x*
v'/
Schaalvergroting melkveehouderij
deze grafiek een plaats te geven in de Ra-
bobankstand op de in januari gehouden
Landbouw-RAI 1982. Dat de afbeelding
daar ook niet onopgemerkt bleef, blijkt wel
uit het feit dat zij hierna ook onderdeel
mocht uitmaken van de fototentoonstel
ling 'Schaalvergroting in landbouw en vis
serij', gehouden van 30 januari tot 1 8 april
in het Rijksmuseum.
Toch is dat niet de enige reden tot moder
nisering. Immers, wanneer de industrie
toepassing van technische mogelijkheden
aanbiedt die een arbeidsverlichtend en/of
inkomensverbeterend effect hebben, dan
zal de boer/ondernemer in principe tot
aanschaf overgaan. Dat deed hij niet alleen
na 1950, maar ook reeds ver daarvoor.
Denkalleen maar aan de vervanging van de
zeis door de grasmaaimachine. Na de
Tweede Wereldoorlog zijn de technische
ontwikkelingen in een versneld tempo ge
komen en daarmee ook de modernise-
rings- en schaalvergrotingsmogelijkhe
den.
De daaruit resulterende kostprijsverlaging
van de melk en structurele overschotten op
de zuivelmarkt hebben geleid tot krappe
verhogingen van de interventieprijzen voor
zuivelprodukten in de Europese Gemeen
schap. Voor de melkveehouders beteken
de een en ander de noodzaak om over te
gaan tot verdere efficiencyverbetering en
derhalve een stimulans om verder te mo
derniseren. Daarbij komt dat, hoe goed de
agrariërs in nationaal en internationaal ver
band ook zijn georganiseerd, zij toch el-
kaars concurrenten zijn als het om het
overleven van het bedrijf gaat. Nationaal
probeert ieder land een zo goed mogelijke
concurrentiepositie op te bouwen. Ons
land is daar goed in geslaagd met behulp
van onder andere stimuleringsmaatrege
len, zoals de rentesubsidie. En de krediet
mogelijkheden voor de landbouw in ons
land, die tot de beste van de gehele EG be
horen, hebben hieraan evenzeer bijgedra
gen.
De problematiek van de kleinere
bedrijven
Ook in eigen land zijn de boeren - wellicht
onbewust - eikaars concurrenten. Iedere
boer zal trachten zijn eigen bedrijf in stand
te houden. Van de technische ontwikkelin
gen zullen de grotere bedrijven het beste
kunnen profiteren, wat betekent dat de po
sitie van de kleinere bedrijven elk jaar weer
moeilijker wordt. Immers, het prijsbeleid
van de EG is afgestemd op de gemiddelde
kostenstijging, zodat bedrijven die minder
mogelijkheid hebben tot modernisering,
ieder jaar opnieuw met een ongunstiger
kostprijs geconfronteerd worden. De pro
blematiek van de kleine bedrijven is, zoals
door de jaren heen bleek, niet een tijdelijk
verschijnsel, maar duurt voort zolang van
modernisering en schaalvergroting in de
sector sprake is. Dit geldt zeker in de melk
veehouderij, waar grond door schaarste de
beperkende produktiefactor is. Schaalver
groting voor de een betekent schaalver
kleining (relatief bezien) voor de ander.
Wanneer de situatie van nu wordt vergele
ken met 1 970, dan is het aantal landbouw
bedrijven al met een kwart verminderd en
het aantal melkveehouderijen - ook door
de toegenomen specialisatie - met bijna
de helft.
Landbouworganisaties en overheid lijken
voor veel van de kleine bedrijven weinig
meer te kunnen dan de gang naar bedrijfs
beëindiging zo goed mogelijk te begelei
den.
Manuren per koe per jaar
340
300-
Algemeen werk
Sloten/greppels handwerk
Ontwikkeling van de arbeidsbehoefte
onder invloed van de techniek
260 -
Gescheiden mest gier
Paard etractie/handwerk
*£^3» T rekker
220-
Grondhooi, oppers
Paardetractie
180-
Hooipersen
Ruiteren
Zf.
140 -
Trekker
Ventilatiehooi
100 -
Handmelken
Machinaal melken Drijfmest
Machinaal namelken
60 -
Vereenvoudigd voeren Opraapwagen
Mechanische mestafvoer Voorraadvoedering
20 -
Grupstal
i
Drijfmest Blokkensnijder
Ligboxenstal met roosters Bedrijfs-
Visgraatmelkstal en tankmelken computer
i i l
1940 1950 1960 1970 1980 Jaar
