Koningin van het arbeidsrecht
zal bij een eenzijdige gewenste beëindi
ging van de dienstbetrekking steeds op
zegging zijn vereist.
Daarbij dient nog te worden opgemerkt,
dat de werkgever niet kan opzeggen we
gens het huwelijk van de werknemer en
evenmin gedurende de tijd, dat de werkne
mer ongeschikt is tot het verrichten van ar
beid wegens ziekte, tenzij de ongeschikt
heid ten minste twee jaren heeft geduurd.
Gedurende de zwangerschap en wegens
haar bevalling kan de werkgever evenmin
de dienstbetrekking met de werkneemster
opzeggen.
Ten slotte dient te worden opgemerkt, dat
bij het vervullen van een overheidsdienst,
zoals bijvoorbeeld militaire dienst, de
werkgever ook niet tot opzegging kan
overgaan.
Voor wat betreft de in acht te nemen op
zeggingstermijn hanteert de wet als uit
gangspunt de tijd die tussen twee opeen
volgende uitbetalingen van het loon ver
strijkt met een maximum van zes weken.
Partijen mogen een andere termijn over
eenkomen, maar deze mag dan nooit lan
ger zijn dan zes maanden. Verder geldt dat
de werkgever als opzeggingstermijn ten
minste zoveel weken moet aanhouden als
de dienstbetrekking na de meerderjarig
heid van de werknemer gehele jaren heeft
geduurd, terwijl de werknemer ten minste
zoveel weken na zijn meerderjarigheid
moet aanhouden als de dienstbetrekking
tijdvakken van twee gehele jaren heeft ge
duurd. Daarbij geldt dan weer voor de
werkgever een maximum termijn van 13
weken en voor de werknemer van zes we
ken.
Voor werknemers die 45 jaar en ouder zijn
geldt dan bovendien nog dat voor elk vol
jaar dat zij na het bereiken van die leeftijd
bij de werkgever in dienst zijn geweest er
één week bijkomt, zij het, dat de duur van
deze verlenging maximaal dertien weken
mag bedragen.
Indien de werknemer overlijdt eindigt op
dat moment de dienstbetrekking. De werk
gever is alsdan echter verplicht aan de na
bestaanden van de werknemer vanaf het
overlijden tot en met de laatste dag van de
tweede maand daarna het loon door te be
talen. Met de nabestaanden zijn hier be
doeld de echtgenoot en de kinderen.
Als de werkgever komt te overlijden is de
hoofdregel dat de dienstbetrekking dan
niet eindigt.
Wanneer partijen de dienstbetrekking zon
der opzegging of zonder inachtneming van
de daarvoor geldende opzeggingstermij
nen doen eindigen en zonder dat de we
derpartij daarin toestemt, dan is de partij
die deze beëindiging bewerkstelligt scha-
deplichtig, tenzij zulks gebeurt op grond
van een dringende, aan de wederpartij on-
derwijld meegedeelde reden. Voor de
werkgever worden als dringende redenen
beschouwd zodanige daden, eigenschap
pen of gedragingen van de werknemer, dat
van de werkgever redelijkerwijs niet kan
worden gevergd de dienstbetrekking te la
ten voortduren.
Door de wetgever worden een twaalftal
dringende redenen opgesomd, die overi
gens niet limitatief zijn bedoeld.
Als dringende redenen worden bijvoor
beeld beschouwd diefstal, verduistering,
bedrog of andere misdrijven waardoor de
werkgever het vertrouwen in de werkne
mer verliest.
Ook de werknemer kan uiteraard dringen
de redenen hebben om de dienstbetrek
king te beëindigen. Daarvan kan bijvoor
beeld sprake zijn wanneer de werknemer
door de werkgever wordt mishandeld of op
ernstige wijze wordt bedreigd, maar ook
wanneer de werkgever het loon niet op de
bepaalde tijd voldoet.
Zoals hierboven is gezegd ontstaat scha
deplichtigheid, indien zonder opzegging of
zonder inachtneming van de opzeggings
termijn de dienstbetrekking wordt beëin
digd. De partij jegens wie de schadeplich
tigheid onstaat heeft in dat geval de keuze
schadeloosstelling of een volledige scha
devergoeding te vorderen. Onder schade
loosstelling wordt verstaan het bedrag ge
lijk aan het loon voor de tijd, dat de dienst
betrekking bij regelmatige beëindiging
had behoren voort te duren. Onder scha
devergoeding wordt verstaan de schade,
die het gevolg is van de onregelmatige op
zegging. Een probleem daarbij is dat de
geleden schade moet worden bewezen.
Naast de hierboven besproken mogelijk
heden om tot beëindiging van de arbeids
overeenkomst te geraken, kunnen partijen
ook naar de kantonrechter stappen om aan
deze schriftelijk te verzoeken op grond van
gewichtige redenen de arbeidsovereen
komst ontbonden te verklaren. Als gewich
tige redenen worden beschouwd omstan
digheden die een dringende reden opleve
ren, alsook veranderingen in de omstan
digheden, die van dien aard zijn, dat de
dienstbetrekking billijkheidshalve dadelijk
of na korte tijd behoort te eindigen.
In een zodanig geval bepaalt de rechter op
welk tijdstip de dienstbetrekking eindigt en
kan hij tevens bepalen dat aan een der
partijen ten laste van de andere partij een
vergoeding moet worden gegeven. Deze
vergoeding kan echter alleen worden toe
gekend wegens veranderingen in de om
standigheden. Een voorbeeld daarvan kan
zijn het stoppen van bepaalde activiteiten,
waardoor werknemers overbodig zijn ge
worden.
Wanneer een der partijen de dienstbetrek
king, al dan niet met inachtneming van de
voor beëindiging geldende bepalingen,
kennelijk onredelijk doet eindigen, kan de
rechter steeds aan de wederpartij naar bil
lijkheid een schadevergoeding toekennen.
Deze kennelijk onredelijke beëindiging kan
zich niet voordoen, indien de kantonrech
ter de arbeidsovereenkomst ontbonden
verklaart op grond van een gewichtige re
den. Is de rechter van oordeel dat een ken
nelijk onredelijke beëindiging heeft plaats
gehad, dan kan hij ook herstel van de
dienstbetrekking bevelen. In de praktijk zal
dat bijna nooit voorkomen, omdat de ar
beidsverhouding in een dergelijk geval al
zodanig verstoord wordt geacht, dat een
herstel van de dienstbetrekking niet meer
zinvol is.
Hierboven is ook al ter sprake gekomen dat
bij een eenzijdige gewenste beëindiging
van de dienstbetrekking steeds de toe
stemming van de directeur van het Gewes
telijk Arbeidsbureau noodzakelijk is. De
verplichting daartoe is neergelegd in arti
kel 6 van het Buitengewoon Besluit Ar
beidsverhoudingen, een in 1 945 tot stand
gekomen besluit, dat aanvankelijk bedoeld
is geweest als wetgeving voor een noodsi
tuatie zoals deze na de bezetting bestond.
Wordt een arbeidsovereenkomst beëin
digd zonder de hier bedoelde toestem
ming, dan kan de wederpartij gedurende
zes maanden daarvan de nietigheid inroe
pen. Wordt binnen deze termijn niet de
nietigheid ingeroepen, dan heeft de eenzij
dige beëindiging volledig effect.
Getuigschrift
Indien de werknemer dit verzoekt is de
werkgever verplicht bij het eindigen van de
dienstbetrekking een getuigschrift uit te
reiken. Dit getuigschrift moet een juiste
opgave bevatten van de aard van de ver
richte arbeid en de duur van de dienstbe
trekking, alsook, mits dit is verzocht, van
de wijze, waarop de werknemer aan zijn
verplichtingen heeft voldaan en de wijze
waarop de dienstbetrekking is geëindigd.
Heeft de werkgever de dienstbetrekking
zonder opgave van redenen doen eindigen,
dan is hij slechts gehouden het feit van de
beëindiging van de dienstbetrekking te
vermelden. Als de dienstbetrekking op ini
tiatief van de werknemer is geëindigd en is
hij daardoor schadeplichtig geworden,
dan mag de werkgever dat in het getuig
schrift vermelden. Indien het getuigschrift
onjuiste mededelingen bevat, dan kan dat
tot schadeplichtigheid leiden.
Pensioentoezegging
Ten slotte nog een enkel woord over de
pensioentoezegging. Uit de Pensioen- en
Spaarfondsenwet volgt, dat door de werk
gever gedane pensioentoezeggingen
moeten worden waargemaakt. Dat kan ge
beuren door toe te treden tot een bedrijfs
pensioenfonds, ofwel een ondernemings
pensioenfonds op te richten ofwel aparte
pensioenovereenkomsten bij een verzeke
ringsmaatschappij te sluiten. Wanneer een
werknemer in een pensioenfonds is opge
nomen gedurende meer dan 1 jaar en ver
volgens wordt de dienstbetrekking verbro
ken, dan dient hem een premievrije
aanspraak op uitkeringen te worden
gegeven.
