geld- en
kapitaalmarkt
38
Stond in juli de mark/guldenverhouding centraal bij de
gebeurtenissen op de valutamarkt, in augustus eiste de
koersontwikkeling van de dollar weer de meeste aan
dacht op. Op 10 augustus was deze gestegen tot het
sinds begin 1974 niet meer bereikte niveau van f2,86.
Vervolgens gaf de dollarkoers een wisselvallig beeld te
zien, waarbij de fluctuaties overwegend neerwaarts
waren gericht. De verwachting én hoop, die geruime
tijd hebben bestaan, dat de rentetarieven in de Ver-
Drs. J. H. P. M. van Lange
Algemeen Economisch Onderzoek
enigde Staten in de tweede helft van het jaar (aanmer
kelijk) zullen gaan dalen, heeft thans plaats gemaakt
voor een somberder perspectief.
Bleven de tarieven aan de overzijde van de oceaan
hoog en trad op de kapitaalmarkt zelfs een stijging op,
in Nederland week het beeld daar niet veel van af en
heeft in augustus per saldo een aanzienlijke verhoging
van de tarieven op de geld- en kapitaalmarkt plaatsge
vonden.
Het 3-maands interbancaire tarief, dat in de tweede
helft van juli snel was opgelopen, kwam eind juli/begin
augustus in rustiger vaarwater terecht (circa 13,4%),
toen de mark/guldenverhouding weer een meer ge
wenst niveau had bereikt.
Het verschil met de officiële tarieven van De Neder-
landsche Bank bleef echter zeer groot. De extra opslag
op de debetrente werd door de algemene banken op 6
augustus met Vi verhoogd tot 3 Een dag later
werd bij onze organisatie een verhoging tot 2Vi
doorgevoerd. Begin september bedroegen deze per
centages respectievelijk 31/2 en 3. Opmerkelijk is dat
onze organisatie zich terzake terughoudend heeft op
gesteld en verhogingen slechts node en soms met aan
merkelijke vertraging heeft toegepast.
De geldmarkt kon behalve over het contingent van
f 3,5 miljard beschikken over tijdelijke hulp door middel
van dollarswaps. Deze hadden meestal een looptijd
van één week en volgden elkaar in hoog tempo op. Op
17 augustus beliep deze markthulp maar liefst onge
veer f 5 miljard. Op 20 augustus is een nieuwe contin
gentsperiode van start gegaan die duurt tot en met 18
november.
In het licht van de verwachte zeer forse geldmarktte
korten in het laatste kwartaal, staat De Nederlandsche
Bank toe dat naast het contingent van f3,6 miljard,
voor ten hoogste f 1,2 miljard een extra beroep wordt
gedaan tegen de voorschotrente vermeerderd met een
opslag van 2 Het bankwezen mag thans dus gemid
deld voor maximaal f4,8 miljard bij de Bank in het krijt
staan.
Het begin van de nieuwe contingentsperiode werd ver
gezeld van een speciale belening voor twee weken te
gen 13%%. De toewijzing bedroeg bijna f2,3 miljard.
Deze speciale belening te zamen met het nieuwe con
tingent inclusief het toegestane extra beroep, was vol
doende om het forse geldmarkttekort te dekken. De
netto schulden van het bankwezen bij De Nederland
sche Bank waren namelijk tot liefst f 6,5 miljard opge
lopen, voornamelijk doordat de tijdelijke hulp aan de
geldmarkt door middel van swaps op 24 augustus was
beëifidigd.
Het 3-maands interbancaire tarief bedroeg daarna on
geveer 13,9%, nadat het beeld in het midden van de
maand schommelingen rond een niveau van 13,6 te
zien had gegeven.
Ging de stijging van de geldmarkttarieven met schom
melingen gepaard, de tarieven op de kapitaalmarkt ste
gen vrijwel dagelijks.
Op 31 augustus wees de middellange rentewijzer
12,31 aan, waarmee het maandgemiddelde op
11,94 kwam. Het indicatietarief voor de onderhand
se markt volgde deze stijging en bedroeg rond het eind
van de maand circa 13,2 De afgifteprijzen van pand
brieven werden verlaagd en daarnaast werden nieuwe
series gestart, waarbij zelfs de recordrente van 13%
werd bereikt.
Ook de hypotheekrente bereikte nieuwe recordniveaus
en tevens werden vele spaartarieven aangepast.
Als oorzaak van deze rentestijging kan naast de invloed
van de buitenlandse rente-ontwikkeling de meezuigen
de werking van de zeer hoge geldmarktrente worden
genoemd.
Bovendien was het beroep van de overheid wederom
omvangrijk. Het zal geen verbazing wekken dat in dit
klimaat van rentestijging enkele emissies het moeilijk
hadden.
Op 30 juli kondigde de ABN een 12V4 %-kapitaalobliga-
tielening van f 1 50 miljoen aan, waarbij zij de koers van
uitgifte op 101 vaststelde. De gemiddelde looptijd
bedroeg 10V2 jaar. Ondanks de latere verlaging van
deze koers met niet minder dan 1 Vï werd deze le
ning geen succes. Het leningsbedrag moest tot f120
miljoen worden verlaagd.
Ook de 121/2 %-obligatielening van Euratom kon niet
succesvol worden genoemd, ondanks het geboden
effectief rendement van 12,71
De lening van de Nederlandse Investeringsbank voor
Ontwikkelingslanden NV, met eveneens een coupon
rente van 12V4 en waarbij rente en aflossing volledig
zijn gegarandeerd door de Nederlandse Staat, haalde
het met een effectief rendement van 12,59 nog net.
De Staat bood op de 8e openbare lening van dit jaar
een recordcouponrente van 12% en sloot daarmee
de rij van de 12V2 %-leningen af. De gemiddelde loop
tijd bedroeg acht jaar. Met het vaststellen van de
hoogte van deze couponrente maakte de Agent van
het Ministerie van Financiën duidelijk dat het zeer ge
wenst was dat de Staat een omvangrijk bedrag uit de
markt zou halen.
Ook de in het advies van De Nederlandsche Bank aan
de toenmalige kabinetsformateurs genoemde omvang
van het financieringstekort van de totale overheid-
wellicht 8 van het nationale inkomen duidde, ge
geven de dekking tot dat moment, in die richting. Al
hoewel de opbrengst van f950 miljoen, waarmee de
Schatkist op 1 oktober zal worden gespekt, wellicht
niet geheel aan de bedoelingen van de Agent zal heb
ben beantwoord, moet het bedrag bij een uitgiftekoers
van 100,5 en een toewijzing van 50 toch alleszins
redelijk worden genoemd. Door middel van het open
bare kapitaalmarktberoep heeft de Staat in het lopende
jaar reeds f 7,65 miljard opgenomen.
De Amro Bank kondigde eind augustus een f 150 mil
joen obligatielening aan met een coupon van 12%%
en een gemiddelde looptijd van 5% jaar. Enige dagen
later werd de couponrente aangepast tot het recordni
veau van 13 Begin september volgde Bank Mees
Hope met eveneens een 13 %-obligatielening.
De Amro Bank ving - evenals de ABN - met de emissie
van bankbrieven aan, dit in navolging van de NMB die
daarmee reeds in juli van start is gegaan.
Het geboden effectief rendement op de bankbrieven
ligt ruimschoots onder dat van de pandbrieven van de
diverse hypotheekbanken.
