steunpunt in Bondsrepubliek vestigen
Tabel 2
Tabel 3
Exportverwachtingen voor de bedrijfsklassen met een omzet in de
Bondsrepubliek groter dan 200 min. gulden, 1985 en 1990(1975=100)
omzetverwachting
omzetverwachting
in de wereld ten
in de Bondsrepubliek
opzichte van 1975
ten opzichte van 1975
1985
1990
1985
1990
akkerbouw
113
116
119
122
varkensmesterij
133
138
111
103
groenten (open grond)
114
122
100
100
groenten (onder glas)
92
85
106
104
bloementeelt
131
141
106
107
zuivelindustrie
131
142
106
106
vleesindustrie
127
134
100
96
conservenindustrie
105
109
142
160
overige voedingsmiddelenindustrie 120
123
137
143
landbouw totaal
124
130
109
109
Bron: Rapport Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR): 'Onder invloed van Duitsland' (d. 55)
(NRW). Ongeveer één vijfde gaat naar de
noordelijke deelstaten Hamburg, Bremen,
Berlijn, Sleeswijk-Holstein en Nedersak-
sen en één vierde gaat naar de rest van de
Bondsrepubliek, de zuidelijke deelstaten:
Hessen, Rijnland-Palts, Saarland, Baden-
Württemberg en Beieren. Vergeleken met
het aandeel (28 °/o) van de eerstgenoemde
regio (NRW) in het bruto binnenlands pro-
dukt van de Bondsrepubliek is er dan ook
sprake van een meer dan evenredig deel in
de export van Nederland, terwijl met name
voor het zuiden (50% van het BBP) juist
het tegenovergestelde geldt (tabel 3).
De eenzijdige gerichtheid op de grensge
bieden in Noord-Rijn-Westfalen en Neder-
saksen kan door de gpringe fysieke afstand
worden verklaard, alhoewel dit in mindere
mate geldt voor bijvoorbeeld Franse en
de promotionele activiteiten van het Ne
derlandse Zuivelbureau in Aken en de Hol
land Promotion Club (landbouw en toeris
me) hebben Nederlandse produkten een
stevige plaats in het dagelijks leven van de
Duitse huisvrouw veroverd. Zij schat de
kwaliteit en de variatie van de produkten
hoog. De 'Frau Antje'-reclamecampagne
moge dan wel in Duitsland tot een (al te)
sterke identificatie van ons land met mo
lens, klompen, koeien en weide hebben ge
leid, het Nederlandse landbouwprodukt op
de Duitse markt vaart er wel bij.
De naar verwachting voorshands uitblij
vende economische opbloei zal de bij Duit
sers latent aanwezige spaarzin nog ver
sterken. Dit kan - paradoxaal genoeg - in
het voordeel van Nederlandse agrarische
produkten zijn. Immers, onze land- en tuin
bouw levert in het algemeen massa-pro-
dukten en geen duurdere delicatessen.
Ook om deze reden ligt een aantasting van
de agrarische export naar Duitsland niet in
de lijn der verwachting. De agrarische ex
port kan echter niet op de behaalde louwe
ren rusten.
Nederland dient alert te zijn op de concur
rentie van andere buitenlandse produkten
op de Duitse markt. Voorts kan de afzet van
Nederlandse produkten in Duitsland geo
grafisch worden verruimd. De zuidelijke
en noordelijke deelstaten van de Bondsre
publiek kunnen voor het Nederlandse pro-
dukt nog sterker worden ontgonnen.
De regionale concentratie
De pioniersgeest, die onze voorvaderen de
wereldzeeën deed bevaren, vreemde lan
den ontdekken en handel her en der drij
ven, heeft de Nederlands-Duitse handel
niet bijster bevrucht.
Nederlandse exporteurs hebben volstaan
met Duitse afnemers in de nabijheid van de
grens. Schertsend zou men kunnen stellen,
dat Nederlandse exporteurs nog te vaak
denken dat exporteren naar Duitsland mo
gelijk is door met één tank diesel vanuit de
Randstad heen en weer te rijden. Voor het
Nederlandse exporterende bedrijfsleven
bevat de (handels)kaart van West-Duits-
land dan ook nog veel witte plekken, met
name in de noordelijke en zuidelijke gebie
den. Meer dan de helft van de uitvoer van
ons land naar de Bondsrepubliek gaat naar
de deelstaat Noord-Rijn-Westfalen
Deense exporteurs, die eveneens in de
aangrenzende gebieden sterk zijn verte
genwoordigd, maar voorts hogere markt
aandelen in verder afgelegen gebieden
hebben verworven. Desondanks is de ster
ke concentratie van onze export op NRW
niet van mogelijke gevaren ontbloot. Ten
opzichte van het noorden en zuiden heeft
Noord-Rijn-Westfalen in de jaren zeventig
een achterblijvende economische groei te
zien gegeven. De opkomst van sterk tech
nologisch gevarieerde bedrijfstakken
(elektrotechniek, automobiel, chemie)
heeft een zekere verschuiving van het eco
nomische zwaartepunt van NRW naar de
zuidelijke en noordelijke deelstaten te
weeg gebracht. Dit wordt niet alleen door
het produktievolume maar ook door het in-
De spreiding van de Nederlandse export naar de Bondsrepubliek versus de
spreiding van het bruto-binnenlands produkt, 1970-1979 (in a)
Noorden b)
NRW c)
Zuiden d)
exporten
bbp
exporten bbp
exporten bbp
1970
22,4
23,7
47,5 28,6
28,0 47,7
1975
20,0
23,6
52,3 28,3
26,3 48,2
1979
18,0
23,4
52,4 27,5
27,9 49,1
Bron: Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR): 'Onder invloed van Duitsland' (p. 33)
a) de totalen komen niet op 100 uit, omdat niet alle posten zijn toe te delen aan de deel -
staten
b) noorden: Hamburg, Bremen, Berlijn, Sleeswijk-Holstein en Nedersaksen
c) NRW Noord-Rijn-Westfalen
d) zuiden: Hessen, Rijnland-Palts, Saarland, Baden-Württemberg en Beieren
