met verlies van arbeidsplaatsen, is dan de
enige oplossing die op korte termijn weer
lucht geeft. We moeten concluderen, dat
de situatie voor het midden- en kleinbedrijf
niet rooskleurig is.
Niet in de blinde tasten
Voor veel bedrijven is de speelruimte der
mate klein geworden, dat de vraag 'hoe het
huidige conjunctuurdal door te komen'
zeer actueel geworden is. Voor het ant
woord op die vraag heeft de ondernemer
behoefte aan praktisch advies ter directe
oplossing van zijn problemen. Deze pro
blemen, die om vaak ingrijpende oplossin
gen vragen, behoren immers niet tot zijn
dagelijks werk. Het is daarom niet verwon
derlijk dat de vraag naar externe advies-
steun toeneemt. Op deze steun wordt
ook dikwijls aangedrongen door accoun
tant, commissaris of bankier. Zij zien in, dat
trends steeds moeilijker zijn door te trek
ken, dat het maken van prognoses steeds
moeilijker is en dat cijfers niet alles over
een onderneming kunnen zeggen (jaar
stukken geven aan wat er gebeurd is).
In de huidige situatie kan vooral de externe
adviseur de ondernemer van dienst zijn,
omdat:
de adviseur specifieke ervaring heeft in
het begeleiden van ondernemingen in
probleemsituaties:
de adviseur bij het bedrijf een schat aan
ervaringen in zeer veel andere sectoren
inbrengt;
deze in de regel niet wordt gehinderd
door bedrijfsblindheid. Hij wordt niet
gehinderd door in het bedrijf heersende
gewoonten en vooroordelen en kan der
halve de problematiek objectief te lijf
gaan.
Om adviessteun voor kleine en middelgro
te ondernemingen meer toegankelijk te
maken, dat wil zeggen beperkte kosten,
praktisch van opzet en directe resultaten,
heeft een aantal adviesinstanties stan-
daardsystematieken ontwikkeld waarmee
de bedrijven kunnen worden doorgelicht.
Deze zijn onder verschillende benamingen
bekend, zoals systematische knelpuntana
lyse, bedrijfsdiagnose en conditieonder-
zoek.
Om een indruk te geven hoe een dergelijk
onderzoek verloopt, zal het conditieonder-
zoek onderstaand in kort bestek worden
uitgewerkt.
Hoe gaat dat?
Het conditieonderzoek geeft aan in welke
conditie (toestand) een bedrijf zich bevindt
en welke condities (voorwaarden) mede de
toekomstmogelijkheden van het bedrijf
bepalen.
Het is zo opgezet, dat het aan de in deze
tijd te stellen eisen voldoet, te weten:
goede beschikbaarheid voor middel
grote en kleine ondernemingen;
heden en nabije toekomst worden in be
schouwing genomen;
het werkt met concrete begrippen;
door de beperkte omvang kunnen de
kosten van een onderzoek laag worden
gehouden;
er worden conclusies getrokken en op
basis daarvan aanbevelingen gedaan,
waarbij duidelijk de richting van oplos
singen aangegeven wordt.
Hoe verloopt nu zo'n onderzoek?
Informatie wordt verzameld op basis van
gesprekken in de onderneming, een draai
boek voor bedrijfsinformatie, branchege-
gevens en de ervaring van de adviseur. In
terne en externe factoren komen daarbij
gelijkelijk aan bod. Gekeken wordt achter
eenvolgens naar de commerciële, de ren-
dements- en de financiële positie van een
bedrijf en de perspectieven daarvoor.
Daarna wordt gekeken naar de kwaliteiten
van respectievelijk de organisatie, de pro-
duktie en het management. Dit alles moet
inzicht geven in de huidige situatie en de
nabije toekomst van een bedrijf. Hierna
worden concrete aanbevelingen gedaan
met betrekking tot de te nemen maatrege
len om sterkten beter te benutten en zwak
ten op te heffen.
Het beste kan dit worden toegelicht met
een voorbeeld uit de praktijk. Een middel
groot produktiebedrijf in de levensmidde
lensector denkt over het bouwen van een
geheel nieuwe fabriek. Tot nu toe vond
produktie plaats in twee, enkele kilometers
van elkaar verwijderde, bedrijfspanden.
Mede op aandrang van de bankier, die
moest financieren, besloot de ondernemer
een onderzoek te laten verrichten. Uit het
onderzoek kwam duidelijk naar voren, dat
voor verdere groei niet het gebouw in eer
ste instantie de bottle-neck zou worden,
maar veel meer de outillage en de marke
ting. De ondernemer besloot daarop zijn
leencapaciteit te benutten voor het instal
leren van een nieuwe produktielijn in het
bestaande gebouw en tevens te investeren
in ontwikkelingen van nieuwe produkten
en markten. Over een jaar of twee zal de
onderneming pas toe zijn aan hervestiging.
Voorkomen nog beter dan genezen
Onderzoeken als het conditie-onderzoek
zijn zeker niet alleen bedoeld voor slecht
renderende ondernemingen. Ervan uit
gaande, dat de kiem voor slechtere tijden
gelegd wordt in goede tijden, kan een on
derzoek juist toekomstige knelpunten pre
ventief signaleren. Het is daarom zo jam
mer dat adviseurs pas te hulp worden ge
roepen als de continuïteit van de onderne
ming acuut in het geding is; als de liquidi
teitspositie problematisch wordt. Teruglo
pende marges en omzetten, een groeiende
voorraadpositie, die een teruglopend ren
dement tot gevolg hebben, kunnen veel
eerder gesignaleerd worden. Een goede
systematiek signaleert die teruggang pre
ventief.
Wij zouden daarom het liefst zien, dat ge
komen wordt tot een regelmatige bedrijfs-
doorlichting. Elk jaar wordt bij een onder
neming gekeken naar de prestaties in de
afgelopen periode d.m.v. het jaarverslag.
Het zou aan te bevelen zijn zo'n verslag
eenmaal in de twee jaar uit te brengen.
Daarbij moet niet alleen teruggeblikt wor
den, maar ook vooruit. Wat gebeurd is, is
belangrijk, maar wat gaat gebeuren is nog
veel belangrijker. Het is volkomen normaal
geworden, dat mensen regelmatig naar de
tandarts gaan. Dit geeft de arts meer mo
gelijkheden in zijn handelen. Hij kan pre
ventief werken, hij kan adviseren omtrent
onderhoud van het gebit, hij kan patiënten
alternatieven aangeven, wat in een acute
pijnsituatie niet meer mogelijk is. Dan is hij
vaak genoodzaakt hard in te grijpen, te bo
ren en zelfs te trekken. In een onderneming
betekent dit vaak ontslagen en desinveste
ren, waar bij tijdig signaleren van knelpun
ten het zoeken naar nieuwe produkten en
markten mogelijk was geweest.
Een voorbeeld van preventief adviseren
vond plaats bij een producent van winkel
inrichtingen. De onderneming was sterk
afhankelijk van één afnemer (ca. 70% van
de omzet), die nog steeds groeide, waar
door de kwetsbaarheid alleen maar toe
nam.
Door het inventariseren van vooral de
sterktes van de onderneming, werd gecon
cludeerd dat men in staat moest zijn om op
basis van de opgebouwde know-how een
eigen standaardsysteem op te zetten.
Dit is gebeurd, met als resultaat een even
wichtiger verdeling van de omzet. Achteraf
blijkt de grootafnemer, in verband met te
ruglopende omzetten, zijn investeringen
drastisch te moeten beperken. Was de
kwetsbaarheid op het oude peil gebleven,
dan had men nu zekerfors in de problemen
gezeten.
In het vorenstaande hebben we willen aan
geven dat diverse adviesinstanties goed
uitgerust zijn voor het adviseren in crisissi
tuaties, maar dat preventief adviseren veel
moeilijkheden kan voorkomen, nuttiger is
en dat de maatregelen daarbij vaak minder
ingrijpend zijn.
