giedragers. Deze laatste component
heeft de invoersubstitutie van energie
dragers. Tabel 3 geeft een overzicht van
de ontwikkeling van de directe bijdrage.
Aangezien de waarde van de aardgas-
uitvoer in bijvoorbeeld de jaren 1978 en
1979 respectievelijk f6,5 en f7,0 mil
jard bedroeg, terwijl voor 1980 een op
brengst van f 10,5 miljard wordt ver
wacht, kan via tabel 3 het bedrag aan
invoersubstitutie worden becijferd op
respectievelijk f 6,9 miljard, f9,8 miljard
en f 11,8 miljard.
De netto bijdrage van het aardgas is
Een persoonlijke visie van de fotograaf
op overigens onpersoonlijke installaties.
Na 1976 zou echter een aanzienlijke
verslechtering zijn ingetreden. Met an
dere woorden: als Nederland het zonder
aardgas had moeten stellen, dan zou
van het verloop van de lopende reke
ning, zowel eerder, als vooral ook krach
tiger een signaal zijn uitgegaan voor
aanpassing van het economisch beleid.
De overheidsfinanciën en aardgas
Een volgend aspect van het aardgasbe-
zit is de invloed van de aardgasexploita
tie op de overheidsfinanciën (tabel 5).
Opgemerkt zij dat in de voor 1981 ge
raamde bedragen van tabel 5 de extra
aardgasbaten, als gevolg van de heron-
aanzienlijk geringer dan de directe. Dit
komt omdat de aardgasexploitatie heeft
geleid tot een hoger binnenlands beste
dingsniveau, hetgeen weer een grotere
invoer met zich meebracht. Geschat
wordt dat de netto bijdrage aan de lo
pende rekening op ruwweg een derde a
de helft van de directe kan worden ge
steld. Als dit percentage bij wijze van
benadering op 40 wordt gesteld, dan
kan een indruk worden verkregen van
de netto bijdrage. Tevens kan dan een
vergelijking worden gemaakt van de
ontwikkeling van de lopende rekening
van de betalingsbalans met en zonder
aardgas (tabel 4).
Uit de tabel kan worden afgelezen dat
de ontwikkeling van de lopende reke
ning zonder aardgasbezit tot 1976 nog
redelijk bevredigend zou zijn geweest.
Tabel
derhandeling van exportcontracten zijn
begrepen. Uit de tabel kan worden op
gemaakt dat de overheid volgend jaar
een bedrag van f4,6 miljard aan extra
aardgasbaten zal binnenhalen, waarvan
f2,6 miljard uit het buitenland zal ko
men. De gasbaten zullen dan in 1981
een verdubbeling hebben ondergaan in
vergelijking met de opbrengst in 1979.
Overigens profiteren ook de oliemaat
schappijen Shell en Esso in belangrijke
mate van deze stijging via hun aandeel
van elk 5 in de aardgasopbrengsten,
waardoor voor de totale overheid (het
Rijk plus de lagere overheden) 90 res
teert. Het Rijk neemt daarvan het
leeuwedeel voor zijn rekening: dit be
droeg de laatste jaren circa 90
Voor bijvoorbeeld de periode 1979,
1980 en 1981 kunnen de gasbaten van
het Rijk ongeveer worden gesteld op
f7,6, f 10,9 en f 15,1 miljard. Als deze
bedragen worden uitgedrukt in een per
centage van de totale inkomsten ten
gunste van de Rijksbegroting, dan blij
ken de gasbaten daarvan in de bedoelde
jaren, respectievelijk 8,8%, 11,3% en
14,5 uit te maken.
Uit deze cijfers blijkt nog eens duidelijk
hoezeer het aardgasbezit voor de Rijks
financiën van betekenis is. Zo is de snel
le uitbouw van het beroep op het socia
le verzekeringsstelsel voor een belang
rijk deel mede mogelijk geweest door
de rijkdom aan aardgas. Dit betekent
echter dat de gasopbrengsten vooral in
de consumptieve sfeer zijn aangewend,
hetgeen nogal wat kritiek heeft opge
roepen. De laatste tijd kan dan ook een
zekere verschuiving in het economisch
beleid worden waargenomen: terug
dringen van de consumptieve bestedin
gen en ruimte scheppen voor de inves
teringen, ten behoeve waarvan ook de
via heronderhandeling van export
contracten te verkrijgen extra aardgas
baten zullen worden ingezet.
Economische groei en aardgas
Terloops werd reeds opgemerkt dat de
aardgasexploitatie heeft geleid tot een
hoger bestedingsniveau. Daarmee is te
vens gezegd dat de gasexploitatie een
positief effect heeft gehad op de econo
mische groei. Daarbij moet worden be
dacht dat de produktiestructuur van
onze economie door de beschikbaarheid
vervolg op pagina 22
AARDGASBATEN EN OVERHEIDSFINANCIËN (f mrd)
Bron: Miljoenennota
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
Aardgasbaten
overheid** (1
2,4
5,3
7,8
9,0
8,6
8,5
12,1
16,7
w.v. uit het
buitenland
0,9
2,1
3,3
4,3
4,0
3,7
5,6
8,2
(1in van
nat. inkomen
1,4
2,8
3,6
3,8
3,4
3,1
4,2
5,5
raming
op kasbasis
