de financiële paragraaf
in het regeerakkoord:
breekpunt of keerpunt?
In de regeringsverklaring van medio oktober zou door het tweede kabinet Van Agt een na
dere uiteenzetting worden gegeven van de beleidsplannen voor de komende vier jaar. Het
zal niemand verbazen dat daarin de financiële en sociaal-economische problematiek een
belangrijke rol speelde. Denk aan het financieringstekort van de overheid dat tot ongeken
de hoogte is gestegen en aan de schrikbarend hoge werkloosheid: 500 000 werklozen in
het verschiet.
In de onderhandelingen, welke tot het nieuwe kabinet hebben geleid stonden het terug
dringen van dat overheidstekort en de daartoe noodzakelijke ombuigingen in de collectieve
uitgaven, mede met het oog op vermindering van die werkloosheid, centraal. De verschil
len van mening over omvang en tijdstip van die ombuigingen leidden bijna tot een breuk.
In onderstaand artikel geven de auteurs een uitgebreid overzicht van de verschillende ont
wikkelingsfasen in de onderhandelingen over de financiële paragraaf van het uiteindelijk
gesloten regeerakkoord en toetsen zij de uitkomsten daarvan aan de adviezen van het Cen
traal Planbureau en De Nederlandsche Bank. Hun conclusies over de voorgestelde plannen
voor de gezondmaking van de overheidsfinanciën zijn weinig optimistisch: 'de marges zijn
smal, het keerpunt is nog niet in zicht en een breekpunt is nog steeds niet uitgesloten'.
(Redaktie 16 oktober: een vooruitziende blik.)
In de onlangs voltooide kabinetsfor
matie vormde naast de kernenergie
centrales en de kruisraketten, die nog
steeds als een tijdbom onder de nieu
we coalitie liggen - ook de financiële
paragraaf van het regeerakkoord een
belangrijk twistpunt. Met name de
vereiste terugdringing van het finan
cieringstekort van de overheid en de
daartoe noodzakelijke ombuiging van
de overheidsuitgaven bleken een hin
derlijk struikelblok. Daarbij dreigde de
eis van CDA-onderhandelaar Van Agt
over concrete bezuinigingsafspraken
voor 1982 - de zogenaamde f 41/2 mil
jard-kwestie - zelfs een definitief
breekpunt te worden.
In dit artikel wordt getracht de gang
van zaken tijdens de kabinetsformatie
op dit punt te schetsen en zoveel mo
gelijk te verduidelijken en het ten slot
te bereikte eindresultaat te toetsen
aan de uitgebrachte adviezen van on
afhankelijke instanties als het Cen
traal Planbureau (CPB) en De Neder
landsche Bank (DNB).
Basisakkoord
Een maand na de verkiezingen worden
door de informateurs Lubbers en De
Koning aan de fractievoorzitters van
CDA, PvdA en D'66 concept-conclusies
van de met hen gevoerde besprekingen
voorgelegd. In het algemene kader van
dit basisakkoord van 25 juni wordt als
belangrijk werkgelegenheidsinstrument
genoemd een drastische verkleining van
het financieringstekort van de overheid
tot 4V2 van het nationale inkomen als
structureel niveau.
Drs. A. M. Dierick
Hoofd Stafgroep
Economisch
Onderzoek
De desbetreffende conclusies spreken
over een snel terugbrengen van het fi
nancieringstekort met 2 en over een
stabilisatie van de collectieve lasten
druk, afgezien van een drukstijging met
hoogstens 0,8 over 4 jaar te zamen
door verhoging van de binnenlandse
aardgasprijzen. De daartoe noodzake
lijke ombuigingsinspanning wordt door
het CPB berekend op in totaal f7 mil
jard, waarvan f5 miljard ter beperking
van het financieringstekort en f2 mil
jard wegens zogenaamde beleidsinten
siveringen.
Inzake de fiscale rente-aftrek van hypo
theken wordt een bedrag vastgesteld
van f 375 000 (geïndexeerd), waarboven
geen enkele aftrek wordt toegestaan;
bovendien zal men gaan werken aan de
overgang naar een systeem, waarbij een
gelijk belastingvoordeel geldt voor een
gelijk bedrag aan betaalde hypotheek-
J. H. P. M. van Lange
Economisch
Onderzoek
rente, ongeacht het inkomen van de be
lastingplichtige.
Verder wordt gedacht aan zodanige af
spraken met institutionele beleggers,
dat voldoende middelen naar de wo
ningbouw stromen. Dit zal geschieden
op basis van overleg; voorschriften ter
zake, als stok achter de deur, kunnen
echter niet bij voorbaat uitgesloten wor
den.
De drie betrokken fracties verklaren ver
volgens, dat deze conceptconclusies
van de informateurs inderdaad een toe
reikende basis vormen om de bespre
kingen over een regeerakkoord voort te
zetten. Met name de CDA-fractie plaatst
