Foto boven: Een proefopstelling van
zonnecollectoren. Foto onder: Zo zien
zonnecellen eruit.
alternatieve energie
vervolg van pagina 19
energie al circa 5 procent aan de Neder
landse energievoorziening kan bijdra
gen.'
Zonne-energie
Hoewel het gebruik van zonnestraling
voor de opwekking van energie (warm
te) eigenlijk al heel oud is, heeft het be
sef van de eindigheid van fossiele
brandstoffen (olie, gas, steenkool) de
zon als krachtbron weer sterk in de be
langstelling doen komen. Daar komt
nog bij dat de toepassing van zonne-
energie in de ruimtevaart op spectacu
laire wijze heeft laten zien welke kansen
er voor het gebruik daarvan op aarde
liggen.
In zijn boek 'Eindeloze energie' be
schrijft Erik Lysen dat het doelbewust
gebruiken van zonnestraling door de
mensheid al begonnen is bij de oude
Egyptenaren. Zij ontdekten het 'broei
kaseffect': een voorwerp, blootgesteld
aan de zon, wordt warmer in een door
zichtige glazen omhulling dan in de vrije
lucht. 'Heron van Alexandrië (100 v.
Chr.), constructeur van de automatisch
opengaande tempeldeuren (hij gebruik
te de uitzetting van lucht in een holle
ruimte onder het altaarvuur), maakte
ook een waterpomp, die door zonne-
energie werd aangedreven,' aldus Ly
sen. En volgens hem werden er ook in
de negentiende eeuw al talrijke zonne-
machines gebouwd. 'Het doel was
steeds: mechanische energie opwekken
met behulp van zonne-energie, met als
tussenstap hete lucht of stoom.'
Tegenwoordig wordt zonne-energie al
op talrijke manieren gebruikt. Genoemd
is reeds de ruimtevaart. Satellieten en
andere ruimtevaartuigen zijn veelal
voorzien van zonnecellen, die de zonne
straling opvangen en direct omzetten in
elektrische energie, nodig om allerlei
wetenschappelijke programma's af te
werken. Ook is het mogelijk om kunst
manen uit te rusten met enorme zonne
schilden, voorzien van zonnecellen die
elektriciteit kunnen opwekken, welke
vervolgens in de vorm van microgolven
naar de aarde wordt geseind. De micro
golven worden dan door middel van
zeer grote antennes opgevangen en op
hun beurt weer omgezet in elektriciteit.
Maar ook dichter bij huis vindt zonne-
energie steeds meer toepassing. Er be
staan al geruime tijd woningen die voor
zien zijn van zonnecollectoren op de
daken. Een zonnecollector is een zwarte
metalen plaat, die zonnewarmte op
vangt. In de plaat zitten kanaaltjes waar
water doorheen stroomt om de opge
vangen warmte af te voeren. Om te
voorkomen dat de plaat door de buiten
lucht afkoelt wordt aan de achterzijde
isolatiemateriaal en aan de voorzijde
een glasplaat (denk aan het broeikas
effect!) aangebracht.
Het aldus verwarmde water kan ge
bruikt worden voor verwarming van wo
ning of als tapwater voor huishoudelijk
gebruik, zoals vaatwassen of iets derge
lijks.
Maar niet alleen in individuele wonin
gen wordt de zon gebruikt als energie
bron. Nog onlangs hebben we in ons
maandblad een foto geplaatst van een
varkensfokkerij die op grote schaal ge
bruik maakt van zonne-energie. Grote
zonnecollectoren op de daken van de
varkensstallen van dat bedrijf verwar
men water, dat wordt gebruikt om in
een grote stalen tank opgeslagen var-
kensmest te verhitten. Deze begint te
gisten en de daarbij vrijkomende gassen
(methaangas) worden weer gebruikt om
de stallen te verwarmen. Bijkomend
voordeel: de uitgegiste mest riekt niet
meer zo onwelgevoegelijk, maar heeft
nog wel zijn groeibevorderende kracht
behouden.
Behalve voor verwarmingsdoeleinden
zou het in zonnecollectoren verhitte wa
ter ook gebruikt kunnen worden voor de
opwekking van elektriciteit. Maar daar
voor moet het water eerst zo heet wor
den dat er stoom vrijkomt, die vervol
gens gebruikt wordt om stoomturbines
aan te drijven. Een wat omslachtige
weg vergeleken bij de directe omzetting
van zonne-energie in elektriciteit door
de al genoemde zonnecellen, een vorm
van toegepaste zonne-energie die niet
alleen in de ruimte, maar evenzeer op
onze aarde mogelijk is. Vooralsnog zijn
deze zonnecellen echter erg duur, zodat
gebruik op grote schaal daarvan nog
wel enige tijd op zich zal laten wachten.
Maar over een jaar of tien zou dat wel
eens anders kunnen liggen.
Intussen zijn er op het gebied van de
zonne-energie sinds 1974 diverse expe
rimenten in ons land gestart. Die moe
ten er toe leiden dat installaties worden
ontwikkeld welke aan het Nederlandse
klimaat zijn aangepast. Wat aantal uren
zon per jaar betreft, zijn we in ons land
immers niet al te rijk bedeeld. De tech
nische ontwikkeling van de zonneboiler,
die warm water levert voor huishoude
lijk gebruik, is al zover gevorderd dat het
marktrijp maken hiervan in het onder
zoekprogramma centraal staat.
Windenergie
Het is nog niet zo heel lang geleden dat
in ons land schamper werd gelachen
om milieuactivisten, veelal tegenstan
ders van kernenergie, en politieke partij
en die het gebruik van windenergie op
grote schaal propageerden.
Intussen worden in ons land op steeds
meer plaatsen windturbines geplaatst,
waarmee particulieren vooral elektrici
teit opwekken.
Volgens een uitgave van de stichting
Energie Anders, die in Hoek van Holland
een alleszins bezienswaardige perma
nente expositie heeft ingericht over het
energievraagstuk en over alternatieve
energiemogelijkheden, is elektriciteits-
produktie met windmolens economisch
haalbaar bij een gemiddelde windsnel
heid van meer dan 5 meter per seconde
(windkracht 3). Er is weinig fantasie
voor nodig om in te zien dat deze vorm
