36
Mutaties in de betalingsposi
ties en internationale bank
kredieten (in miljarden
US
dollars)
Uitstaand obligo op niet-
olieproducerende ontwikke
lingslanden (als percentage
van de totale buitenlandse
activa)
Links: de Russische re
volutie leidde tot een
doorhaling van de bui
tenlandse schuld door
het nieuwe regime.
Onder: De olielanden
plaatsen hun over
schotten voor een be
langrijk deel bij de in
ternationale banken die
moeten zorgen voor
'hersluizing' van deze
gelden naar de tekort-
landen.
Landenrisico's en landenlimieten
ling van de buitenlandse schuld door het
nieuwe regime.
Hoewel dus geen nieuw fenomeen, toch
kreeg het landenrisico als zodanig in de
loop van onze jaren zeventig meer aan
dacht bij het uitzettingenbeleid van de
banken. Om dit laatste te kunnen verklaren,
moet even worden teruggegaan naar het
tijdstip van de eerste olieprijsschok van
1973.
Recycling
Als gevolg van de olieprijsverhogingen in
het afgelopen decennium traden aanzien
lijke betalingsbalansonevenwichtigheden
op. De groep van olie-exporterende landen
registreerde aanzienlijke overschotten op
de betalingsbalans, met als spiegelbeeld
tekorten voor de rest van de wereld, welke
met name geconcentreerd waren bij de
niet-olieproducerende ontwikkelingslan
den.
Aangezien de olie-exporterende landen
deze overschotten voor een belangrijk deel
plaatsten bij het internationale bankwezen
in de vorm van deposito's, kregen de ban
ken tot taak zorg te dragen voor de 'herslui
zing' van deze gelden naar de tekortlan-
den. Dit proces kreeg als internationale be
naming 'recycling' mee.
Een uitvloeisel van dit proces was een ster
ke groei van de internationale kredietverle
ning door banken. Zo stegen de vorderin
gen van het internationale bankwezen op
het buitenland in de periode 1974-1980
met 600 miljard tot 800 miljard, waar
van bijna een derde naarde niet-olieprodu
cerende ontwikkelingslanden ging (tabel
1).
Schuldenherstructurering
De sterk verslechterde betalingsbalanspo
sities gaven in verschillende gevallen aan
leiding tot problemen. Het aantal landen
met betalingsachterstanden ten opzichte
van het buitenland nam toe van 13 eind
1 975 tot 26 eind 1 980. Het totaal van de
ze nog niet geherstructureerde betalings
achterstanden beliep eind 1 980 bijna 7
miljard. In dezelfde periode was ook sprake
van een toename van het aantal herfinan
cieringsarrangementen. In de jaren 1 974-
1 980 vond 1 6 maal een herstructurering
Tabel 1
1974-1980
1 Lopende rekening
betalingsbalans
- geïndustrialiseerde
landen
- 28
- olie-exporterende
landen
358
- niet-olieproducerende
ontwikkelingslanden
- 321
2 Internationale
bankkredieten
613
waarvan aan niet-olie
producerende ontwikkelings
landen
183
Bron: IMF
Tabel 2
eind 1980
Amerikaanse banken 22
Franse banken 17
Engelse banken 1 7
Duitse banken 14
Nederlandse banken 8
Bron: Amex Bank Review
van buitenlandse schulden plaats, waarbij
9 verschillende landen waren betrokken,
voor een totaalbedrag van bijna 9 mil
jard. Het betrof hier in alle gevallen niet-
olieproducerende ontwikkelingslanden.
Overigens is het aandeel van de kredietver
lening door Nederlandse banken aan ont
wikkelingslanden in verhouding tot het to
tale buitenlandse bedrijf bij een internatio
nale vergelijking aan de lage kant (tabel 2).
Bij de herstructurering van buitenlandse
schulden is het noodzakelijk een onder
scheid te maken tussen enerzijds door bui
tenlandse overheden verstrekte kredieten
of gegarandeerde schulden (garanties op
exportkredieten) en anderzijds commer
ciële bankschulden. De herstructurering
