geld- en
kapitaalmarkt
Ondanks het feit dat in september verschillende ge
beurtenissen plaatsvonden, die ieder voor zich zeer
verstrekkende gevolgen hadden kunnen hebben voor
de geld- en kapitaalmarkt, vonden op deze markten
weinig spectaculaire ontwikkelingen plaats. Het vrij
rustige beeld had verstoord kunnen worden door de
presentatie van de Miljoenennota, waarin weer weinig
positieve geluiden te vinden waren. Vervolgens was
ook de oorlog tussen Iran en Irak een potentiële bron
van onrust op valuta- en dus ook geld- en kapitaal
markten.
In september was daarvan weinig te merken. De Ne
derlandse geldmarkt werd in belangrijke mate bepaald
door het evenwicht, dat al geruime tijd bestaat tussen
de (sterke) positie van de gulden enerzijds en de (hoge)
rente in het buitenland anderzijds. Voor de geldmarkt
betekende dat het grootste deel van de maand een
rente van ruim IOV2 voor 3-maands interbancair
geld. In de laatste volle week van de maand kwam
hierin enige verandering doordat De Nederlandsche
Bank per 22 september haar tarieven met V2 punt ver
laagde. Wisseldisconto, voorschotrente en promesse
disconto zijn sindsdien 81/2, 9V2 en 10%. Eerder waren
Duitsland en Denemarken ons land reeds voorgegaan
met de aanpassing van de officiële tarieven.
Met name het feit dat Duitsland de tijd nog niet rijp
achtte voor een renteverlaging was sinds begin augus
tus een barrière geweest voor een verdere rentedaling
in ons land.
De discontoverlaging werd verdisconteerd in de markt-
tarieven, waardoor 3-maands geld aan het einde van
de maand 10Vi deed. In verband met de wat minder
krap wordende geldmarkt bouwde de Nederlandsche
Bank de marktsteun, die zij eerder in de vorm van dol
larswaps had gegeven, in de loop van de maand af.
Rond de jongste maandwisseling, met het krappe laat
ste kwartaal voor de deur, gaf De Nederlandsche Bank
echter alweer direct blijk van haar voornemen om de
geldmarkt strak te begeleiden door de aankondiging
van speciale beleningen.
In de tweede helft van september maakte de Agent
van Financiën gebruik van de wat ontspannende geld
markt door te komen met de zevende schatkistpapier-
emissie van dit jaar. Via het tendersysteem kon worden
ingeschreven op 5-jaars papier.
Dit leverde f526 miljoen op tegen een rente van
10% Een dag later werd aan eventuele spijtoptanten
de gelegenheid gegeven om alsnog in te schrijven. Het
aantal hiervan was blijkbaar niet groot: er werd slechts
voor f82 miljoen ingeschreven.
In totaal heeft de Agent dit jaar voor een recordbedrag
van f5,4 miljard aan schatkistpapier geplaatst. Hierbij
laten we de zeer kort lopende schatkistpromessen nog
buiten beschouwing. Per saldo werd er dit jaar f3,4
miljard meer geplaatst dan er verviel, hetgeen als een
welkome bijdrage aan de (monetaire) financiering van
het begrotingstekort zal worden gezien.
Dit tekort wordt na de laatste bijstelling, in de Miljoe
nennota, geraamd op f 14,7 miljard. De aflossingsver
plichtingen op de vaste schuld brengen de totale finan
cieringsbehoefte van het Rijk op f 18 miljard. In dit be
drag is inmiddels vrijwel geheel voorzien. Naast de ge
noemde monetaire financiering heeft het Rijk reeds
voor f 14,2 miljard aan lange middelen uit de kapitaal
markt gehaald. Dat deze prestatie mogelijk geworden
is, komt onder meer door de grote belangstelling uit
het buitenland voor Nederlandse beleggingen. Deze
heeft ertoe bijgedragen dat de Staat reeds voor f6,1
miljard uit de openbare kapitaalmarkt heeft kunnen ha
len. In de afgelopen jaren bedroeg het vergelijkbare be
drag slechts f 3 a 4 miljard. Daarnaast heeft de minis
ter de afgelopen maanden al het mogelijke gedaan om
zijn uit te geven leningen aantrekkelijk te maken.
Nadat bij eerdere leningen inschrijving boven pari of
vervroegde aflossing werd uitgesloten, kwam hij in
september met een lening waarvan de looptijd naar
keuze kan worden bepaald op gemiddeld 8 of 14 jaar.
Drs. J. M. Buysse
Algemeen Economisch
Onderzoek
Deze 101/4 %-lening waarop volgens het tender
systeem kon worden ingeschreven, mocht zich hier
door in een goede belangstelling verheugen.
Zowel het buitenland, dat in het algemeen voorkeur
heeft voor kortere looptijden, als institutionele beleg
gers die langere looptijd prefereren konden aan hun
trekken komen. De houders van deze obligatielening
mogen immers in 1986 - voordat de eerste aflossing
plaatsvindt - beslissen om de aflossingen uit te stellen
tot de periode 1992-1996: aantrekkelijk voor de credi
teur, doch niet onverdeeld gunstig voor de debiteur. Na
sluiting van de inschrijving werd bekend dat f 900 mil
joen was geplaatst tegen 100,5
Voor 1981 wordt blijkens de Miljoenennota de finan
cieringsbehoefte van het Rijk geraamd op f 17 miljard,
hetgeen f 1 miljard minder is dan in 1980. Het is overi
gens waarschijnlijk dat dit cijfer in opwaartse richting
bijgesteld zal worden. Zo heeft het kabinet reeds te
kennen gegeven een groter tekort te willen accepteren
als de sociale partners het erover eens kunnen worden
om de loonstijging verder te beperken.
Het financieringstekort van de totale overheid komt in
1981 op 5'/4 van het nationaal inkomen, hetgeen
aanmerkelijk minder is dan de 6 van 1980. Overigens
dient opgemerkt dat deze cijfers zijn gedrukt door sta
tistische bijstellingen. Ware dat niet gebeurd, dan was
het tekort circa V2 punt hoger geweest.
De kapitaalmarktrente stond in de verslagmaand onder
enige opwaartse druk. De middellange rentewijzer, die
begin september nog 9,87 noteerde liep op tot
10,36% aan het einde van de maand. Het maandge-
middelde kwam van 9,43 op 10,11 Met deze stij
gende tendens week de lange rente duidelijk af van de
geldmarktrente, die met name door de discontoverla
ging, in neerwaartse richting bewoog. In dit verband is
het van belang op te merken dat de rentestructuur nog
steeds 'omgekeerd' is. Het als normaal ervaren rente
beeld, waarin de kapitaalmarktrente hoger is dan de
geldmarktrente kennen we - enkele uitzonderingen
daargelaten - al niet meer sinds medio 1979.
