu mee kam
pen, te kunnen overwinnen.'
'Deze ervaring van meer dan 85 jaar,' aldus
Mertens, 'maakt dat wij ons realiseren dat
we niet alleen maar materiële doelstellin
gen hebben, maar ook een morele taak.
Een taak die we proberen te vervullen door
de bereidheid onze kennis en ervaring te
daad gelegen in de belangrijke bijdrage die
van het internationale bankwezen werd
verlangd. Daarbij werd niet alleen ge
vraagd om in te stemmen met uitstel van
aflossing of herfinanciering van vervallen
de schulden en met looptijdverlenging
voor bestaande schulden, doch tevens om
het uitstaande obligo (met name bankde
posito's en handelskredieten) niet te ver
minderen, doch dit zelfs naar evenredig
heid uit te breiden door verstrekking van
In sommige gevallen werd deze bijdrage
van het particulere bankwezen - evenals
trouwens de verstrekking van nieuwe over-
heidsleningen - door het IMF zelfs expli
ciet als voorwaarde gesteld voor zijn eigen
bereidheid tot kredietverlening aan het be
trokken debiteurland. Waar zich in het ver
leden hoogstens het omgekeerde had
voorgedaan, namelijk dat het particuliere
bankwezen soms pas krediet verleende,
wanneer het land een bijstandskrediet met
bijbehorend aanpassingsprogramma was
overeengekomen met het IMF, was nu dus
veeleer sprake van een door het IMF zelf af
gedwongen parallelle financiering door
het particuliere bankwezen. FHet IMF moti
veerde deze nieuwe handelwijze met het
argument, dat er voldoende zekerheid
moest bestaan omtrent de aanwezigheid
van de benodigde financieringsmiddelen
voor een ordelijke uitvoering van het opge
stelde aanpassingsprogramma met de
daaraan verbonden beleidsvoorwaarden.
Aldus vormde dit IMF-bijstandskrediet
met bijbehorend aanpassingsprogramma
meestal de afronding en bekroning van het
totale (her)financieringspakket, waarmee
de liquiditeitsproblemen van het betrokken
land voorshands waren bedwongen. De
verdere afloop van de financiële problema-
delen, onder meer via deze cursus.'
Het delen van kennis en ervaring wordt
door onze organisatie overigens al sinds
jaar en dag in praktijk gebracht. Onze
bank werd en wordt regelmatig bezocht
door mensen uit de Derde Wereld om zich
te oriënteren op het coöperatieve krediet
systeem. En zoals bekend is, verschaffen
de Rabobanken ook financiële hulp via de
Stichting Steun door Rabobanken aan
agrarische projecten in ontwikkelingslan
den. Binnen de SSR kwam op een gegeven
moment de gedachte op, om behalve fi
nanciële middelen ook know how te ver
schaffen en dan liefst op een meer geïnsti
tutionaliseerde wijze. Aldus werd de idee
tiek blijft echter afhankelijk van de resulta
ten van het opgestelde aanpassingspro
gramma, waaraan het economisch beleid
van het betrokken land een uiterst belang
rijke bijdrage zal moeten leveren. Maar de
uitkomst daarvan zal ook in zeer hoge mate
worden bepaald door de ontwikkeling
van de wereldeconomie. J
Financiering als eerste deeloplossing
JEen blijvende oplossing van het
schuldprobleem in de Derde Wereld
vereist een zorgvuldige aanpak volgens
een bepaald patroon, waarvan de elemen
ten reeds enigszins zichtbaar zijn gewor
den.
Allereerst zal de financiering van de tekor
ten gewaarborgd moeten worden.
Het internationale bankwezen zal daarbij
een uiterst belangrijke rol moeten blijven
vervullen. Het overhaast terugtrekken van
bankkredieten bij een (dreigende) liquidi
teitscrisis zou immers niet alleen schade
berokkenen aan de betrokken debiteurlan
den, maar ook de overige nog uitstaande
vorderingen van het bankwezen zelf in ge
vaar brengen en zelfs het hele financiële
stelsel ernstig kunnen ondermijnen. Daar
om zouden de internationale banken veel
eer, ook in hun eigen belang, moeten mee
werken aan het realiseren van omstandig
heden, waarin de herfinanciering van uit
staande schulden soepel kan verlopen en
waarin de debiteurlanden in staat worden
gesteld hun schuldendienst te blijven vol
doen. Dit betekent dat de particuliere ban
ken, in nauwe samenwerking met officiële
instanties zoals het IMF, hun kredietverle
ning aan de betokken landen, zij het in een
meer gematigd tempo, moeten blijven uit
breiden.
Tevens zal in sommige gevallen de hulp
van centrale banken nodig zijn, met name
geboren voor de Internationale Cursus
over Landbouwkrediet en Coöperatief
Bankwezen, zoals we die nu kennen. Om
deze te kunnen realiseren werd contact ge
zocht met de overheid, het IAC, de Land
bouwhogeschool in Wageningen en met
de wereldvoedselorganisatie FAO. De laat
ste twee hebben een belangrijke advise
rende rol gespeeld. Gezamenlijk werd een
plan getrokken, dat uiteindelijk in de eerste
cursus resulteerde, welke in 1979 werd
gehouden en die meteen een geweldig
succes bleek.
Het centrale thema van de begin maart ge
starte cursus is net als in voorgaande jaren
