populariteit van ambacht groeit
mik
Ruim twee decennia lang waren aller ogen in Nederland gericht op de
grote bedrijven. De na de oorlog begonnen industrialisatiepolitiek
moest van de landbouwstaat Nederland een industrieland maken om
voor alle mensen werk en voor alle monden brood te vinden. De
dienstverlenende bedrijven zijn in deze groei meegezogen. In de de
tailhandel zag men de ontwikkeling van bedieningsbedrijven naar zelf
bediening, supermarkt, discount en makro.
Het grote bedrijf biologeerde ons. Bij deze ontwikkeling worden ech
ter de laatste jaren van verschillende zijden vraagtekens gezet. Hoe
wel sommigen al te gemakkelijk vergeten dat die groei het huidige
peil van welvaart en welzijn heeft mogelijk gemaakt zijn die vraagte
kens niet geheel ten onrechte; zo kreeg het midden- en kleinbedrijf in
die jaren betrekkelijk weinig maatschappelijke aandacht.
nr
Vakmanschap is mees
terschap. Deze aan het
reclamewezen ontleende
slogan is niet zomaar een
holle kreet. Hij geeft bij
voorbeeld goed aan, wat
we verwachten van een
ambachtsman. Want
deze kunnen wij niet mis
sen, ook niet in onze mo
derne maatschappij. Het
ambacht, we hebben er
allemaal wei eens mee te
maken. En we zijn maar
wat blij als zo'n vakman
ons even uit de brand
helpt.
Of dat nou de loodgieter
is, of de fietsenmaker.
Ondanks de schaalver
groting in het bedrijfsle
ven heeft het 'relatief'
kleine ambachtsbedrijf
zich goed weten te hand
haven. De toekomst ziet
er ook redelijk goed uit,
zeker in vergelijking tot
veel andere bedrijfstak
ken. Dat is een verheu
gende zaak. in bijgaand
artikel vertelt mr. Van der
Ark meer over dit sympa
thieke bedrijf.
met de specifieke wensen van de indivi
duele afnemer als de naar kwaliteit,
plaats en tijd verspreide voorziening in
behoeftebevredigende middelen.
Wij kunnen onder meer onderscheiden:
het winkelambacht (bakkers, banket
bakkers), karwei-ambachten (loodgie
ters, schilders), reparerende ambachten
(tweewielerbranche, schoenherstellers),
dienstverlenende ambachten zoals kap
pers en producerende ambachten (or-
Vele van de kleinste bedrijfjes verdwe
nen: zij waren niet meer rendabel en de
wettelijke vastlegging van minimum
inkomen en minimumloon legde een
soort maatschappelijke vloer in alle klei
ne bedrijven. Beneden die vloer kon
men beter het zelfstandig ondernemer
schap vaarwel zeggen en werknemer
worden: dat bracht meer op. Niemand
ook was bereid zo'n bedrijfje over te ne
men. Gemeten naar het aantal onderne
mingen brokkelde het midden- en klein
bedrijf af maar het ging niet ten onder.
Integendeel, een groot aantal zelfstan
digen zag kans gebruik te maken van de
groeiende consumptieve mogelijkhe
den. Zij wisten niet alleen het hoofd bo
ven water te houden maar er soms zelfs
hoog bovenuit te steken. Hun geheim?
Zij hielden het vol door nieuwe ideeën,
een nieuwe aanpak en een nieuw elan.
De vraagtekens die de laatste jaren her
en der bij de grootschaligheid zijn ge
plaatst worden in toenemende mate
aangevuld met verwijzigingen naar het
kleine bedrijf. De slogan 'small is beauti-
ful' wint aan populariteit en langzaam
aan begint de weegschaal van de maat
schappelijke aandacht om te slaan. Een
factor die hierbij een belangrijke rol
speelt is de werkgelegenheid. Het beeld
is bekend, in de letterlijke zin van het
woord.
Op de televisie verschijnen al te vaak
beelden van grote bedrijven die moeten
sluiten of groepen werknemers moeten
ontslaan. Nederland telt thans 210 000
werklozen nog afgezien van de latente
werkloosheid die verscholen is in het
aantal WAO-trekkers e.d. In det am-
Mr. L. J. van der Ark
secretaris
hoofd bedrijfschap
ambachten
bacht daarentegen klinkt alom de roep
om vakbekwame krachten, om mensen
die het vak verstaan.
Het ambacht en zijn economische
positie
Er zijn vele definities van het ambacht in
omloop maar in vrijwel alle definities
komen de volgende kenmerken voor:
zelfstandige bedrijfsuitoefening, produk-
tie die gericht is op individuele vraag
van de afnemer, het deelnemen van de
ondernemer zelf aan de uitvoerende
werkzaamheden, de overwegende in
vloed van de factor arbeid bij produktie
en dienstverlening, hoge kwaliteit van
het produkt, bemoeienis van de onder
nemer zelf met planning, produktie en
verkoop.
Op grond van bovenstaande kenmerken
kan het ambacht als volgt worden gede
finieerd: 'in overwegende mate zelfstan
dige ondernemingen behorende tot het
midden- en kleinbedrijf, die produceren
de, installerende, reparerende en dienst
verlenende functies verrichten met het
doel te voorzien in de vraag naar be-
hoeftenbevredigende middelen van in
dividuele aard.' De term 'van individuele
aard' omvat zowel het rekening houden
thopedische maatschoenmakers) etc.
Om het ambacht de juiste plaats te ge
ven in statistische indelingen, zoals bij
het ambachtsbeleid op centraal niveau
zo optimaal mogelijk gesteund kan wor
den op in de nationale statistieken op
genomen cijfermatige informatie, be
staat er uiteraard ook een statistische
afbakening van het ambacht.
Het ambacht telt ruim 106 000 onder
nemingen die samen een jaaromzet ma
ken van f 60 miljard. De werkgelegen
heid in die ondernemingen bedraagt
600 000 manjaren, terwijl de bijdrage
van het ambacht aan het nationaal inko
men 8,5 beloopt. Deze gegevens to
nen aan dat het ambacht een sector van
het bedrijfsleven is die men niet over
het hoofd mag zien.
Het ambacht heeft het in economisch
opzicht de laatste jaren goed gedaan
ondanks de moeilijkheden die zich in
ons land voordeden. Omzet, werkgele
genheid en inkomen bleven stijgen;
kortom: er wordt in het ambacht door
gaans door ondernemers en werkne
mers een behoorlijke boterham ver
diend.
Ook volgens de laatste berekeningen
van het Economisch Instituut Midden-
en Kleinbedrijf die gebaseerd zijn op de
onlangs beschikbaar gekomen nationale
prognoses voor 1980 - die bepaald
geen reden tot enthousiasme geven
komt het ambacht er naar verhouding
goed af. De omzet zal dit jaar iets dalen
Vï maar het inkomen weet zich
redelijk goed te handhaven.
Financiering
De grootste problemen voor het am
bacht liggen doorgaans op het terrein
van de arbeid. Dat ligt ook voor de hand,
omdat het ambacht zeer arbeidsinten
sief is. Het ambacht gebruikt niet alleen
veel arbeid maar bovendien arbeid van
goede kwaliteit.
Het ambacht wordt gekenmerkt door
persoonlijk technisch vakmanschap en
handvaardigheid. Omtrent de vermo
genssituatie van ambachtsbedrijven is
betrekkelijk weinig bekend. Om een
goed inzicht in de financieringsproble
men te verwerven is het nodig onder
scheid te maken tussen zuivere am
bachtsbedrijven en ambachtsbedrijven
die samen gaan met detailhandel. Voor-
