agrarische sector kenmerkt zich door een groot weer
standsvermogen. Vele boeren en tuinders tellen hun
uren niet aan de hand van CAO-normen. Het eigen ka
pitaal kan veelal ook enig uitstel verwerken wat betreft
de beloning. Maar toch zijn deze cijfers tekenen van
een minder florissante ontwikkeling.
Het LEI wijt de ongunstige ontwikkeling aan een ach
terblijven van de prijzen ten opzichte van de kosten.
Het gat wordt niet meer voldoende opgevuld door een
verhoging van produktiviteit, zoals in de jaren '70. Het
gaat erop lijken dat de ruimte die de enorme moderni
sering in de jaren '60 en '70 de Nederlandse land- en
tuinbouw heeft geboden opgebruikt is. De landbouw
komt daarmee wellicht in een nieuwe fase, die meer
gekenmerkt wordt door een geleidelijke dan door een
expansieve ontwikkeling.
De import naar ons land van allerlei land- en tuinbouwprodukten is de laatste jaren fors gestegen.
gestoken een beloning wordt berekend vergelijkbaar
met die in andere sectoren, dan komt het LEI tot een
negatieve rentabiliteit. In het siezoen 1979/1980 wer
den voor de landbouw de op deze wijze berekende
kosten voor 63 gedekt, voor de glastuinbouw was
dit 75%. Voor beide sectoren een teruggang ten op
zichte van het jaar daarvoor. Toen lag dit cijfer voor de
landbouw op 74 en voor de tuinbouw op 81
In de land- en tuinbouw vindt dus al enkele jaren een
zekere onderbeloning van het kapitaal en de ingezette
arbeid plaats. Het wijst op een minder gunstige ont
wikkeling. Anderzijds is het niet zo dat daarmee het
voortbestaan van een groot aantal bedrijven of een
agrarische produktietak onmiddellijk gevaar loopt. De
Veilig stellen
Op dit moment is het klimaat ook niet zo gunstig om
grote sprongen te maken. De glastuinder heeft te ma
ken met een forse prijsverhoging ten aanzien van de
energie, de varkenshouder ziet zich al vele maanden in
een slechte marktsituatie en de melkveehouder is on
zeker wat betreft de beleidsontwikkeling in Brussel.
Ook de hoge rentevoet spreekt mee. Bovendien werkt
de inflatie de investeringsbereidheid niet meer zo in de
hand als in de jaren '70. In verschillende sectoren den
ken boeren en tuinders momenteel eerder aan het vei
lig stellen van de bereikte situatie dan aan het aangaan
van wederom grote verplichtingen. Toch zal het proces
van voortgaande aanpassing en modernisering niet ge
mist kunnen worden. In de glastuinbouw staan ener-
landbouwcommentaar
rische sector van grote betekenis. Dat betreft zowel de
directe werkgelegenheid op de land- en tuinbouwbe
drijven als die in de bedrijven die daarvan afhankelijk
zijn. Het LEI berekent, dat de land- en tuinbouw en de
daarmee samenhangende toeleverende en verwerken
de bedrijven en diensten werk bieden aan een kleine
500 000 personen.
Beloningsaanspraak
Het LEB geeft niet alleen de betekenis van de agrari
sche bedrijvigheid voor ons land aan. Het gaat ook in
op de vraag of al deze inspanning tot uitdrukking komt
in de beloning van degenen die bij de produktie betrok
ken zijn.
Wanneer alle kosten worden gerekend en voor de hoe
veelheid kapitaal en mankracht die in de landbouw is
