geld- en
kapitaalmarkt
In het begin van de maand november werden de ge
moederen op de geldmarkt volledig beheerst door de
valutaire ontwikkelingen. De half oktober ingezette
snelle koersstijgingen van dollar, pond en yen vonden
aan het einde van de eerste novemberweek een hoog
tepunt. Binnen het Europees Monetair Stelsel liepen de
spanningen hoog op. De mark en de Belgische frank
bereikten ten opzichte van de gulden en de Franse
frank het onderste interventiepunt en moesten daarom
via verplichte aankopen worden gesteund. De Neder-
landsche Bank intervenieerde voor ongeveer f 650 mil
joen. Daarna herstelde de mark zich. Daaraan werd on
der andere bijgedragen door Franse steunmaatregelen,
winstnemingen en de ontspanning in Polen. Een moge
lijk gevoel van onderwaardering van de Duitse mark
kan ook meegespeeld hebben.
De gulden is bijna de gehele maand de sterkste EMS-
munt geweest. Eind november lag de Belgische frank
voortdurend tegen het onderste interventiepunt aan en
was de Duitse mark nog steeds buiten de gevarenzone.
Het herstel van de mark is zonder ingrijpende maatre
gelen tot stand gekomen. Ook een verlaging van het
Nederlandse disconto bleef achterwege. Sommigen
sloten zo'n maatregel niet uit, ofschoon de disconto
verlaging in oktober ter ondersteuning van de mark
niet het beoogde effect had.
Een verlaging van de tarieven van De Nederlandsche
Bank zou ook tegen de marktontwikkelingen zijn inge
gaan. In de Verenigde Staten liep de rente de afgelo
pen maand snel op. Begin november stond de 'prime
rate' nog op 14V4 Aan het einde van de maand re
kenden de Amerikaanse banken officieel 17% (inci
denteel 18 rente voor kredieten aan hun beste debi
teuren. Vooral onder invloed daarvan steeg de geld
marktrente in Nederland. De prijs van 3-maands inter-
bancaire deposito's liep op van 9Vi tot 10
Ook binnenlandse factoren zorgden voor een opwaart
se druk op de rente. De ruimte op de geldmarkt, die in
de traditioneel moeilijke maand oktober was meege
vallen, gaf in november een tegenvallende ontwikke
ling te zien. Op de helft van de maand stonden de ban
ken voor f4,5 miljard in het krijt bij De Nederlandsche
Bank, waarmee een record voor dit jaar werd geves
tigd. Het bankwezen had het krediet vooral nodig om
betalingen aan het Rijk te financieren. Het tegoed van
het Rijk bij De Nederlandsche Bank liep op tot f3 mil
jard. De schatkist was dit jaar nog niet zo vol geweest.
Op 20 november brak een nieuwe 3-maands contin
gentsperiode aan. Het gemiddelde bedrag, waarvoor
de banken voorschotten bij De Nederlandsche Bank
kunnen opnemen, werd door de Bank vastgesteld op
f3,25 miljard. In de vorige periode bedroeg het contin
gent f 3,7 miljard, zodat de ruimte met ongeveer f 500
miljoen werd verkleind. Als reden daarvoor kan gelden
dat de seizoenmatige krapte op de geldmarkt achter de
rug is, terwijl ook de verruiming door de contante inter
venties aan het begin van de maand mede in overwe
ging kan zijn genomen. Bovendien heeft het bankwe
zen de afgelopen periode weinig gebruik gemaakt van
het contingent.
Het gebeurt regelmatig dat de rente aan het begin van
een nieuwe contingentsperiode stijgt. De banken zijn
bevreesd dat zij niet genoeg zullen hebben aan de hun
toegemeten ruimte. Om te voorkomen dat zij aan het
einde van de periode in de problemen geraken, maken
zij aan het begin weinig gebruik van hun contingent,
waardoor op de rente een opwaartse druk wordt uitge
oefend. Mede om dat te voorkomen kwam De Neder
landsche Bank met een speciale belening, die liep van
20 november tot 5 december.
Tijdens deze periode werd een verkrapping verwacht,
omdat de banken de Sinterklaasaankopen moesten fi
nancieren, zodat de belening ook daarvoor een tegen
wicht kon vormen. Het bankwezen schreef tegen i
97b rente voor f2,13 miljard in, waarna 100 werd
toegewezen.
Drs. H. J. Leliveld
Algemeen Economisch
Onderzoek
Het beeld raakt stilaan vertrouwd: De Nederlandsche
Bank komt de markt onmiddellijk te hulp als de rente te
zeer dreigt op te lopen. Zij zal dat blijven doen zolang
de waarde van de gulden haar daartoe in staat stelt. Bij
een ontluikend wantrouwen in de gulden zal De Neder
landsche Bank de beschermende deken echter onmid
dellijk wegtrekken, zodat valutaire ontwikkelingen het
beeld op de geldmarkt zullen blijven bepalen.
De kapitaalmarkt werd in november gekenmerkt door
een rustige ontwikkeling. De rente veranderde nauwe
lijks. Aan het begin van de maand stond de middellan
ge rentewijzer op 10,15 tegen 10,25 aan het einde
ervan. Op de onderhandse markt was het aanbod over
het algemeen gering bij een rente van ongeveer 11
Het is opmerkelijk dat er sinds eind oktober weer een
meer normale rentestructuur bestaat: hoe langer de
looptijd, hoe hoger de rente. Een uitzondering vormt de
relatief hoge prijs voor tweejaars leningen. Deze lenin
gen genieten in verband met de kredietrestrictie een
zekere voorkeur. Het is de vraag of binnenkort bij de
stijgende geldmarktrente de omgekeerde rentestruc
tuur niet weer actueel zal zijn.
De obligatielening van de Centrale Rabobank, die begin
november werd aangekondigd, mag een succes wor
den genoemd: er werd een bedrag van f110 miljoen
uit de markt genomen. Dat resultaat is des te opvallen
der als men bedenkt dat de Staat een week later, bij
haar achtste emissie dit jaar, 10%% couponrente
moest bieden. Dat was punt hoger dan de coupon
van de Centrale Rabobank. De aflossing op de laatste
Staatslening vindt plaats in 1986/1995, met dien ver
stande dat vervroegde aflossing a 103 vanaf 1990 is
toegestaan. De uitgiftekoers bedroeg 100,8 Daar
mee kwam het effectieve rendement op 10,6 gelijk
aan dat van de Rabobanklening.
De Staat kreeg een bedrag van f650 miljoen binnen,
hetgeen het via openbare leningen opgenomen bedrag
voor dit jaar op f7,3 miljard bracht. Aan onderhandse
leningen werd tot nu toe f 9 miljard opgenomen, terwijl
voor f3,4 miljard netto aan schatkistpapier werd ge
plaatst.
Na de Staatslening volgde nog een goed geslaagde
emissie van de Bank voor Nederlandsche Gemeenten.
Het bedrag was f 125 miljoen, de couponrente 10%
en de gemiddelde looptijd 18 jaar. De uitgiftekoers be
droeg 101 waarmee het effectieve rendement op
10,6 kwam.
