éA
Landenrisico's en
landenlimieten
Soms komen we in de krant
artikelen tegen over landen
die hun
betalingsverplichtingen aan
het buitenland niet langer
kunnen of willen voldoen.
Ook in het afgelopen jaar
kwamen enkele landen als
gevolg van een dergelijk
handelen in de publiciteit,
waarbij vooral de
ontwikkeling in de Oostblok
landen Polen en Roemenië
sterk de aandacht trok. In dit
artikel zal nader worden
ingegaan op de wijze
waarop de banken trachten
deze risico's in hun
buitenlands bedrijf te
overzien en bij hun
uitzettingenbeleid te
verdisconteren.
Bij uitzettingen in het buitenland kan voor de banken een aan
vullend risico optreden dat bij het binnenlandse kredietbedrijf
afwezig is, het zogenaamde landenrisico. Daaronder wordt hier
begrepen het risico, dat debiteuren in een bepaald land als ge
volg van overheidsmaatregelen niet in staat zijn hun verplich
tingen jegens buitenlandse crediteuren te voldoen. Onder het
landenrisico vallen dan ook in principe alle op debiteuren in een
bepaald land uitstaande vorderingen. Het kan in de praktijk
twee vormen aannemen.
Drs. J. M. Hannaart
Hoofd activiteit
Internationaal
Onderzoek
Enerzijds is sprake van een zogenaamd
economisch transferrisico (overboekingsri
sico), indien de economische ontwikkeling
in een land tot een dusdanige verslechte
ring van de betalingsbalanspositie heeft
geleid, dat het land niet meer over de beno
digde buitenlandse deviezen beschikt om
de aflossing en in sommige gevallen zelfs
de rente op de buitenlandse schuld te vol
doen. In de meeste gevallen geeft een der
gelijke ontwikkeling aanleiding tot her
structurering van de buitenlandse schuld,
waarbij de aflossingsverplichting (even
tueel vermeerderd met de niet betaalde
rente) naar een later tijdstip wordt ver
schoven. Recente voorbeelden hiervan zijn
onder meer de herstructurering van de bui
tenlandse schuld van Turkije en van Polen.
Op de wijze waarop deze herstructurerin
gen plaatsvinden zal hieronder nog nader
worden ingegaan.
Daarnaast kan sprake zijn van een politiek
transferrisico (overboekingsrisico) indien,
bijvoorbeeld als gevolg van een revolutio
naire omwenteling van de bestaande
rechtsorde, in het verleden aangegane ver
plichtingen jegens het buitenland door de
regering van dat land niet langer erkend
worden. Met name sinds de gebeurtenis
sen in Iran heeft het politieke transferrisico
bij de beoordeling van de kredietwaardig
heid van een land aan gewicht gewonnen
Overigens is het landenrisico geen nieuw
verschijnsel voor het bankwezen. Reeds in
de veertiende eeuw ondervonden de Ita
liaanse bankiers de gevolgen van het niet
nakomen van zijn verplichtingen door de
toenmalige Engelse koning. In de vorige
eeuw nog werden de Verenigde Staten als
een onbetrouwbaar ontwikkelingsland met
een groot landenrisico beschouwd: de be
talingsmoraliteit was slecht en het sociale
klimaat instabiel; met name toen verschil
lende staten hun verplichtingen niet langer
konden nakomen, daalde de kredietwaar
digheid van de Verenigde Staten aanzien
lijk. In het begin van deze eeuw leidde de
revolutie in de Sowjet Unie tot een doorha-
