Geld- en
kapitaalmarkt
De situatie op de valutamarkt werd in de eerste maand van
het nieuwe jaar gekenmerkt door betrekkelijke rust en sta
biliteit. Als gevolg van tegenvallende cijfers over de groei
van de Amerikaanse geldhoeveelheid en daarmee ge
paard gaande hogere rentetarieven liep de koers van de
dollar enigszins op tot een niveau dat boven f 2,50 lag.
Enige tegendruk lijkt uit te gaan van het slinkende vertrou
wen in het budgettaire beleid van president Reagan, dat
steeds sterker in conflict komt met het krappe monetaire
beleid van de Federal Reserve Board. Binnen het EMS
neemt de gulden sinds medio januari de koppositie in, ter
wijl de Belgische frank al sinds december hekkesluiter is.
Van enige spanning binnen het EMS is dit jaar overigens
(nog) geen sprake geweest; daarvoor zijn de afwijkingen
ten opzichte van de spilkoersen te gering.
Dank zij de sterke positie van de gulden behoefde de Ne
derlandse geldmarktrente de opwaarts gerichte ontwik
keling in de Verenigde Staten niet te volgen. De geld
marktrente, gemeten aan het tarief voor 3-maands inter-
bancaire deposito's, bevond zich in de eerste weken van
januari steeds op een niveau van ongeveer 103A%. Begin
januari werd door het bankwezen overigens al een verdere
verlaging van de extra rente-opslag op kredieten in reke
ning-courant van V2 doorgevoerd, waarmee deze werd
teruggebracht tot V2°/o.
Vrij onverwacht kwam op 21 januari de mededeling van
De Nederlandsche Bank, dat zij haar officiële tarieven over
de gehele linie met een '/2%-punt had verlaagd. Dit ge
beurde vlak nadat bekend was geworden, dat in de Bonds
republiek het speciale beleningstarief voor de banken met
een V2 %-punt naar beneden was bijgesteld. In geldmarkt
kringen werd op dat moment een verlaging van de officiële
tarieven minder waarschijnlijk geacht, vooral in verband
met het feit dat door het bankwezen nog het instrument
van de extra rente-opslag werd gehanteerd. Een afschaf
fing van de opslag op de voorschotrente bij overschrijding
van het eerste contingent lag dan ook meer in de lijn der
verwachting. Onder invloed van de verlaging van de offi
ciële tarieven daalde de geldmarktrente in de tweede helft
van januari tot 1 0 Het geldmarkttekort is in de loop van
januari afgenomen. Stonden de banken op 4 januari nog
voor ruim f 7,5 miljard in het krijt bij De Nederlandsche
Bank, op 1 februari was dat nog f 5,7 miljard. Voor het
grootste gedeelte kan deze ontwikkeling verklaard worden
uit het afnemen van het tegoed van het Rijk bij De Neder
landsche Bank. Deze intering van het schatkistsaldo be
liep f 1,5 miljard en was binnen de maand zelfs zo groot,
dat een beroep op het financieringsarrangement bij De
Nederlandsche Bank ter grootte van f 0,2 miljard noodza
kelijk was. Van de inkrimping van de bankbiljettencircula-
tie ging een geldmarktverruimend effect (van per saldo
f 0,4 miljard) uit.
De tijdelijke steun, die De Nederlandsche Bank in de vorm
Drs. G. Zwaan
van speciale beleningen aan de geldmarktpartijen verleen
de en die rond de jaarwisseling zelfs f 4,7 miljard beliep,
kon in de loop van de maand aanvankelijk worden terug
gebracht tot f 2,6 miljard en vervolgens zelfs geheel ach
terwege worden gelaten. Het contingent, dat (inclusief het
toegestane beroep op de zogenaamde eerste overschrij
dingszone) f 5,5 miljard beloopt, is ruimschoots voldoen
de om de verwachte geldmarkttekorten tot het einde van
de contingentsperiode op 1 7 februari op te vangen. Uit
dien hoofde behoeft derhalve op korte termijn geen rente
stijging te worden verwacht.
Op 28 januari slaagde de Agent van het Ministerie van Fi
nanciën erin door middel van een tender op schatkistpa
pier een bedrag van f 722 miljoen te contracteren tegen
een rente van 10l5/i6%, hetgeen in verband met de half
jaarlijkse coupon neerkomt op een effectief rendement
van 11 '/4%.
De openbare kapitaalmarktrente, gemeten aan de CBS
middellange rentewijzer, bevond zich gedurende de gehe
le maand januari op een niveau van ongeveer 11,3%. De
tarieven op de onderhandse markt lagen steeds een fractie
onder het 1 2 %-niveau. De hypotheekrente is in de tweede
week van het jaar door de meeste banken en hypotheek
banken met enkele tienden van procentpunten verlaagd
en ligt thans bij de banken op een niveau van rond 12%.
Het jaar was nog geen twee weken oud, of de eerste
Staatslening van 1982 werd reeds aangekondigd. Cou
ponrente (1 1 '/2%) en looptijd (5 5 jaar) kwamen volledig
overeen met die van de decemberlening, waarvan het be
drag destijds inclusief de voorplaatsing bij het Algemeen
Burgerlijk Pensioenfonds werd vastgesteld op f 1,3 mil
jard. Ditmaal werd op een inschrijvingskoers van 100%
een bedrag van f 1,2 miljard toegewezen.
Naast de Staat traden in januari ook de Banque Francaise
du Commerce Extérieur, de Wereldbank en de Nederland
se Investeringsbank voor Ontwikkelingslanden als kapi
taalvrager op. Al deze emissies zijn succesvol verlopen.
Doordat de NlO-lening werd aangekondigd voordat de in
schrijving op de lening van de Wereldbank had plaatsge
vonden, was het systeem van 'dakpansgewijze emissies'
weer even actueel. Dit systeem duidt er gewoonlijk op dat
een groot aantal kapitaalvragers in de wachtkamer bij De
Nederlandsche Bank heeft plaatsgenomen.
