Doeleinden
van he
Op 1 januari heeft zich een
wisseling van de wacht
voltrokken bij De
Nederiandsche Bank (DNB).
Dr. Zijlstra, president van DNB,
nam afscheid van deze functie,
die hij jarenlang op zodanige
wijze heeft uitgeoefend dat hij
bij velen grote waardering
oogstte. Sinds medio 1967,
toen hij dr. Holtrop opvolgde,
heeft hij er de scepter
gezwaaid. Zoals bekend, staat
thans dr. Duisenberg aan het
roer. DNB voert vanuit haar
vestiging aan het
Amsterdamse Frederiksplein
het monetaire beleid in
Nederland. De laatste jaren is
dit vergezeld gegaan van
nagenoeg voortdurend
stijgende rentetarieven en
mede daardoor is het
monetaire beleid onmiskenbaar
meer in de aandacht komen te
staan. Daarbij is DNB niet van
kritiek verschoond gebleven.
Wat zijn de doeleinden van het
Nederlandse monetaire beleid
En welke instrumenten worden
aangewend om deze te
verwezenlijken In een tweetal
artikelen zullen
achtereenvolgens de
doeleinden en instrumenten
van de monetaire politiek in
Nederland worden besproken.
24
Drs. J. H. P. M.
van Lange
Algemeen Economisch
Onderzoek
De Nederiandsche Bank ze
telt aan het Amsterda
Frederiksplein.
Het monetaire beleid wordt voorbereid en uitgevoerd door de zogenaamde monetai
re autoriteiten; dat wil zeggen de minister van Financiën en DNB. Deze ministèren de
president van DNB voeren daartoe onder meer wekelijks overleg. Hoewel de minis
ter uiteindelijk verantwoordelijk is, wordt de uitvoering van de monetaire politiek in
de alledaagse praktijk verricht door DNB.
In dit artikel zullen de doelstellingen van het monetaire beleid centraal staan. Aller
eerst zullen daartoe de doeleinden van de economische politiek, waarvan de mone
taire politiek deel uitmaakt, worden geschetst. Van het monetaire beleid wordt ver
wacht dat een bijdrage wordt geleverd aan het streven deze doelen te verwezenlij
ken. Nadat de hoofdtaak van DNB is aangegeven, zal vervolgens op de meer specifie
ke doeleinden van de monetaire politiek worden ingegaan. Tot slot zullen enige con
clusies worden geformuleerd.
Doeleinden economische politiek
Door middel van de economische politiek
wordt getracht de economische ontwikke
ling zodanig te beïnvloeden, dat wenselij
ker waarden voor werkloosheid, inflatie,
betalingsbalans etc. resulteren, dan wan
neer men de economische ontwikkeling
volledig op haar beloop zou laten. De So
ciaal-Economische Raad (SER), een be
langrijk adviesorgaan van de regering,
heeft in de jaren vijftig de volgende doel
stellingen van de economische politiek ge
formuleerd:
volledige werkgelegenheid;
evenwichtige economische groei;
rechtvaardige inkomensverdeling;
evenwichtige betalingsbalans;
stabiel prijsniveau.
Door velen is in een later stadium het na
streven van een gezond leefmilieu wel als
zesde doelstelling aangemerkt.
Hoewel deze doelen op het eerste gezicht
wellicht duidelijk aangegeven wat (on
wenselijk is, moet toch worden vastgesteld
dat ze bij nader inzien niet zo concreet zijn.
Een ieder kan constateren dat er thans
geen sprake is van volledige werkgelegen
heid, maar wanneer is dat wel hetgeval?Er
is immers altijd een zeker aantal personen
werkloos, bijvoorbeeld als gevolg van ver
andering van werkkring. En moet niet al
leen naar volledige, maar ook naar vol
waardige werkgelegenheid worden ge
streefd? En wat is evenwichtige groei; of
wanneer noemen we de inkomensverde
ling rechtvaardig?
Zo kan men zich ook van de overige doelen
afvragen wat de exacte inhoud ervan is. De
doeleinden geven dus veeleer de na te stre
ven richting aan. Want het is uiteraard niet
voor discussie vatbaar, dat in de huidige si
tuatie het leefmilieu lang niet overal ge
zond is, dat de prijzen blijven stijgen en dat
de betalingsbalans onevenwichtig is. Maar
ook is het duidelijk dat er op de inkomens
verdeling nog wel wat kan worden aange
merkt, dat de economische groei niet altijd
evenwichtig plaatsvindt en dat de situatie
op de arbeidsmarkt als triest moet worden
gekarakteriseerd. Door middel van de eco
nomische politiek wil men dit beleid meer
in overeenstemming brengen met de aan
gegeven doelen. Of de beleidsmakers
daarin slagen, moet vooral binnen een
middellang termijnperspectief worden be
zien.
Als hoofdvormen van de economische po
litiek worden wel het inkomens- en prijs
beleid, het begrotingsbeleid alsmede het
monetaire beleid aangegeven. Met name
de regering, het parlement en de sociale
partners voeren de eerste twee uit. DNB
voert in de alledaagse praktijk het monetai
re beleid. Zij huldigt daarbij de opvatting
dat alle drie onderscheiden vormen van
economische politiek nodig zijn om de ge-
