geld- en
kapitaalmarkt
In de periode medio juni tot eind juli heeft zich een dui
delijke rentedaling afgetekend. Deze werd in belangrij
ke mate mogelijk gemaakt door de relatief sterke posi
tie van de gulden binnen het EMS. Door de afwezig
heid van het vertrouwen in de dollar en een vrij zwakke
Duitse mark kwam de gulden de laatste tijd weer meer
in de belangstelling van het internationaal beleggend
publiek. Het zal niet verbazen dat een groot deel hier
van afkomstig is uit de olielanden. Het feit dat de Duit
se mark de laatste maanden relatief zwak is, dient on
der meer toegeschreven te worden aan het omvangrij
ke betalingsbalanstekort dat voor 1980 wordt ver
wacht. Voorts werd de koers ook gedrukt door de re
gelmatige interventies van de Duitse monetaire autori
teiten ter ondersteuning van de dollar.
De gulden is, op de Franse frank na, de sterkste EMS-
munt. Het feit dat Nederland een van de weinige wes
terse landen is die dit jaar de lopende rekening van de
betalingsbalans niet belangrijk ziet verslechteren, is
daaraan niet vreemd.
De positie van de gulden, gevoegd bij de internationaal
dalende rente en het feit dat de banken aan hun con
tingenten bij De Nederlandsche Bank ruimschoots vol
doende hadden om het geldmarkttekort te financieren,
leidde ertoe dat de tarieven onder druk kwamen te
staan. Een snelle rentedaling was echter niet mogelijk
omdat daardoor de verschillen met de officiële tarieven
van de Nederlandsche Bank te groot zouden worden.
In een situatie met geldmarkttekorten in de orde van
grootte van f 1,5 a f3,5 miljard is het weinig waar
schijnlijk dat de markttarieven belangrijk gaan afwijken
van de voorschotrente (het tarief dat de banken aan De
Nederlandsche Bank moeten betalen voor de kredieten
die ze opnemen binnen het contingent).
De dalende marktrente was voor de Nederlandsche
Bank tot tweemaal toe aanleiding om haar tarieven
aan te passen. Per 23 juni en precies 4 weken later, op
21 juli, werden zij met Yi punt verlaagd. Wisseldiscon
to, voorschotrente en promessedisconto kwamen hier
door op 9, 10 en 10Vi Beide discontoverlagingen
geschiedden onafhankelijk van soortgelijke maatrege
len in Duitsland, welk land bij disconto-aanpassingen
Nederland vaak voorgaat. De positie van de Duitse
mark en het anti-inflatoire beleid laten voorlopig naar
de mening van de Duitse monetaire autoriteiten nog
geen discontoverlaging toe.
Per saldo daalden de geldmarkttarieven in de verslag
periode van 10,69 tot 9,38 per ultimo juli. De si
tuatie aan het eind van deze maand was van dien aard
dat de geldmarkt- en valutaire verhoudingen zeker
weer een nieuwe discontoverlaging toelieten. De rente
- voor3-maands interbancair geld - lag immers weer
al circa Yi punt onder de voorschotrente en de gulden
bleef nog even sterk binnen het EMS. De rentedaling in
het recente verleden veranderde daaraan niets. Een
overweging om toch nog maar even af te zien van een
derde discontoverlaging binnen 6 weken tijd was wel
licht de vrees dat in de loop van augustus de gulden
aan sterkte zal inboeten. Na de vakantieperiode zal het
politieke gekrakeel weer losbarsten. Met name het
rondkrijgen van de begroting voor 1981 zal niet zonder
grote problemen verlopen. Begrippen als bezuinigingen
en inleveren zullen in deze begroting ongetwijfeld weer
centraal staan. Een lichtpuntje in dit verband is dat
men binnen de vakbonden in ieder geval bereid is te
discussiëren over een inlevering van koopkracht om
meer werk te krijgen.
Hebben de banken geen grote problemen om de geld
markttekorten te financieren, dat is anders bij het Rijk.
Deze heeft de grootste moeite om de financiële touw
tjes aan elkaar te knopen. Sinds medio juni staat het
Rijk voortdurend in het rood bij De Nederlandsche
Bank.
De voorschotfaciliteit en het financieringsarrangement
worden intensief gebruikt om de kastekorten te finan
cieren. Voorts kwam de Agent van Financiën in de
tweede helft van juni met schatkistpapieremissies. De
eerste betrof de uitgifte van 2Yi jaars papier. Nadat
hierop via het tendersysteem was ingeschreven, werd
het bedrag vastgesteld op f 790 miljoen tegen een ren
tepercentage van 10%. Het totaal van het in 1980 uit
gegeven schatkistpapier komt hierdoor op f 4,5 miljard.
Na aftrek van de f2,0 miljard die er dit jaar op schat
kistbiljetten afgelost moet worden, betekent dat er in
ieder geval f2,5 miljard gebruikt kan worden ter dek
king van het financieringstekort.
Behalve met de schatkistbiljetten kwam de Agent in
Drs. J. M. Buysse
Studiedienst
juni ook met schatkistpromessen. Dat is een vorm van
schatkistpapier met een looptijd van maximaal 1 jaar.
De geplaatste promessen lopen van 25 juni tot 15 de
cember. Deze kunnen dan worden afgelost uit de
stroom van belastingafdrachten die in het laatste
kwartaal in de schatkist terecht komt. Deze promessen
werden geplaatst tegen een disconto van 10%. Dit
brengt het effectieve rendement op 10,57
Ook de kapitaalmarktrente kon sinds medio juni noe
menswaardig dalen. De middellange rentewijzer liep
terug van 9,83 tot 9,12 per 31 juli. De maandge-
middelden van juni en juli bedroegen respectievelijk
9,79 en 9,47 Mede als gevolg van een grote buiten
landse belangstelling was er sprake van een grote
emissieactiviteit op de obligatiemarkt. In de periode
medio juni - eind juli werden niet minder dan 9 obliga
tieleningen geplaatst, een waarde vertegenwoordigend
van f 1,9 miljard. In de daaraan voorafgaande 6 weken
werden slechts 5 obligatieleningen geteld voor een to
taalbedrag van f 1,3 miljard.
De banken en de Staat waren ook nu weer de belang
rijkste debiteuren. Voorts kwam voor de eerste keer dit
jaar ook de BNG op de openbare markt. Hoe vlot de
emissieactiviteit verliep, valt ook af te lezen uit het feit
dat niet minder dan 3 debiteuren ertoe overgingen om
het bedrag van hun lening te verhogen. De ABN, die
aanvankelijk aangekondigd had om f 350 miljoen te le
nen, verhoogde het bedrag tot f400 miljoen, waarmee
deze lening de omvang van een kleine Staatslening be
reikte. Daarna verhoogden ook Slavenburg's Bank en
de BNG hun bedragen van f 50 en f 200 miljoen tot res
pectievelijk f 65 en f 250 miljoen.
De jongste Staatslening waarop op 29 juli kon worden
ingeschreven, is de eerste lening sinds begin februari
die een couponrente heeft van onder de 10 De cou
ponrente werd vastgesteld op 91/2 De inschrijfkoers
van 101 bracht het effectieve rendement op 9,32
waarmee deze lening de - voor de Staat - goedkoop
ste obligatielening van het tot nu toe verstreken deel
van het jaar wordt. Het bedrag van de lening, die ge
middeld 8 jaar loopt werd, na inschrijving via het ten
dersysteem, vastgesteld op f 875 miljoen. Met deze le
ning, waarvan de storting op 1 september plaatsvindt,
komt het bedrag dat in de eerste 3 kwartalen van 1980
door de Staat uit de openbare markt is genomen op
f5,2 miljard. Ter vergelijking: in heel 1979 was dit be
drag f3,9 miljard en in 1978 f 3,2 miljard.
