Geld- en kapitaalmarkt
38
Nadat eerder dit jaar mede onder invloed van het krappe
monetaire beleid het inflatietempo in de Verenigde Staten
was afgenomen tot zo'n 7 op jaarbasis, is sinds juli ein
delijk ook sprake van een daling van de Amerikaanse ren
te. De vrees van veel marktpartijen dat de inflatie slechts
tijdelijk op een lager niveau lag en de geldgroei in juli tradi
tiegetrouw zeer omvangrijk zou zijn met alle nadelige ge
volgen van dien voor het monetaire beleid en de rente,
bleek ongegrond. De geldgroei bleef zich binnen de daar
toe door de Federal Reserve Board gestelde grenzen be
wegen, zodat niets een voorzichtige versoepeling van het
monetaire beleid en een daling van de Amerikaanse rente
in de weg stond. Ook het aanvaarden door het Congres
van belastingvoorstellen, die het financieringstekort van
de overheid zullen verminderen, gaf een verdere impuls tot
renteverlaging.
In iets meer dan een maand tijd voerde de Federal Reserve
Board een viertal discontowijzigingen van telkens V2
door, waardoor eind augustus een officiële rente van 1 0%
gold. Door de commerciële banken werd in augustus de
zogenoemde prime rate geleidelijk teruggebracht van
1 5'/2 %a 16% aan het begin tot 1 3V6 %aan het eind van
de maand. De eurodollartarieven, die in juli al met ruim
21/! waren gedaald, daalden aanvankelijk nog eens zo'n
2%, waarna aan het eind van de maand een opwaartse
reactie van ongeveer 1 tot een niveau van 11 Vi op
trad. De eurodepositotarieven voor guldens en Duitse
marken, die in juli nagenoeg onveranderd waren gebleven,
daalden in augustus met ongeveer 1 Een en ander had
tot gevolg dat het rente-écart tussen eurodollars enerzijds
en euromarken en euroguldens anderzijds, dat maanden
lang zo'n 6 a 7 had belopen, binnen enkele weken werd
teruggebracht tot circa 2%.
In de eerste helft van augustus deed zich het opmerkelijke
verschijnsel voor dat een dalende Amerikaanse rente sa
men ging met een stijgende of hoog blijvende dollarkoers.
Dit weerhield sommige Westeuropese landen er aanvan
kelijk van het Amerikaanse rentevoorbeeld te volgen. Dit
gold met name voor West-Duitsland en Nederland, wier
munten behalve ten opzichte van de dollar, ook in EMS-
verband een zwakke posïtie innamen. Toen de rentedaling
in de Verenigde Staten bleef aanhouden en de dollar uit
eindelijk toch zijn opmars moest staken, kon ook aan deze
zijde van de oceaan steeds nadrukkelijker aan een verla
ging van de (officiële) tarieven worden gedacht.
Op 26 augustus werden, in wat de Duitsers zo treffend een
'Konzertierte Aktion' noemen, de officiële tarieven in
West-Duitsland, Zwitserland en Nederland aangepast aan
de inmiddels gedaalde geldmarkttarieven. Wat Nederland
betreft werden de officiële tarieven over de gehele linie
met een vol procent verlaagd, waarmee het promessedis
conto op 8 de voorschotrente op 7 V2 en het wissel
disconto op 7% kwam.
De binnenlandse geldmarkt kende in augustus tekorten
die de f 6 miljard veelal te boven gingen. Een uiterst op
merkelijke ontwikkeling vertoonde het schatkistsaldo, dat
medio augustus niet minder dan f 5,4 miljard beliep. En
dat in een periode waarin normaal gesproken een beroep
op het financieringsarrangement bij De Nederlandsche
Bank onontbeerlijk is.
Voor de dekking van dergelijke omvangrijke geldmarktte
korten was het tot en met 1 8 augustus geldende contin
gent van f 3,4 miljard niet voldoende. Ten einde te voorko
men, dat de geldmarkttarieven zouden gaan oplopen, ver
leende De Nederlandsche Bank de markt vanaf begin au
gustus tijdelijke steun in de vorm van speciale beleningen
en dollarswaps tegen een rente van om en nabij 9%. Dat
ook de banken en De Nederlandsche Bank enigszins ver
rast werden door de ontwikkeling van het geldmarkttekort
rond het einde van de contingentsperiode blijkt uit het feit,
dat verschillende speciale beleningen en dollarswaps el
kaar (deels) overlapten.
Drs. G. Zwaan
Algemeen Economisch
Onderzoek
Op 1 6 augustus bereikte het bedrag aan tijdelijke markt-
steun een hoogtepunt. Via twee speciale beleningen en
twee dollarswaps beliep de steun die dag niet minder dan
f7,3 miljard.
Nadat het contingent voor de komende drie maanden was
vastgesteld op f 4,5 miljard (inclusief een toegestane
maximale overschrijding van ruim f 1 miljard), kon de
marktsteun geleidelijk worden verminderd, te meer ook
daar de geldmarkttekorten daalden.
De kapitaalmarktrente is na een aanvankelijke lichte stij
ging in augustus met ongeveer V2 gedaald. Op de
maandultimo wees de middellange rentewijzer een niveau
van 9,9 aan. Ook op de onderhandse markt is de rente
gedaald.
Op de emissiemarkt kon worden ingeschreven op obliga
tieleningen van achtereenvolgens de Asian Development
Bank, de Wereldbank en de Amro Bank. Van deze lenin
gen, die allemaal een couponrente van 11 hadden, mis
lukte alleen de eerste. De achtste Staatslening van dit jaar,
met een couponrente van 10% en een gemiddelde loop
tijd van 8 jaar, verliep redelijk succesvol. Tegen een uitgif-
tekoers van 100,5%, hetgeen een effectief rendement
van 9,9% betekende, werd een bedrag van f 1,1 miljard
gecontracteerd. De opbrengst was duidelijk minder dan
het gemiddelde van de voorgaande zeven leningen (f 1,7
miljard).
Waarschijnlijk had de minister van financiën liever wat
meer uit de markt gehaald, nu het financieringstekort van
het Rijk naar het schijnt al is opgelopen tot zo'n slordige
f 30 miljard. Dit betekent dat, rekening houdend met
aflossingen van f 4 miljard en een maximaal toegestane
monetaire financiering van f 1 '/2 miljard, een bedrag van
niet minder dan f 3272 miljard op de kapitaalmarkt moet
worden gedekt. Via de voorinschrijfrekening van het ABP
weet de minister zich dit jaar verzekerd van f4 miljard; de
resterende f 28V2 miljard moet op de onderhandse en
openbare markt worden gecontracteerd. Bekend is dat het
beroep op de onderhandse markt enigszins achterblijft bij
vorig jaar (opbrengst toen: f 7,8 miljard). Dit zou beteke
nen, dat via de openbare Staatsleningen zo'n f 21 miljard
uit de markt zou moeten worden gehaald. Tot nu toe is
daarvan f 14,2 miljard gerealiseerd, zodat voor de reste
rende drie of maximaal vier Staatsleningen zo'n kleine f 7
miljard resteert.
