Nederlandse lc
speelde actief
landbouwstruc
De Nederlandse land- en tuinbouw is de
afgelopen tien jaren één van de meest
moderne in de wereld geworden. De ak
kerbouw geeft opbrengsten te zien die
nooit eerder zijn vertoond. De tuinbouw
onder glas vormt een staaltje van uiterst
moderne beheersing van de produktie-
omstandigheden. De veehouderij laat
zien dat in deze tijd van schaalvergroting
ook met een kleine oppervlakte grond
een redelijk bestaan voor een veehoude
rijgezin mogelijk is.
Natuurlijk zijn er ook schaduwzijden. Deze moderne
ontwikkeling werd niet door alle bedrijven door
gemaakt. Bovendien is het immers niet zo dat
dit de agrarische ondernemers en hun gezinsleden en de
werknemers op de moderne bedrijven zonder veel inspan
ning in de schoot is geworpen. De ontwikkeling naar een
intensieve land- en tuinbouw vergde een nieuw type on
dernemer. De intensieve produktie ging al meer gepaard
met grotere risico's. Voortdurend is er de zorg ter voorko
ming van ziektes in gewas en vee. En dan zijn er nog de fi
nanciële risico's (er wordt met veel meer geld gewerkt) en
de zorg voor de voortgang van het bedrijf, wanneer boer,
boerin, tuinder of tuindersvrouw onverhoopt door ziekte of
ongeval uit de running geraken.
Ir. J. H. Egberink
Wat dat betreft zullen ettelijke boeren en tuinders met
weemoed terugdenken aan de tijden toen alles minder
snel, overzichtelijker en wellicht ook evenwichtiger in zijn
werk ging. Maar evenals dat buiten de land- en tuinbouw
gebeurde, zijn ook hier de tijden veranderd. Het levens
tempo van de jaren vijftig is voor nog slechts weinigen
weggelegd. Door sommigen wordt die versnelling van de
ontwikkeling toegeschreven aan het gevoerde beleid. De
land- en tuinbouw is in een 'opjaagsysteem' gemanoeu
vreerd. 'De sterksten blijven over', is een veelgehoord ver
wijt aan de beleidsmakers in Den Haag en Brussel. Daarbij
wordt dan gewezen op de krappe prijspolitiek en de stimu
lering van de schaalvergroting. In die kritiek zitten zeker
elementen van waarheid. In de toelichting op de Land
bouwbegroting van 1 983 door de minister van Landbouw
werden cijfers verstrekt, waaruit blijkt dat de prijzen van
landbouw- en voedingsmiddelen achterblijven bij de alge
mene kostenontwikkeling. Bijvoorbeeld het wonen en de
medische verzorging zijn voor de doorsnee consument re
latief veel duurder geworden dan de voeding. Met de prijs
verhoging die de Europese Commissie eind december
heeft voorgesteld, zal die trend worden voortgezet. Maar
hoe staat het dan met de stimulering van de schaalvergro
ting in de land- en tuinbouw? Daarop is een antwoord niet
zo één twee drie te geven. De technische ontwikkeling
speelt daarbij een belangrijke rol. In hoeverre in verhou
ding lage prijzen voor land- en tuinbouw de toepassing
van technische vernieuwingen stimuleren of afremmen, is
door de deskundigen nog steeds niet afdoende beant
woord. Maar technische ontwikkeling leidt niet altijd tot
