Foto links: oogsten met combines, niet in de
Noordoostpolder, zoals de lucht zou doen
vermoeden, maar in Indonesië.
tieplannen van de overheden. Langzamer
hand begint de gedachte evenwel veld te
winnen, dat een voorspoedige agrarische
ontwikkeling van vitaal belang is voor de
economische ontwikkeling van een land. In
het World Development Report 1 982 van
de Wereldbank wordt daaraan extra aan
dacht besteed.
De Wereldbank komt tot de conclusie dat
landen met een goede agrarische ontwik
keling eveneens een voorspoedige econo
mische groei hebben gekend. Indien spra
ke is van een stagnerende of dalende land-
bouwproduktie is dit vaak het gevolg van
inadequate investeringen, gebrek aan ma
teriële prikkels en onjuist overheidsbeleid.
In dit artikel zal eerst worden ingegaan op
de ontwikkeling van de mondiale land-
bouwproduktie in de afgelopen jaren. Ver
volgens zal aandacht worden besteed aan
de internationale handel in agrarische pro-
dukten en het belang van een goede agra
rische basis voor landen in de Derde We
reld.
Afnemende groei
In de afgelopen decennia was op wereldni
veau sprake van een afnemende groei van
de agrarische sector. In de jaren vijftig nam
de agrarische produktie jaarlijks met ge
middeld 3,1 procent toe. In de jaren zestig
bedroeg de groei circa 2,6 procent, terwijl
in het afgelopen decennium de agrarische
groei was afgezwakt tot 2,2 procent per
jaar. De daling voltrok zich met name in de
Oostbloklanden, die in de jaren zeventig
hun agrarische groei nagenoeg zagen hal
veren van 3,2 tot 1,7 procent. De groei in
de ontwikkelingslanden en de westerse
geïndustrialiseerde landen handhaafde
zich de afgelopen jaren op een stabiel ni
veau. In de westerse geïndustrialiseerde
landen werd de agrarische groei geleid
door een toenemende vraag naar dierlijke
produkten, fruit en groenten. Momenteel
bestaat circa 70 procent van het graanver-
bruik uit veevoeder. Veeteelt en voedergra-
nen nemen circa 60 procent van de agrari
sche produktie voor hun rekening. Ook
heeft de economische ontwikkeling geleid
tot een dalend aandeel van de boerenstand
in de totale beroepsbevolking, terwijl bo
vendien als gevolg van de toenemende
mechanisatiegraad de arbeidsproduktivi-
teit snel steeg. Tevens nam het gebruik van
Irrigatiewerken in Pakistan.
kunstmest toe.
In de Comeconlanden groeide de agrari
sche produktie in de jaren vijftig en zestig
snel door het in gebruik nemen van nieuwe
landbouwgronden, alsmede het stijgende
gebruik van kunstmest en machinerieën.
Echter, in de jaren zeventig was er sprake
van een daling van de produktiegroei, met
name in de Sowjet-Unie en Polen. Tegelij
kertijd steeg de vraag naar dierlijke pro
dukten. Bijgevolg namen de graanimpor-
ten (veevoeder) snel toe. De matige land-
bouwresultaten in deze landen zijn groten
deels te wijten aan een aantal structurele
problemen, zoals een lage arbeidsproduk-
tiviteit, gebrekkige infrastructuur en onvol
doende hulpgoederen. Deze problemen
zijn deels terug te voeren op het socialisti
sche systeem, waarbij de eigendom toevalt
aan de staat.
De ontwikkelingslanden als groep hebben
in de afgelopen decennia een voorspoedi
ge groei van de agrarische produktie ge
kend. Aangezien echter ook sprake was
van een hoge bevolkingsgroei, nam de
landbouwproduktie per hoofd van de be
volking slechts met 0,3 procent per jaar
toe. De voedselproduktie per hoofd steeg
gemiddeld met 0,4 procent per jaar. Uiter
aard bestaan er grote verschillen naar in
komen en regio. In het afgelopen decen
nium slaagden met nameZuidoost-Aziëen
Latijns-Amerika erin de voedselproduktie
te vergroten, Afrika daarentegen zag deze
afnemen. Zuid-Azië werd geconfronteerd
met een stagnerende voedselproduktie.
Een zeer teleurstellend resultaat, aange
zien deze landen het meest hebben gepro
fiteerd van de Groene Revolutie en aan
zienlijke investeringen hebben verricht in
irrigatieprojecten en dergelijke.
Internationale handel
Gedurende de periode 1 955-1 973, waar
in de wereldeconomie een ongekende
groei realiseerde, werd de internationale
handel gedomineerd door industriële pro
dukten. De wereldhandel groeide in dietijd
met 8 procent per jaar, terwijl de handel in
agrarische produkten met slechts de helft
van dit percentage toenam. Omstreeks
1 973 was het aandeel van agrarische pro
dukten in het exportpakket van de ontwik
kelingslanden dan ook gedaald van 60
naar 30 procent.
In het begin van de jaren zeventig kwam in
deze situatie verandering. Sinds 1973 is
de groei van de wereldhandel afgezwakt
tot gemiddeld 3,5 procent per jaar. De
groei van de handel in agrarische produk
ten echter bedroeg gemiddeld 4,5 pro
cent.
Vervolg op pagina 22
