Het Nationaal Betalingscircuit
Het zal zo'n 5 jaar geleden zijn dat onze oud-voorzitter van de hoofddirectie, dr. A. J.
Verhage, de voorpagina's van de kranten haalde met de kop 'Rabobank wil Natio
naal Betalingscircuit'. De achtergrond was destijds dat hij erop wilde wijzen dat er
een verspilling van tijd en geld ontstaat omdat de betalingscircuits van banken en
Postcheque- en Girodienst niet op elkaar aansluiten.
Niet lang daarna formuleerde de toenmalige minister van Financiën, dr. W. F. Duisen-
berg, een opdracht aan banken en PCGD om de mogelijkheden te bestuderen voor
een Nationaal Betalingscircuit.
Daarbij stond hem in het bijzonder de vraag voor ogen, op welke wijze de verschillen
de circuits van banken en PCGD op elkaar konden worden aangesloten. Sindsdien
zijn vele studies verricht. De eerste had betrekking op het koppelen van de bestaan
de systemen van banken en PCGD. Er kwam bij die studie een tiental vormen uit de
bus die achtereenvolgens werden verworpen, omdat ze niet uitgingen van nieuwe
technieken, die een modern Nationaal Betalingscircuit moeten bepalen. De door
braak ontstond toen een concept werd aangeboden, op basis waarvan computersy
stemen van banken en PCGD met elkaar zouden kunnen 'praten'. Het medium waar
van gebruik zou worden gemaakt betrof een nieuw datanet, ontwikkeld door de PTT,
speciaal bedoeld voor communicatie tussen computers.
Dit concept, in de wandelgangen bekend als het 'plaatje van Leenman' en dat hierbij
wordt weergegeven, heeft centraal gestaan bij een daarna volgende studie over de
vraag of het inderdaad voor banken en PCGD technisch realiseerbaar was. Toen
bleek dat dit zo was werd opnieuw een studieronde ingesteld.
Een ronde die nu nog steeds loopt en waarin wordt nagegaan of het NBC, gebaseerd
op dit concept vanwege commerciële, strategische, sociale en organisatorische re
denen wel wenselijk is.
kunnen verkrijgen. Deze problematiek
geldt in het bijzonder voor de PCGD.
Deze instelling heeft zich immers nog niet
als bank kunnen ontwikkelen en loopt bij
een volledig open NBC de kans dat haar
cliënten alle betalingen via het Bankgiro
circuit gaan verrichten en daar ook de saldi
laten, zodat het PCGD circuit zou leeglo
pen. De PCGD heeft dan ook steeds als eis
gesteld, dat voorafgaand aan een Natio
naal Betalingscircuit, de Postbank eerst
een feit moet zijn en een zekere bedrijfs
economische omvang moet hebben, alvo
rens tot openstelling van de circuits kan
worden overgegaan.
Wanneer een Nationaal Betalingscircuit
een werkelijk nationaal karakter krijgt en
aan iedereen dezelfde mogelijkheden gaat
verschaffen, zowel aan zakelijke als parti
culiere cliënten, dan moet ook het kosten
patroon en daarmee het vergoedingenpa
troon, meer vormen en regelingen kennen.
Een gevolg van het NBC zou kunnen zijn
dat de computers die nu bij de Bankgiro
centrale staan en het betalingsverkeer tus
sen de banken afwikkelen in de toekomst
niet langer nodig zullen zijn. Maar dit
Wat is het NBC eigenlijk
Het NBC is een stelsel van afspraken tus
sen banken en PCGD om berichten in het
betalingsverkeer te kunnen uitwisselen.
In het 'plaatje van Leenman' kan men zien
dat wanneer een bericht van de ene naar de
andere bank wordt verzonden, dit alleen
door de andere bank kan worden begre
pen, als van tevoren is vastgesteld in welke
volgorde de gegevens zijn vermeld. Het be
tekent dat voor alle typen betalingen af
spraken moeten worden gemaakt om de
berichten waardoor deze betalingen wor
den gepresenteerd te kunnen uitwisselen
en daarmee de betalingen daadwerkelijk te
kunnen verrichten. Het is overigens duide
lijk dat, wanneer een betaling van de ene
naar de andere rekening binnen het circuit
van één bank, of binnen dat van de PCGD
blijft, deze transactie los staat van het Na
tionaal Betalingscircuit. Wel zullen banken
en PCGD zich moeite getroosten om ernaar
te streven dat de vorm, waarin binnen hun
circuits berichten tussen rekeningen wor
den uitgewisseld eveneens voldoen aan de
afspraken binnen het NBC. Strikt noodza
kelijk is dit echter niet.
Het is duidelijk, dat dit stelsel van afspra
ken, die alle een technisch karakter heb
ben, niet dé problematiek vormt die het
NBC bepaalt. De vele vormen van beta
lingsverkeer die wij kennen, hebben alle
verschillende consequenties voor cliënten
en deelnemende instellingen. Zo zal een
deelnemer aan het NBC die een groot ei
gen circuit heeft heel andere belangen
hebben dan een instelling die met een
open circuit werkt, waarbij betalingen vrij
wel steeds verlopen van de rekening van
een cliënt van die instelling naar die van
een cliënt van een andere instelling. Wan
neer het NBC-concept wordt gerealiseerd
zal het er voor de cliënt overigens op lijken,
alsof alle rekeningen waarnaar hij een be
taling overboekt bij één en dezelfde bank
instelling of PCGD zijn ondergebracht. De
mogelijkheden van het betalingsverkeer
worden identiek zowel bij banken, als
PCGD. Daaraan kunnen voor de deelne
mers aan het NBC problemen vastzitten.
Immers cliënten zouden om specifiek ban
caire redenen kunnen besluiten om hun
belangrijkste rekening over te brengen
naar een andere instelling, bij wie zij het
voordeel van de betalingsmogelijkheden
van hun oorspronkelijke bank immers ook
speelt pas een rol over vele, vele jaren. En
het wil ook helemaal niet zeggen dat daar
mee de hele werkgelegenheid bij de BGC
zal verdwijnen. Een van de zaken die nu
juist moeten worden onderzocht is de
vraag op welke wijze de taken van de BGC
kunnen worden voortgezet: óf bij de ban
ken, óf bij PCGD, óf in een nieuw te stichten
NBC-orgaan. Deze en andere gevolgen van
het NBC dienen goed te worden bestu
deerd.
Wat is daarbij nu de huidige situatie?
Huidige situatie
Op dit moment zijn de studies van een
commercieel-strategische werkgroep en
een sociale werkgroep afgesloten. Beide
groepen waren belast met vraagstukken
zoals hiervoor genoemd. Uit de resultaten
van deze studies komt naar voren dat één
circuit haalbaar lijkt. Weliswaar zullen de
vormen, die daarin worden gekozen in de
loop van de tijd veranderen. Bij een positief
besluit door de deelnemers en dat zijn dus
en de banken en de PCGD, zal steeds moe
ten worden nagegaan, welke soorten van
communicatie in het NBC zullen worden
ondergebracht.
