cx
0.
van ongewoon naar gewoon
NOU, DiTL^KT WERKEL'JK
NERGENS OP, BOR r
cm
CD CD CD CD CD
GD CD co CD QD
/ds a
weg in de maatschappij vinden. Maar
wel is het zaak de toepassing in eigen
bedrijf beheerst te doen zijn. Dat staat
Van Eldik en Van Dinten voortdurend
voor ogen.
De toepassing zelf van de technologie is
overigens geen probleem. Is het maat
schappelijk gezien nu zo erg om ar-
beidshandelingen te versimpelen door
mechanieken of technieken? Neen,
want al sinds Adam en Eva zijn we bezig
ons leven gemakkelijker te maken in zijn
algemeenheid. Zo bezien zijn zelfs min
der arbeidsplaatsen bij een bank op
zichzelf niet erg. De eigenlijke vraag is
volgens Van Eldik of we erin blijven sla
gen de arbeidsbesparingen te realiseren
in een tijd, dat je gelijktijdig door pro-
duktievernieuwing kunt groeien. Dan
merk je immers de bijverschijnselen ei
genlijk niet. Tot nu toe hebben wij onder
die gunstige situatie onze automatise
ring kunnen doorvoeren.
Als een paal boven water staat dat het
bankbedrijf in zijn moderne vorm alleen
maar mogelijk is met behulp van com
puters. De vraag of we nu wel moeten
en kunnen automatiseren vindt Van
Dinten dan ook achterhaald. Het feit dat
we dit al jarenlang doen duidt erop dat
we het beheersen. Van Eldik onder
streept met nadruk nog een andere stel
ling: als we die technologie niet toepas
sen zijn we zeker op den duur slechter
af dan nu en gaat het meer arbeids
plaatsen kosten, dan door de technolo
gie verloren gaan.
Waar is ook dat, mede door de automa
tisering, het bankbedrijf de afgelopen
tien jaar onder gunstige economische
omstandigheden zijn geweldige groei,
ook in arbeidsplaatsen, heeft kunnen
bereiken. Als het economisch slechter
gaat en de werkgelegenheid onder druk
komt, moet en mag men dat dan ook
niet op rekening van de automatisering
schuiven. Zo'n verband is er niet tussen
automatisering en verlies van arbeids
plaatsen. Wel is er steeds, aldus Van
Dinten, de vraag of automatisering van
bepaalde arbeid onder bepaalde om
standigheden zinvol is.
Niemand op straat
De Rabobankorganisatie heeft al veel
geautomatiseerd. Ik vraag: hebben we
arbeidsbesparing daarvan nu achter de
rug? Van Eldik's antwoord: 'In alle eer
lijkheid moeten we zeggen: zeker nog
niet.' En dat is een mooie gelegenheid
voor een korte terugblik en tevens voor
een aftastende vooruitblik.
De doorvoering van de techniek leverde
ook bij ons aanvankelijk spanningen op.
Velen werden er immers in hun werk
door aangeraakt. Men moest wennen
aan de grote veranderingen en aan de
nieuwe methoden. Die spanning is hard
aan het wegebben, de 'nieuwigheden'
raken uitgekristalliseerd en met het ver
trouwd worden daarmee is ook de rust
weergekeerd. De vele jonge mensen,
die onze organisatie binnengekomen
zijn, hebben die onrust zelfs nooit ge
kend, want ze zijn allemaal al min of
meer opgegroeid met die technische
verworvenheden. Maar voor de ouderen
is de 'golf' vaak ook een 'cultuurgolf' ge
weest: je moet dat ook innerlijk verwer
ken. Op de aanpassingsbereidheid van
de betrokkenen wordt een hoge wissel
getrokken en dat vereist maatschappe
lijke opvang en begeleiding van de ver
anderingsprocessen. De Rabobankorga
nisatie blijft dat harerzijds als een taak
van de eerste orde zien.
Ondertussen zijn wij gelukkig ver geble
ven van perikelen als arbeidsgeschillen
of gedwongen ontslagen. Voor zover nu
te zien verwachten we die ook in de ko
mende jaren niet. Wat er in de volgende
eeuw gebeurt, weet natuurlijk niemand,
maar Van Eldik zegt me zonder omwe
gen: bij ons komt door automatisering
niemand op straat te staanl Wel dienen
we de realiteit in het oog te houden. De
groei is momenteel uit de economie en
dat maakt ook onze groeimogelijkheden
minder. Zolang er rek in zit, dat wil zeg
gen zolang de arbeidsbesparing door de
groei wordt overtroffen of althans ge
compenseerd, zijn er geen problemen.
Zou die rek eruit raken, zou de groei en
kele jaren achterwege blijven, dan kén
er een probleem ontstaan, doordat ar
beidsplaatsen op de tocht komen. Theo
retisch zou dat kunnen indien we een
paar jaar echte stagnatie in ons bedrijf
zouden beleven.
Geen beren op de weg
(te) zien
Van Eldik en Van Dinten hebben dit
soort met 'éls nu eens...' beginnende
vragen allang onder ogen gezien. Zij blij
ven er rustig onder. Zij zien wel dat de
tachtiger jaren minder gemakkelijk wor
den dan de zeventiger. We zijn aan pak
weg tien moeilijke jaren bezig, zegt Van
Dinten. Maar, we hebben niet voor niets
enkele jaren geleden in een apart 'Soci
aal Beleidsplan' vastgelegd, dat auto
matisering niet tot gedwongen ontsla
gen zal leiden. Als er ooit arbeidsplaat
sen verloren zouden gaan, dan mag op
grond van dat plan een versterkt beroep
gedaan worden op de solidariteit van
alle banken van onze organisatie om die
plaatsen opgevuld te krijgen. De bereid
heid daartoe staat vast en het 'geen ge
dwongen ontslag' is ook basis van ons
automatiseringsbeleid.
Van Eldik onderstreept hetzelfde nog
even op een andere manier. 'Een organi
satie van de standing als de onze zou
zich zulke ontslagen ook niet kunnen
permitteren en ook niet een situatie,
waarin de technologie grotere effecten
zou hebben dan het natuurlijk verloop.
Ik zie dit, vooruitkijkend in de toekomst,
gelukkig ook niet aankomen.'
Wij moeten rustig onze lijn van beheer
ste invoering van de techniek blijven
volgen. Dat betekent nog wel iets meer
dan het beheerst inschakelen van appa
ratuur. Het kan eventueel ook meebren
gen, dat er voor het personeel andere
banen moeten worden opengesteld en
op hen een beroep gedaan moet wor
den om zich aan de veranderde omstan
digheden aan te passen, bijvoorbeeld
door opleidingen te volgen, misschien
