Uit de motieven, die aan het sparen ten grondslag liggen, vloeit voort
dat in economisch slechtere tijden de spaarneiging bij de gezinnen
toeneemt. Men wil zich tot op zekere hoogte beschermen tegen de
onzekerheid van de toekomst. Deze behoefte komt ook nu weer tot
uiting in een forse stijging van de gezinsbesparingen; gelden die gro
tendeels terechtkomen in de financiële wereld. Deze toename is dit
maal echter niet bij de banken terechtgekomen.
1978 1979 1980 1981
23.450 23.280 24.600 28.350
2.100 1.570 480 - 220
17.300 20.200 16.800 12.700 8.500
41.420 45.750 41.650 37.780 36.630
13.720 14.670 15.690 16.650 16.650
2.860 3.190 3.470 3.710 3.970
Drs. A. J. A. M. Kuijpers
Algemeen Economisch
Onderzoek
- doelsparen (grote aankopen, reserverin
gen voor regelmatige uitgaven);
- onzekerheidssparen (onvoorziene gebeur
tenissen).
Rendementssparen
Het rendementssparen, ten einde ook in
consumptieve behoeften te kunnen voor
zien in tijden dat het inkomen daarvoor te
kortschiet (na pensionering) hangt nauw
samen met de leeftijdsfase van de spaar
der. Het leven wordt, gemiddeld genomen,
gekenmerkt door perioden, waarin het lo
pende inkomen groter is dan de gewenste
koopkracht en perioden waarin het omge
keerde zich voordoet. Het gevolg daarvan
is dat gedurende een gedeelte van het le
ven per saldo wordt gespaard, terwijl in
een ander tijdvak per saldo wordt geleend
om bepaalde (onroerende) goederen te
kunnen kopen.
Uitgaande van dit gestyleerde voorbeeld
zal zich vooral op middelbare leeftijd de
mogelijkheid voordoen om aanzienlijke
bedragen opzij te leggen. Het gelijktijdig
sparen en lenen gedurende een groot ge
deelte van het leven komt voornamelijk
voort uit het feit, dat een gedeelte van de
gezinsbesparingen - premie-afdrachten
aan pensioenfondsen en levensverzeke
ringsmaatschappijen - niet naar eigen
wens aangewend kan worden. Aangezien
rendementssparen vooral samenhangt
met demografische factoren en het alge
meen welvaartspeil, factoren welke binnen
enkele jaren niet abrupt veranderen, lijkt de
huidige toegenomen spaarneiging niet
vanuit dit motief te kunnen worden ver
klaard.
Doelsparen
Van doelsparen zal sprake zijn als het inko
men tekortschiet om naast de maandelijk
se uitgaven grotere aankopen te doen. Be-
1.980
halve om een woning of duurzame con
sumptiegoederen te kopen, kan men ook
doelsparen met het oog op een schuldaf
lossing. Een alternatief voor doelsparen is
consumptief of hypothecair lenen. Het kie
zen tussen sparen 'vooraf of 'achteraf'
wordt onder meer bepaald door het rente
peil en de inkomensperspectieven. Naar
mate de rente hoger is, stijgt de beloning
voor sparen en nemen ook de financie
ringskosten toe. Rente en aflossingsver
plichtingen dienen uittoekomstig inkomen
betaald te worden. Bestaat hierover onze
kerheid, dan stelt men zich terughoudend
Vermogensmutaties gezinnen (x f min)
1977
gezinsbesparingen 22.140
netto verstrekt cons.
krediet
netto verstrekt hyp.
krediet
toename vermogens
activa gezinnen
aanwending'.
(premie) pensioen
fondsen
(premie) levensver-
zekeringsmijen
toename rek. crt.
tegoed
toename effecten
bezit
toename spaarbewijzen/
toonder
toename spaartegoed
(incl. particuliere
termijndeposito's)
overige w.o. aankoop
nieuwe woningen en
schuldkwijtscheldingen
op ten aanzien van het aangaan van toe
komstige financiële verplichtingen. Aan
genomen mag worden dat het effect van
de nog jaren te verwachten inkomensmati
ging (toename besparingen) de gevolgen
van de huidige rentedaling (afname bespa
ringen) thans overschaduwt. Hieruit kan de
toegenomen spaarneiging gedeeltelijk
verklaard worden, evenals overigens de te
rugval in de consumptieve en hypothecaire
kredietverlening.
Onzekerheidssparen
Het onzekerheidssparen heeft tot doel een
risicobuffer op te bouwen. Men wil zich in
dekken tegen financiële tegenvallers.
Naarmate de financiële buffer groeit, is de
kans dat men onvoorziene omstandighe
den niet meer het hoofd kan bieden kleiner.
Behalve met onvoorziene uitgaven kan
3.430 2.410 1.050 440 - 1.060
1.880 2.030 - 1.070 1.870 3.500
1.570 .2.360 2.850 1.130 400
12.180 11.770 11.230 9.940 11.980
5.780 9.320 8.430 4.040 1.190
Bron: CBS, DNB en eigen ramingen
