oost-west handel
verschillende Comecon-landen een sterk
wisselend beeld zien. Zo bedraagt de netto
schuldpositie van de Sowjet-Unie slechts
circa 10 miljard. Echter van de overige
Oosteuropese landen geeft de schuldposi
tie en de daaruit voortvloeiende schulden-
dienst in sommige gevallen aanleiding tot
bezorgdheid. Met name de situatie rond
Polen heeft ertoe geleid, dat het Westerse
bankwezen de kredietverlening aan Oost-
Europa met wat andere ogen is gaan be
zien.
Als we naar de structuur en samenstelling
van de Oost-West handel kijken, dan blijkt
dat de Comecon-landen circa 30% van
hun buitenlandse handel afwikkelen met
wat deels onder druk van de Amerikaanse
boeren geschiedde.
Daarnaast bestaat in het Westen een zeke
re mate van afhankelijkheid bij de invoer
van grondstoffen en energie. Zo betrekt
West-Duitsland, die de grootste handels
partnervan de Comecon is, bijna 20% van
zijn behoefte aan aardgas vanuit de Sow
jet-Unie.
Ongunstige vooruitzichten
In het algemeen zijn de vooruitzichten voor
de ontwikkeling van de Oost-West handel
in de naaste toekomst niet bijster gunstig
te noemen. Naast de rem, die zou kunnen
voortvloeien uit de meer terughoudende
opstelling van het Westerse bankwezen,
knelpunten bij de produktie voor export
markten kunnen optreden.
Hiertegenover staat dat de invoer van tech
nologisch hoogwaardige kapitaalgoede
ren vanuit het Westen voor de Comecon-
landen in de komende jaren een belangrij
ke groeibepalende factor zal zijn. Dit laat
ste is terug te voeren op een tweetal struc
turele problemen.
In de eerste plaats is, als gevolg van een
zeer geringe bevolkingsgroei, de groei van
de beroepsbevolking te laag om de huidige
industrialisatiepolitiek voort te zetten. Ook
de mogelijkheid tot deelname van vrouwen
aan het arbeidsproces lijkt haar grenzen
bereikt te hebben. Met name geldt dit pro-
het OESO-gebied, terwijl dit voor de OE-
SO-landen op hun beurt slechts 3 a 4 is.
Gezien de relatief grotere betekenis van de
Oost-West handel voor het Oostblok, ont
staat soms de indruk dat deze voor de Co
mecon de meeste voordelen oplevert. Ver
wezen wordt dan naar de invoer van tech
nologisch hoogwaardige kapitaalgoede
ren voedingsmiddelen, die de centraal ge
leide economieën in staat stelt hun econo
mische moeilijkheden op te lossen zonder
ingrijpende hervormingen.
De afhankelijkheid bij de internationale
handel is echter altijd wederzijds. Verwe
zen kan worden naar het opheffen van het
graanembargo door de regering-Reagan,
dient hier met name ook de beperkte ex
portmogelijkheid voor de Comecon-lan
den naar het Westen te worden genoemd.
Allereerst zal voor de geïndustrialiseerde
wereld ook de komende jaren rekening
moeten worden gehouden met een lagere
economische groei, gepaard gaande met
een minder snelle stijging van de invoer.
Bovendien zullen de Comecon-landen bij
de uitvoer van industriële goederen op de
internationale markten verhoogde concur
rentie ondervinden van de opkomende in
dustriestaten. Ten slotte zullen als gevolg
van betalingsbalansproblemen in sommi
ge Comecon-landen en daarmede de
noodzaak tot afremming van de importen,
Boven: Een Russisch schip uit Leningrad ligt
afgemeerd in de Amsterdamse haven.
Rechts: Veel goederen in het Oost- West ver
keer worden aangevoerd in Leningrad. Een
blik op de Newa met op de achtergrond het
Winterpaleis en de Hermitage uit de tijd dat
Leningrad nog St.-Petersburg heette.
bleem voor de meest ontwikkelde Oosteu
ropese landen, te weten Oost-Duitsland,
Hongarije en Tsjecho-Slovakije. Maar ook
in bepaalde delen van Rusland is sprake
van een gespannen arbeidsmarkt. Een ver-
