Het recht: een mangel of een middel?
Het is zijn taak en van de organisaties die
als de spreekbuis van zijn belangen optre
den, om er op te wijzen in welke toestand
de motor verkeert. Zij zullen er met klem
voor moeten pleiten, bijvoorbeeld indien
de motor aan een goede onderhoudsbeurt
toe is, dat bepaalde onderdelen worden
vernieuwd of dat een krachtiger brandstof
wordt gebruikt. In het huidige bestel met
pressiegroepen die voor hun belangen op
komen, zullen ook de ondernemers als
groep actief moeten zijn. Anders bestaat
het grote gevaar dat de balans doorslaat
naar een zijde, waar zij zich niet bevinden.
En dat mag niet gebeuren. De ondernemer
is deelgenoot in de maatschappelijke pro
cessen, welke uiteindelijk leiden tot be
paalde politieke keuzen. Ten einde te be
vorderen dat in het bereikte resultaat - de
wetgeving - de visie van de ondernemer
ook weerklinkt, doet hij er goed aan op
wakkere wijze te participeren in de maat
schappelijke processen. In de sociale
rechtsstaat heeft de ondernemer zijn vol
strekte autonomie - het recht om zijn za
ken helemaal zelf te regelen - prijsgege
ven. Dit betekent echter niet een omkering
van alle waarden, zodat hij van meester de
slaaf is geworden, die zich alles maar moet
laten welgevallen. Het recht van medezeg
genschap komt evenzeer aan de onderne-
mertoe: in gezamenlijke verantwoordelijk
heid kiezen voor handhaving van de
rechtsstaat.
Brede maatschappelijke discussie
Wat zou nu het antwoord van de onderne
mer kunnen zijn op het steeds ingewikkel
der wordende recht? Voorop dient gesteld
te worden, dat het besef moet doordrin
gen, dat wettelijke regelingen geen doel op
zichzelf zijn. Het zijn middelen om bepaal
de beleidsdoelstellingen te verwerkelijken.
Als de ondernemer zich gemangeld voelt
door het recht, kijkt hij niet naar het terrein
dat achter het recht verscholen ligt. Voor
dit terrein moet hij echter wel aandacht
hebben. Hij moet open oog hebben voorde
ontwikkelingen in de maatschappij. Een
maatschappijkritische instelling is op zijn
plaats. Waar een ontwikkeling gaande is,
die zich afwendt van gerechtvaardigde
verlangens van de ondernemer, zal hij zijn
stem moeten verheffen. Dat behoort tot de
regels van het democratische spel.
Niet te ontkennen valt dat er in bepaalde
gelederen van de maatschappij een opvat
ting heerst, welke de ondernemer als zon
debok afschildert. De reactie hierop moet
zijn, dat hij meer public relations bedrijft.
Ondernemen moet door de samenleving
als zeer positief worden ervaren. Gelukkig
zijn er in deze tijd van lage economische
bedrijvigheid en hoge werkloosheid duide
lijke tekenen, welke wijze op een groeiende
positieve instelling ten opzichte van het
ondernemerschap. De werknemers wor
den steeds meer bereid gevonden om een
stap terug te doen, de overheid is doende
nieuwe belastingfaciliteiten voor onderne
mers en andere maatregelen om het on
dernemen te bevorderen te creëren. De on
dernemer kan dit positieve proces bespoe
digen door een brede maatschappelijke
discussie op gang te brengen over het on
dernemerschap in Nederland. En daarvoor
hoeft geen overheidsgeld uit de werkgele-
genheidspot ter beschikking te komen,
hoewel het directe gevolg ongetwijfeld een
stimulering van de werkgelegenheid zou
zijn. Het rendement op de investering in de
genoemde maatschappelijke discussie
kan aanleiding geven tot extra dividend,
ten laste van de post'reserve' en in de vorm
van een groter vertrouwen, uit te keren aan
de overheid.
Aan dit artikel ligt ten grondslag de VNO-nota:
Veranderingen in de juridische bemoeienissen
met het bedrijfsleven, 1981.
