Ontwikkeling credit unions in cijfers (x min Afrikaanse francs per31 /12)
1977
1978
1979
Toevertrouwde middelen (spaargelden: boekje)
985
1366
1799
Leningen
634
926
1263
Reserves
33
47
68
redenen omdat met name in het oosten
van Kameroen de geaardheid van de
bevolking en relatief lage bevolkings
dichtheid het oprichten van credit uni
ons bijzonder moeilijk maakt. In de ge
bieden waar de credit unions werkzaam
zijn, bestond veelal vanouds een zekere
spaartraditie: hetzij binnen de familie
hetzij groepsgewijs per dorp. Op die ba
sis en de bestaande sociale controle
voortbouwend zijn de eerste credit uni
ons opgericht. Hoe moeten we nu zo'n
kleine spaar- en kredietcoöperatie in
een dorp zien?
Iedere credit union heeft een bestuur en
soms een full-time maar meestal een
part-time kassier. In het bestuur hebben
zitting onder andere gemeenteraadsle
den, gemeente-ambtenaren, onderwij
zers, landbouwers en handelaren, res
pectievelijk middenstanders. Dubbel
functies komen veelvuldig voor. Dorps
hoofden hebben overwegend geen zit
ting in de plaatselijke besturen. Een raad
van toezicht ontbreekt, maar daar staat
tegenover een veel sterkere en frequen
tere betrokkenheid van de algemene le
denvergadering. Deze laatste functio
neert ook als sociale ontmoetingsplaats
en het wordt gewenst geacht dat ze
minstens één keer per maand bijeen
komt en het verslag aanhoort van het
bestuur. Dit mondt veelal uit in een ge
zellig samenzijn.
In de grotere plaatsen en bij de grotere
credit unions is de betrokkenheid van de
leden vaak - maar niet altijd - minder.
De credit union moet op het platteland
concurreren met de traditionele geld
schieters en groepsspaarvormen. De
geldschieters zijn relatief snel, vragen
weinig paparassen en stellen geen an
dere voorwaarden dan tijdige terugbe
taling. De credit union is daarentegen
goedkoper, kan spaargelden bewaren
op een relatief veilige manier en biedt
de mogelijkheid tot sparen met kleine
bedragen tegelijk. De bestuurderen ont
vangen geen of een geringe financiële
vergoeding, terwijl een beperkt aantal
kassiers een geringe kostenvergoeding
heeft. Dit schept problemen want elders
is meer te verdienen. Een gekwalificeer
de boekhouder is veel gevraagd en ook
bij de commerciële, in de grote plaatsen
opererende, banken. Veel boekhouders
van credit unions ontbreekt overigens
de nodige opleiding. Vanuit de league
worden cursussen georganiseerd om
deze situatie te verbeteren. Inspecteurs
in dienst van de league controleren de
boekhouding en geven de plaatselijke
credit unions advies op velerlei terrein:
met name management, bouw, beveili
ging en kredietbeheer.
Er zijn enkele relatief grote credit uni
ons, maar het merendeel is klein. De
toevertrouwde middelen variëren per
credit union van f15 000,- tot bijna
f 1,5 miljoen. Er is vrijwel evengrote
spreiding in levensvatbaarheid. Vele
kleinere credit unions stagneren en kun
nen met moeite het hoofd boven water
houden. Dit is een voortdurende bron
van zorg en discussie.
De leden van de credit unions
De credit unions zijn opgericht om ook
de kleine man de mogelijkheid tot spa
ren en lenen te bieden tegen een relatief
redelijke vergoeding.
Voor de commerciële banken is het kos-
tentechnisch onaantrekkelijk voor de
kleine spaarders iets te doen. De credit
unions zijn erg aangeslagen bij deze
groep. Middenstanders en boeren voe
len zich er ook vaak wel bij en in plaat
sen waar kantoren van commerciële
banken ver weg liggen, loopt het lid
maatschap door alle inkomensklassen
en bevolkingsgroepen heen. Ook in de
steden is het een uitkomst voor de klei
ne luiden. Dit wordt bewezen door de
Credit Union Azire te Bamenda een
van de grootste, maar gevestigd in de
stad. Het begrip stad betekent hier wel
iets anders dan bij ons overigens, leder
gezin heeft als het even kan een lapje
grond voor verbouw van mais en bana
nen, ook in de steden. Credit unions zijn
daarom niet alleen op het platteland no
dig, maar net zo goed in de steden.
De credit unions in cijfers
Het aantal leden van de met CAMCCUL
geassocieerde credit unions bedroeg
ruim 28 500. Daarenboven zijn er nog
zo'n 12 000 leden van de Discussion
Groups, de in oprichting zijnde nog niet
erkende credit unions. Het is van belang
ons te realiseren dat vele individuele le
den een groep kleine spaarders of een
gezin vertegenwoordigen. De individue
le inleg van de groepsleden wordt in de
statistieken vaak niet geteld - alleen het
totaal van de groepsinleg.
Het uitzettingspercentage van sommige
credit unions is zo hoog dat deze een le
ning van CAMCCUL hebben gekregen
om de groei te kunnen bijbenen: dit
kunnen we vergelijken met een groeifa-
ciliteit in onze organisatie.
Er bestaan verschillende types credit
unions: die met een open lidmaatschap
(geografisch werkgebied) en die met
gesloten lidmaatschap binnen een insti
tuut of bedrijf (soort bedrijfsspaar- en
leensysteem).
De laatste groeien als kool omdat er
veelal automatisch wordt gespaard en
de risico's door sterke controlemogelijk
heden gering zijn. De credit unions met
open lidmaatschap zijn veel groter in
aantal maar kleiner in balanstotaal met
een enkele uitzondering, waaronder de
grootste met een balanstotaal van om
gerekend f 1,8 miljoen. De credit unions
met open lidmaatschap hebben het veel
Voor het dorpshuis in
Kedjom Ketinghi
V.i.n.r.: dr. Makumbi
IACOSCAde heer Ntune
(voorzitter van de Kedjom
Ketinghu Council); de
Fon (traditionele heerser)
en de heer Ndofor
generaI manager
CAMCCUL).
moeilijker bij de ledenwerving en het
kredietbeheer. Maar de samenhang tus
sen de leden is vaak groter, vooral bij de
kleine.
De leningen per lid mogen maximaal 2 a
3 maal het gespaarde bedrag bedragen
met een looptijd van 1 a 2 jaar - vaak
gecontinueerd in de praktijk voor lange
re periodes. Het bouwen of verbeteren
van de boerderij of eigen woning,
schoolgelden, medische zorg, oogst en
gezinsproblemen zijn de belangrijkste
redenen voor het opnemen van een le
ning. Veelal wordt geborgd door familie
leden en zekerheid verlangd. Dat het
kredietbeheer niet altijd even eenvoudig
is, zal duidelijk zijn. De wet verschaft
weinig mogelijkheden om effectief te
gen fraude of wanbetaling op te treden.
Dit leidt incidenteel zelfs tot dubieuze
debiteuren onder bestuurderen.
De credit unions kennen in feite slechts
3 basisprodukten:
1 de gewone rekening (gecombineerd
DOS/privérekening)
2 de spaarrekening: inleg middels
boekje
3 de lening met variërende looptijden
en een rente van 1 per maand.
De openingstijden variëren van na kerk
tijd en/of tijdens de wekelijkse markt,
tot 5 dagen per week. De grotere credit
unions hebben reeds een full-time kas
sier in dienst tegen een bescheiden ver
goeding. Het merendeel is echter part
time boekhouder zonder vergoeding be
houdens een incidentele. Er zijn kanto
ren met ingemetselde safe, balie en ar
chiefkasten. Maar dit blijven uitzonde
ringen. Zaken worden gedaan óf in de
huiskamer óf in geleende ruimten van
in- en verkoopcoöperaties,
vervolg op pagina 39
