Zwaar weer
Hoe staan we ervoor? Wat doen we?
Maar er was ook de toon, die de klank be
paalde. Daarin vond dat zorgelijke telkens
een bevrijdend contra-gewicht. Lardinois
is er immers niet de man naar om moeilijk
heden uit de weg te gaan. Hij tracht ze
nuchter en reëel onder ogen te zien, kij
kend naar mogelijkheden en beperkingen.
Dat liet hij ook aan onze eigen Rabobank-
organisatie zien. Goed, de omstandighe
den zijn moeilijker geworden, misschien
worden ze nog moeilijker, ...maar geen
moedeloosheid. Integendeel: door geza
menlijke aanpak zal het best lukken. We
kunnen de uitdaging van de toekomst wel
aan.
Deze toon valt gelukkig, hier en daar, ook
elders op te vangen. Lardinois bespeurt
hem, desgevraagd, ook al een ietsje in een
zekere verbetering van het ondernemers
klimaat. Hij vindt hem in rapporten, als van
de Commissie Wagner. Deze plaatsen
weer de noodzaak van het versterken van
de marktsector voorop. Terecht, want daar
ligt uiteindelijk het draagvlak van onze wel
vaartsstaat. Het besef dringt door dat een
verdere afkalving van het bedrijfsleven ge
stopt moet worden. Ondanks alle slechte
berichten, ook van de laatste tijd, zit het
bedrijfsleven minder in de verdediging. Het
begint een groter bewustzijn te demon
streren.
Zorgen, ja volop, maar de toon maakt de
muziek. Zo was het ook dit najaar, toen Lar
dinois op de Centrale Kringvergadering zijn
ernstige woorden sprak: 'Er is zwaar weer
op komst.Hoe bedoelde hij dat?
'Ik wilde daar overbrengen, dat de bankwe
reld thans, en eigenlijk al sinds 1 980, hoe
langer hoe meer te maken krijgt met de
malaise in het bedrijfsleven. Dat uit zich
mede in verliezen die ook banken te ver
werken krijgen. De huidige terugslag, met
name de ellende in deonroerend-goedsec-
tor, laat zijn sporen na. Niet alleen in de
bouw en de projectontwikkeling, maar ook
in de particuliere sector en het algemene
bedrijfsleven. Wij merken het als bank
meteen in de geringe toename van de kre
dietverlening. We hebben het ook anders
gemerkt: de uitkeringen uit hoofde van
interne regelingen inzake omslag van ver
liezen op debiteuren zijn dit jaar meer
dan verdrievoudigd!'
Van één hypotheekbank is algemeen be
kend, dat er nogal problemen zijn vanwege
hun activiteiten in de projectontwikkeling.
De Tilburgse Hypotheek Bank kwam in de
publiciteit daar deze bank nogal proble
men had bij de financiering van de handel
in onroerend goed. Die moeilijkheden van
de hypotheekbanken hebben wij gelukkig
nauwelijks en de Rabohypotheekbank he
lemaal niet. Om de goede naam van de Ne
derlandse pandbrievenmarkt in binnen- en
buitenland overeind te houden, zijn wij met
enkele andere instellingen de Westland-
Utrecht Hypotheekbank op dit punt te hulp
gekomen. De Tilburgse Hypotheek Bank is
op een wat andere manier door gezamen
lijke Hypotheekbanken geholpen. In no
vember is in Amsterdam surséance van be
taling verleend aan een kleine Zuidameri-
kaanse bank. Net als andere banken wor
den ook wij voor het eerst geconfronteerd
met een omslag ten behoeve van het ga
rantiefonds ingevolge de Wet Toezicht
Kredietwezen, waardoor de spaarders van
die buitenlandse bank hun spaarrekening
tot f 30 000,- zagen veilig gesteld. Ge
noeg om te constateren, dat 'zwaar weer'
toch wel merkbaar is.'
Op zwaar weer moet je voorbereid zijn: het
schip moet in goede conditie zijn. Is de Ra-
bobankorganisatie in dat opzicht goed toe
gerust? Lardinois denkt van wel.
'In de goede jaren '70 is, doordat we geen
winstuitkering kennen, veel aandacht aan
reservering gegeven en we hebben in die
tijd ook de voorziening voor bedrijfsrisico's
behoorlijk gespekt. Dank zij die maatrege
len hopen we nu een buffer te hebben,
waardoor we toch wel heel wat aan kun
nen. We hebben ook een nieuwe activiteit
ontplooid, de afdeling Begeleiding Bijzon
dere Kredieten, die de plaatselijke banken
ondersteunt bij het oplossen van debiteu
renproblemen, waar ze nu meer mee te
maken krijgen. Er zullen nog wel enkele re
gels bijgesteld moeten worden, maar het is
goed even te zeggen dat op dit terrein het
beleid van de plaatselijke bank niet door
Rabobank Nederland wordt opzij gescho
ven, daar de uiteindelijke verantwoorde
lijkheid blijft bij de plaatselijke banken.'
Wat kunnen we doen als leden of cliënten in
moeilijkheden zitten? Schuldsanering?
Schuldsanering zonder meer vindt h// een
heel gevaarlijke weg voor onze banken, ook
als coöperatieve organisatie.
'Wel kunnen we incidenteel een soort
steunregeling bieden. Maar dat moet dan
in een goed omschreven kader, volgens
een objectiet raamwerk gebeuren. Dat
hebben we ook gedaan, samen met de
overheid, op agrarisch gebied: het Gega
randeerd Bijzonder Bedrijfskrediet, dat
door anderen wel als zwemvestregeling
wordt betiteld. Het resultaat daarvan is be
vredigend. Maar het moet niet een soort
permanentie gaan worden. Voordat je er
erg in hebt, wordt het dan een normaal in
strument. En dat is nu juist de bedoeling
niet geweest. Dat neemt niet weg, dat we
best eens willen bekijken of zo'n incidente
le voorziening ook wel eens voor iets an
ders denkbaar is.' 'Ook Coveco is een voor
beeld van een geval waarin wij steun heb
ben gegeven. De hele Nederlandse var
kenshouderij zou een schok gekregen heb
ben als dit bedrijf te gronde was gegaan,
om nog maar te zwijgen over de 2500
mensen die er werkten. Nu kan iemand wel
zeggen, dat wat je voor zo'n groot bedrijf
doetje ook voor al die individuele bedrijven
moet doen, maar dan stel ik nuchter vast
dat een coöperatief bedrijf met 2500 men
sen in dit opzicht toch niet vergelijkbaar is
met een een- of tweemansbedrijf. Trou
wens ook in individuele gevallen wordt
door ons steeds ernstig getracht een ade
quate oplossing bij financiële moeilijkhe
den op te sporen.'
'Naast deze meer concrete voorbeelden
wijs ik op iets anders. In 1981 hebben wij
vrij grote bedragen bij onze leden en cliën
ten laten zitten doordat we de stijgende
markttarieven slechts op een afstand hoef
den te volgen. We hebben gedurende een
vrij ruime tijd onze belangrijkste financie
ringsmiddelen beneden de markt aange-